گزارشی درباره امکانات و سرانه ورزشی یک محله قدیمی مشهد به نام پنج تن را در ادامه بخوانید.
مرتضی اخوان | شهرآرانیوز؛ همه‌چیز در مسافت ۵ کیلومتری خلاصه می‌شود. مسافت زندگی در سرزمینی که جو و فرهنگ مردمانش متفاوت از نقاط دیگر شهر است. محله‌ای اصیل و قدیمی در مشهد که با تراکم جمعیت زیاد خود شهره است، اما فقر امکانات و نبود سرانه مناسب ورزشی خود به معضلی پرغصه برای جوانانش بدل شده است. کافی است به محله پنجتن مشهد سر بزنید و مسافت پنجتن یک تا ۹۱ را طی کنید.
محله پنجتن پر از کوچه‌های باریک و بچه‌ها و جوانانی است که آرزوهایشان را در بغض شهر فریاد می‌زنند. مثلث امکانات، خلأ‌ها و ظرفیت‌های این منطقه آن‌قدر مشهود است که کافی است جای خالی آن‌ها را با اطلاعات این گزارش میدانی پر کنید. آن‌وقت به لزوم توجه به این محله و تلاش برای افزایش سرانه هیچ ورزشی‌اش که استعداد‌های زیاددی هم داردبیشتر واقف می‌شوید. محله پنجتن تا دلتان بخواهد استعداد دارد و تا دلتان بخواهد از امکانات هیچ ندارد!
درباره محله قدیمی مشهد «پنجتن» که از محلات پرجمعیت شهر است
هیاهوی زندگی در فقر امکانات
خیلی‌ها معتقدند نام این محله منتسب به همان ۵ امامزاده‌ای است که در روستای تبادکان، واقع در انتهای پنجتن است. بعضی دیگر هم روایت ارادت مردم محل به پنجتن آل عبا را برای نام این منطقه متصور شدند. بااین‌حال، محله پنجتن با تراکم جمعیتی زیاد و حدود ۱۵۰ هزار نفر، از محلات پرجمعیت و کم‌برخوردار مشهد است. محله‌ای که به ۵ محله شهید قربانی، میثم شمالی، پنجتن، التیمور و نیزه تقسیم می‌شود.
محله شهید قربانی از پنجتن ۴۸ به بالا، میثم شمالی ضلع چپ پنجتن ۱ تا ۳۴، التیمور از پنجتن ۵۵ به پایین سمت راست، پنجتن از ۱ تا ۳۴ ضلع راست و محله نیزه از آوینی ۲۸ به بالا. ورودی پنجتن پر از مغازه‌ها و بنگاههای تجاری است و تا پنجتن ۴۳ تراکم وحشتناکی از جمعیت را مشاهده می‌کنیم که گوشه‌های تنگ و باریک آن نشانگر زندگی عده زیادی از مردم در این منطقه است.
کوی «پنجتن» محله‌ای قدیمی در موقعیت جغرافیایی شمال‌شرقی شهر، واقع در منطقه ۴ شهرداری مشهد و دارای ۱۴۰ هزار نفر جمعیت است. این محله مزین به‌نام و خاطره شهدای زیادی از جمله شهید «یعقوب‌علی سوختانلو» است که در این محله به‌دنیا آمد و بزرگ شد و در سال‌های دفاع‌مقدس، غیرتمندانه به جبهه‌های نبرد علیه دشمن متجاوز شتافت. سوختانلو که کارگر کارخانه زمزم مشهد بود، در سال ۱۳۶۳ در منطقه کامیاران و در بیست‌ونه‌سالگی به شهادت رسید. بسیاری از کوچه‌های محله پنجتن به‌نام شهدایی از این دست مزین است.
تمام امکانات یک محله پرجمعیت
اهالی پنجتن دلشان به یک سالن آرامش و یک زمین خاکی به‌حال خود رهاشده خوش است. تمام امکاناتی که سهم مردم یک منطقه از سرانه ورزشی است. محله‌ای با آسیب‌های اجتماعی دامن‌گیر که برای پیشگیری از آن‌ها شاید ورزش بهتر از هر راه دیگری کارساز باشد. دکتر رمضان روحانی از فعالان اجتماعی حاشیه شهر است که در معرفی امکانات محله پنجتن می‌گوید: محله پنجتن یک سالن آرامش واقع در پنجتن ۵۵، کنار بوستان آرامش دارد و یک سالن هم در خیابان اسرار که متعلق به بسیج است.
انتهای پنجتن هم ۲ زمین خاکی متصل به‌هم وجود دارد که هیچ‌گونه امکاناتی ندارد و به‌حال خود رها شده است. زمین‌های خاکی که البته در بدترین نقطه ممکن یعنی در کنار منطقه حریم گاز و در کنار جاده کشف‌رود و تلی از زباله واقع شده است. نکته جالب‌تر آنکه از پنجتن یک تا ۳۴ که بالاترین تراکم جمعیتی این محله در آنجاست، هیچ‌گونه امکاناتی برای ورزش جوانان محله وجود ندارد!
چند اشکال بزرگ به چند امکان کوچک
داشتن فقط ۲ سالن ورزشی و ۲ زمین خاکی رهاشده برای یک محله با جمعیتی بیش از ۱۵۰ هزار نفر آن‌قدر کوچک و ناچیز است که نمی‌توان چندان به آن نام «امکانات» داد. بااینهمه، به همین چند امکان کوچک هم اشکال‌هایی بزرگ وارد است. از سالن بسیج در خیابان ابرار بگیرید تا سالن آرامش که زمان‌هایش چندان در اختیار محلی‌ها نیست. فعال فرهنگی محله پنجتن می‌گوید: یکی از مشکلات اصلی سالن آرامش آن است که زمان‌هایش خیلی زودتر از موعد از سوی گروه‌های ورزشی بالای شهر اجاره می‌شود. دلیلش هم آن است که بالای شهری‌ها می‌بینند هزینه این سالن کم است و برای اجاره سالن ترجیح می‌دهند به این مناطق بیایند.
وی می‌افزاید: ما گفتیم سه‌چهار نوبت در روز به بچه‌های خود محله اختصاص بدهید، اما متأسفانه همان زمان‌ها را هم بعد به گروه‌های بالای شهر اجاره می‌دادند و استدلالشان هم این بود که در این سیانس‌ها هم سالن خالی مانده است. روحانی در توضیح این مسئله تصریح می‌کند: وقتی سالن را ماهانه اجاره می‌دهند، برای بچه‌های این منطقه سخت است که بخواهند با یک مبلغی سالن را یک‌ماهه اجاره کنند، پس سالن خالی می‌ماند. تکلیف سالن بسیج واقع در ابرار هم مشخص است. سالن جنب مسجد برکت امام‌حسن‌مجتبی (ع) در اختیار بسیج است و زمان‌هایش فقط مختص بسیجیان است.
استخر شهید قربانی، شاید به‌زودی
یکی‌دیگر از امکانات ورزشی پنجتن استخر شهید قربانی است که در پنجتن ۴۸ واقع شده است. استخری که در شورای چهارم ساختش به تصویب رسید و پیشرفت ۱۵ درصدی هم داشت، اما ادامه راهش در شورای پنجم بود و حالا به پیشرفت فیزیکی نزدیک به ۷۰ درصد رسیده است. محلی‌های پنجتن دراین‌باره می‌گویند: امیدواریم این استخر دست‌کم به‌زودی و قبل از اینکه شورا عوض شود، افتتاح شود. جواد تراب‌زاده دراین‌باره تصریح می‌کند: می‌ترسیم شورا عوض شود و باز استخر نیمه‌کاره بماند. بااینهمه رمضان روحانی، مسئول شورای اجتماعی محله التیمور، معتقد است که بعید است افتتاح این استخر به عمر این شورا برسد.
زمین‌هایی برای ورزش
شاید در گذر از کوی پنجتن چشمتان به زمین‌های خاکی خالی حدفاصل پنجتن ۴۳ به بعد نیز افتاده باشد؛ زمین‌هایی که به ادعای اهالی محله خصوصی است. روحانی، فعال فرهنگی محله، درباره زمین‌های روبه‌رویی (پنجتن‌های زوج) می‌گوید: این زمین‌ها مالک خصوصی دارد، اما مالک حاضر است آن‌ها را بفروشد. دراین‌میان، اما شهرداری و سایر نهاد‌ها برای اختصاص این زمین‌ها به سرانه ورزشی اقدام نمی‌کنند. می‌گویند مثلا ۱۰۰ میلیارد کل بودجه تملک در کل شهر داریم و چیزی برای خرید این زمین‌ها برای تبدیل به زمین یا سالن ورزشی نمی‌ماند. وی می‌افزاید: محله شهید قربانی بزرگ‌ترین محله پنجتن است که زمینی ۷۰۰۰ متری در آن داریم.
زمینی که دست‌کم ۱۰۰۰ مترش می‌تواند به امر ورزش جوانان این منطقه که پر از آسیب‌های اجتماعی است، تعلق بگیرد. این زمین‌ها هم ۴ مالک دارد، اما همتی برای خرید زمین از آن‌ها نیست. در محله نیزه هم که از آوینی ۲۸ به بعد است، زمین خوب و خالی زیاد داریم که متعلق به آستان‌قدس و اوقاف است. دوسه‌هزار متر زمینی که اگر همتی از سوی سایر نهاد‌ها باشد، می‌تواند به بستری برای ورزش و پرورش جسم و روح جوانان محله تبدیل شود.
افسوس پنجتن بر دل شهر
ورزشکاران و چهره‌های بسیاری از دل همین محله پرجمعیت و متراکم مشهد در مساحتی کوچک به ورزش کشور معرفی شدند. آن‌هایی که بدون هیچ امکاناتی و در کوچه‌های چندمتری این محله پا به توپ شدند و ستاره‌های آسمان ورزش کشور شدند. مردان تیم فوتبال اکباتان که از دل محله پنجتن بلند شدند، در لیگ فوتبال استان بازی می‌کنند و در سایر رشته‌های ورزشی هم ستاره‌هایی، چون محمدرضا حسینی در ورزش‌های رزمی مدال‌های رنگارنگی برای این محله به ارمغان آوردند. باوجوداین، از پنجتن امروز به‌جز خاطره محله‌ای شلوغ، پرتردد و پرترافیک چیزی باقی نمانده است. گویی گرد افسوس بر چهره پنجتن پاشیده باشند. افسوس از استعداد‌هایی که به‌دلیل فقر و اوضاع اجتماعی نامطلوب هرز می‌روند.
زمین خاکی انتهای پنجتن از سال ۷۵ احداث شده، ولی تکمیل نشده است!
چشم انتظاری ۲۵ ساله یک زمین فوتبال
زمین خاکی انتهای بولوار پنجتن حالا ۲۵ سال است که حیات دارد؛ حیاتی که به‌دلیل رهاشدن و رسیدگی‌نکردن بیشتر به ممات می‌ماند! این زمین را سال ۷۵ محمدرضا داورزنی، مدیرکل وقت ورزش‌وجوانان، راه‌اندازی کرد و قرار بود به پایگاه فوتبال محلی برای جوانان پنجتن بدل شود. اتفاقی که البته رقم خورد، اما بدون امکانات و تکمیل پروژه! ۲۵ سال است که نه‌تن‌ها جوانان محله پنجتن، بلکه محلات دیگر برای برگزاری جام‌های محلی و مسابقات به این زمین می‌آیند و پابه‌توپ می‌شوند.
زمینی که هزارویک مشکل دارد. از هم‌جواری ناهمگون با جاده و کشف‌رود گرفته تا خاک سفتی که برای ورزشکار ضرر دارد و احتمال ضرب‌خوردگی در آن وجود دارد. وقتی به این زمین سر می‌زنیم، محلی‌های زیادی را می‌بینیم که مشغول فوتبال بازی‌کردن در آن هستند. محمدرضا یکی از بزرگ‌تر‌های فوتبالی محله است که تیمی متشکل از نوجوانان را به این زمین می‌آورد و به‌نوعی مربی آن‌هاست.
محمدرضا درباره خواسته‌هایش از مسئولان برای توجه و تجهیز این زمین می‌گوید: مطالبه عجیب‌وغریبی نداریم. ما بار‌ها از مسئولان خواستیم فقط دور این زمین فنس بکشند تا دست‌کم توپمان داخل جاده نرود و بچه‌ای دنبال توپ برود و خدایی نکرده تصادف کند. علی که خودش را به محمدرضا رسانده است، اضافه می‌کند: مگر چقدر پول ۲ رختکن معمولی است که اینجا بزنند تا ما موقع لباس عوض‌کردن جلو زن و بچه مردم خجالت نکشیم! پابه‌توپ‌های زمین خاکی انتهای پنجتن که توپ و زمین را رها کردند، دورمان حلقه می‌زنند.
یکی از بزرگ‌تر‌های محله نزدیک می‌شود و می‌گوید: یک فنس و ۲ تیر دروازه و یک‌خرده رنگ برای خط‌کشی مگر چقدر هزینه دارد که آقایان حاضر نیستند برای دل‌خوشی این جوانان هزینه کنند؟! محلی‌های پنجتن می‌گویند تملک این زمین در اختیار اداره ورزش است و با انتقاد از هزینه‌های سرسام‌آوری که در ورزش حرفه‌ای انجام می‌شود، این سؤال جدی را مطرح می‌کنند که چرا قطره‌ای از آن هزینه‌ها را برای بچه‌های این محله و این زمین انجام نمی‌دهند. سیدرضا می‌گوید: شما نگاه کنید ۲ زمین خاکی اینجاست که ۳ تیر دروازه دارد! انگار یک تیر دروازه وسط برای ۲ زمین مشترک است! این خیلی خنده‌دار که نه، گریه‌دار است! تازه همین تیر دروازه‌ها را هم خود مردم محله گذاشتند. آقایان به خودشان زحمت نمی‌دهند به اینجا سر بزنند.
وی اضافه می‌کند: عصر‌ها هر روز اینجا فوتبال بازی می‌کنند و یک عده به‌عنوان تماشاچی جمع می‌شوند و رفقایشان را تشویق می‌کنند. من نمی‌دانم نمی‌شود یک سکوی ساده اطراف زمین بزنند تا مردم بنشینند روی سکو و بازی رفقایشان را تماشا کنند؟ واقعا این‌قدر سخت است؟! تنها دل‌خوشی خاکی جوانان فوتبال‌دوست پنجتن حالا نیازمند یک همت کوچک از سوی مسئولان یا خیران ورزشی است. زمینی که فنس‌کردن اطراف آن، خط‌کشی میدان، تورکردن دروازه‌ها و زدن ۲ رختکن ساده در آن چندان هزینه‌ای ندارد، اما به‌نظر حالی می‌خواهد که مسئولان ندارند!
نمای یک
استخر ۷۰ درصدی در انتظارتکمیل
یکی دیگر از امکانات ورزشی محله پنجتن استخر شهید قربانی است که در پنجتن ۴۸ واقع شده است. این استخر در شورای چهارم به تصویب رسید، اما حالا که در انتهای شورای پنجم هستیم هنوز آماده بهره بردای نشده است. ظاهرا این استخر ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته، اما هنوز تکمیل نشده و مردم می‌گویند به افتتاح آن در این دوره و حتی سال‌های بعد چندان خوش بین نیستند!
نمای دو
زمین‌هایی برای حسرت
این نمای بیابان‌های بیرون از شهر نیست، قسمتی از خاک محله پنجتن است که به پاتوقی برای اراذل‌واوباش و بیشتر از آن منطقه‌ای برای دل‌خستگی‌های زندگی آنانی تبدیل شده که اقتصاد زندگی، کمرشان را شکسته و بی‌توجهی مسئولان دادشان را در آورده است. زمین‌هایی که از آن برخی نهاد‌های مشهور شهر است، اما همتی برای تبدیل آن به پایگاه‌های فرهنگی و ورزشی برای استفاده جوانان منطقه نیست.
نمای سه
استمفوردبریچ محلی
زمین ورزشی کوچک و به‌غایت محلی بچه‌های پنجتن! این یکی از کوچه‌های باریک و بن‌بست محله است که مثل بسیاری از کوچه‌های دیگر میزبان هیاهو و بازی کودکانه است. کوچه‌ای که به زمین ورزش و بازی بچه‌های محله تبدیل شده است و استعداد‌ها در دل محدودیت رؤیاهایشان را بر سر توپ و زندگی فریاد می‌کنند. آن‌ها سودای استمفوردبریج را در کوچه تنگ و باریکشان در سر می‌پرورانند.