طنین همتی | شهرآرانیوز، براساس آمار گمرک ایران، صادرات فرش دستباف کشور در ۹ ماهه سال ۹۹، به‌میزان ۵۸ میلیون دلار بوده است. این درحالی است که این میزان در سال ۱۳۹۶، ۴۲۶ میلیون دلار و در سال ۱۳۹۷ به ۲۳۸ میلیون دلار کاهش یافت و بالأخره با افت شدید صادرات فرش دستباف در سال ۹۸، صادرات این کالا به ۶۹ میلیون دلار رسید که نشان دهد سیر نزولی میزان صادرات این کالا ناشی از تحریم و بی‌ثباتی قیمت‌ها ادامه داشته است.
اما در کنار تحریم‌های خارجی، مصوبات و تصمیمات مسئولان، فشار تحریم‌ها را بر قالی‌بافان و صادرکنندگان فرش بیشتر کرده و کندی رفع تعهدات ارزی از سوی بانک مرکزی، صادرات را به‌کندی مواجه کرده است و بسیاری از بازرگانان تمایلی به صادرات فرش ندارند. حذف بیمه قالی‌بافان یکی‌دیگر از مواردی است که شاغلان این بخش را برای ادامه کار بی‌رغبت کرده است.
در دوره سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۱ صادرات فرش حدود ۶۰درصد کم شد و از ۵۳میلیارد ریال در سال۱۳۸۳ به ۵۱/۴۹میلیارد ریال در سال۱۳۹۱ رسیده است.
عبدالله احراری، عامل توسعه شبکه ملی دست‌بافته‌های داری خراسان‌رضوی در انتقاد از علمکرد و بی‌توجهی دولت یازدهم به فرش دستباف یادآور شد: متأسفانه دولت در حمایت از صادرات و تولیدکنندگان فرش دستباف کارنامه قبولی نگرفته است و خدمت چشمگیری به این کالای سرمایه‌ای نکرده است. دولت حتی به بخش خود به‌عنوان متولی فرش، یعنی مرکز ملی فرش، توجه خاصی نکرده است. مرکزی که متولی فرش است، متأسفانه با عملکرد و بی‌توجهی هیئت دولت بدون اقتدار سازمانی و بودجه کافی است، یعنی امکانات و توانمندی لازم را برای رسیدگی به امور تولیدکنندگان فرش ندارد.
احراری تصریح کرد: در بحث تأمین اجتماعی بافندگان، متأسفانه با وجود اینکه حمایت از هنرمندان در مجلس شورای اسلامی تصویب و دولت در لایجه مکلف شد همه صنعتگران دستی را مشمول بیمه تأمین اجتماعی کند، نه‌تن‌ها این کار انجام نشد، بلکه تعداد زیادی از بافندگان فرش به‌وسیله سازمان تأمین اجتماعی فیلتر شدند و بیمه تأمین اجتماعی تعداد زیادی از بافندگان قطع شد و درعمل تعداد بیمه‌شدگان تقریبا نصف شد.
در این مدت، عملکرد دولت در این بخش معطوف به بیمه‌شدگان قبلی و یارانه تأمین اجتماعی‌شان بوده، ولی فهرست جدید به این بیمه‌شدگان اضافه نشده و حتی از تعداد بیمه‌شدگان کاسته هم شده است.
وی با اشاره به وضعیت مواد اولیه این صنعت اظهار کرد: در بخش تأمین مواد اولیه در این دوره دولت، بیشترین افزایش قیمت مواد اولیه را تجربه کردیم، به‌طوری‌که قیمت برخی مواد اولیه ما به ۴ برابر افزایش یافته است که رقم کمی هم نیست و درعمل هزینه تولید فرش افزایش چشمیگری داشته و به‌دلیل تأمین‌نشدن ارز واردات مواد اولیه، این صنعت بی‌ثباتی غیرمعمولی را تجربه کرده است.
به‌گفته عامل توسعه شبکه ملی دست‌بافته‌های داری خراسان‌رضوی در بخش صادرات فرش، یکی از بخش‌های متولی فرش و عملکرد، دولت است و بخش دیگر آن هم تحریم‌هایی که حاکم بود. در سال گذشته رقم صادرات فرش ما به کمترین رقم در چند دهه گذشته رسیده بود که بخشی از آن ناشی از سهل‌انگاری دولت و بخشی دیگر مربوط به تحریم‌هاست.
این فعال فرش دستباف ادامه داد: متأسفانه دولت در روند خدمات‌رسانی به فرش‌بافان و حتی حمایت از سازمان زیرمجموعه‌اش، یعنی مرکز ملی فرش دستباف، کم‌کاری کرده است. سازمانی که باید به چالش‌های فرش و مشکلات فرش رسیدگی کند و تأمین اجتماعی فرش‌بافان به‌عنوان درخواست حداقلی آن‌ها را برآورده کند تا تولیدکننده دغدغه تأمین اجتماعی و نقدینگی نداشته باشند، خود دچار بی‌توجهی دولت‌مردان است. نبود ثبات اقتصادی در فعالیت دولت یازدهم بی‌اعتمادی تولیدکنندگان فرش را رقم زد و درعمل تولیدکنندگان از تولید و سفارش مطمئن نیستند.
احراری با اشاره به روند روبه‌رشد بازار داخلی فرش دستباف افزود: به‌لحاظ کم‌شدن تولید و از طرفی روی‌آوردن مردم به خرید فرش دستباف برای حفظ ارزش سرمایه، در مجموع بازار داخلی فرش در ۲ سال گذشته رو به بهبود بوده است.
عامل توسعه شبکه ملی دست‌بافته‌های داری خراسان‌رضوی یادآور شد: دولت می‌توانست در راستای ارتقای فرش دستباف باتوجه‌به اینکه این محصول کالای سرمایه‌ای و معرف فرهنگ کشورمان است، تبلیغات گسترده‌ای در رسانه‌های پربیننده جهانی انجام دهد و از طریق توجه و خط‌دادن به تولیدکنندگان در زمینه بسته‌بندی و برندیگ، از افزایش کیفیت فرش ایران دفاع کند، اما متأسفانه اقدامات چشمگیری انجام نشد.
احراری تأکید کرد: ما در دوره دولت یازدهم متأسفانه کمترین تبلیغات برای بقای فرش ایران در رسانه‌های پربیننده جهان و فرهنگ‌سازی را شاهد بودیم؛ یا حمایت درستی از فعالان فرش شاهد نبودیم و به‌عبارتی دولت اعتبار کافی به مرکزی که متولی این بحث است، نداده است.
اگر به عملکرد مرکز ملی فرش و بودجه این مرکز نگاهی کنیم، هیچ سازمان دولتی‌ای نمی‌بینیم که کمترین بودجه و امکانات و کمترین اقتدار سازمانی را داشته باشد. ما در خیلی از استان‌ها یک کارشناس فرش در سازمان صمت داریم که همان یک نفر هم ممکن است در زمینه فرش تخصص نداشته باشد. این موضوع‌ها نشان داده است که برای دولت فرش موضوع مهمی نیست و این یک میلیون اشتغال در فرش را مهم نمی‌داند. درنتیجه صادرات ۵۰۰ میلیون دلاری فرش را مهم نمی‌داند و تأثیر فرش بر جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر‌ها در بحث مشاغل خانگی به دید دولت نمی‌آید.
احراری اضافه کرد: بحث صنعت فرش فقط بحث خودش نیست، چون این کالای سرمایه‌ای کمک بخش کشاورزی و اقتصاد روستایی و دامداری را در خود دارد و زمانی که به این کالا بی‌توجه باشیم، مسلما بخش کشاورزی و دامداری را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. دولت و حتی دولت‌های گذشته به این موضوع توجه نداشته‌اند. فرش دستباف کالای سرمایه‌ای است و فرق آن با فرش ماشینی همین ارزش‌افزوده است و مردم با خرید فرش دستباف در این ۲ سال درواقع ارزش ریالی خود را حفظ کردند.
خوشبختانه اگر در صادرات فرش مشکل داشتیم، در بازار داخلی این کاستی را بهبود داده‌ایم. اما همین بی‌ثباتی قیمتی در مواد اولیه باعث می‌شود تولیدکننده نداند فردا چه اتفاقی می‌افتد و همین باعث انگیزه و کاهش تولید می‌شود و این موضوعی است که بیشتر تولیدکننده ما را رنج می‌دهد.