مرتضی اخوان | شهرآرانیوز؛ درست شبیه زیر پوست شهر. اینجا همه‌چیز آرام است. بنای سالن‌ها و اماکن ورزشی روباز و سرپوشیده در محله قدیمی مشهد توجهات را جلب می‌کند تا در بدو امر با خود بگویید سیدی از بابت امکانات و سرانه ورزشی مشکل چندانی ندارد، اما واقعیت با آنچه در آینه چشمانتان می‌بینید، متفاوت است. محله سیدی که یکی از قدیمی‌ترین محلات مشهد به‌شمار می‌رود، در جنوب‌شرقی شهر واقع شده و همین موقعیت جغرافیایی هم‌جواری‌اش با شرق شهر سبب شده است از حیث ساخت‌وساز و نمای ظاهری وضعیت بهتری در قیاس با حاشیه شهر جنوب مشهد داشته باشد.
بااین‌همه، دیو آسیب‌های اجتماعی خیلی پنهان و زیر پوست شهر به جان جوانان این محله افتاده است؛ از جوانانی که با قامت‌های خمیده و قواره یک معتاد در برخی نقاط محله می‌پلک‌اند تا مصایب دیگر. امکانات و سرانه ورزشی در محله سیدی در نگاه اول خوب است، اما وقتی به جمعیت و پهنه گسترده این محله می‌نگریم، متوجه می‌شویم که «سیدی» هنوز هم نیاز به رسیدگی دارد.
درباره محله سیدی، از محلات قدیمی مشهد که در منطقه ۷ واقع است
محله سیدی در محدوده جنوب‌شرقی شهر مشهد واقع شده است. این محله در منطقه۷ قرار گرفته است و از شمال به بزرگراه سردار سلیمانی، از شرق به بولوار صابر و میدان احسان، از جنوب به میدان سلام و بولوار ثامن و از غرب به خیابان خلج محدود شده است و با محله‌های فرودگاه، بهارستان، عسگریه، انقلاب، کوی پلیس، کوی سیدی، شهرک بهارستان، کوی ولیعصر، المهدی، کوی المهدی مجاورت دارد. سیدی حدود دهه۳۰ بیابان برهوتی بود که از هیچ طرفش به شهر نمی‌رسید، تا اینکه شخصی به‌نام «سید‌محمود سیدی» در این منطقه چاه آبی حفر کرد. وجود آب در این منطقه، افراد زیادی را برای ایجاد باغ و زمین‌های کشاورزی گردهم می‌آورد و کم‌کم آبادانی این قسمت از شهر رقم می‌خورد. سیدی در کار خریدوفروش زمین و ساختن شهرک بود. شیوه کار او به این صورت بود که زمینی می‌خرید و با ایجاد چاه و استخر، آنجا را آباد می‌کرد.
بیشتر افراد، سیدی را بعد از آمدن به محله‌ای که به‌نامش معروف شده است، می‌شناسند؛ در‌صورتی‌که او قبل از آمدن به اینجا، ابتدا چاه آبی در قاسم‌آباد و بعد در امامیه، حفر و آن ۲ منطقه را آباد می‌کند. سیدی که بعد از خرید زمین‌های منطقه در قلعه خلج زندگی می‌کرد، حدود ۲۰سال پیش از انقلاب، در این محله بی‌آب‌وعلف چاهی حفر کرد و استخری راه انداخت و درخت‌های زیادی کاشت و باغی هم برای خودش درست کرد و به‌قول قدیمی‌های این محله، دکان ودستگاهی برای خودش راه انداخت. این استخر اکنون به گاراژ تبدیل شده است. مرحوم سیدی هنگام مرگ زودهنگام که در تیر۱۳۴۱ و در سن سی‌وهفت‌سالگی رخ داد، ۵ پسر و یک دختر داشت که بزرگ‌ترین آن‌ها در زمان فوت وی، ۱۲سال داشت.
سالن ورزشی برادران شهید نامی یکی از سالن‌های توپی ورزشی در منطقه است و امکانات منحصربه‌فرد دارد؛ سالنی که قبل از آنکه بنایش به‌همت شهرداری بنا شود، زمینی خاکی برای فوتبال جوانان محله بوده است، آن‌هم محله‌ای که به‌اذعان اهالی‌اش، جوانانش با فرهنگ فوتبال خاکی بزرگ شدند و گاه برخی‌هایشان در آسمان فوتبال شهر هم درخشیدند. باوجوداین، از سال ۹۴ این سالن غول‌پیکر به‌جای زمین خاکی احداث شده است تا به‌عنوان یک امکان ورزشی ویژه برای مردم محله در نظر گرفته شود. البته این روز‌ها سالن ورزشی شهید نامی کاربری غیرورزشی پیدا کرده است و فوتسال‌دوستان محلی چشم‌انتظارند دوباره سالن خوش‌نام محله‌شان در اختیار آن‌ها قرار بگیرد! زمین خالی جلو سالن نامی هم قرار است به‌زودی زمین چمن مصنوعی شود.
بوستان قائم در انتهای خیابان قائم در محله سیدی واقع شده است. بوستان زیبایی که به‌گفته محلی‌ها از وقتی سالن ورزشی، مسجد و زمین چمن مصنوعی در آن احداث شده است، به یک بوستان خانوادگی بدل شده است؛ بوستانی که هم‌جوار کوه است و طبیعتی بکر دارد. سالن ورزشی شهدای قیام گوهرشاد و زمین چمن مصنوعی قائم ۲ بنای ورزشی این بوستان است که در کاهش آسیب‌های اجتماعی و تبدیل این محل به پاتوقی ورزشی تأثیرگذار بوده است. البته زمین چمن مصنوعی آنجا هنوز افتتاح نشده است، اما همین که کرونا فرصت بدهد، قرار است پاتوق فوتبال محلی‌ها شود. سالن ورزشی قائم متعلق به آموزش‌وپرورش و سالن سپاه در انتهای خیابان صبا، از دیگر سالن‌ها و امکانات ورزشی محله هستند.
محله سیدی نزدیک به ۱۰ زمین ورزشی روباز دارد که شهرداری آن‌ها را به پاتوقی برای ورزش جوانان بدل شده است. باوجوداین، جواد کریمی، کارشناس تربیت‌بدنی شهرداری منطقه ۴، معتقد است باید این تعداد را تا ۲۰ زمین افزایش داد. پاتوق ورزشی بوستان ثامن هم یکی از امکانات ویژه منطقه است که در آن ابزار و تجهیزات بدن‌سازی معلولان نصب شده است. پاتوقی که در کنارش میز شطرنج، میز پینگ‌پنگ و ابزار بازی کودکانه هم تعبیه شده است. البته این‌ها هیچ‌کدام به‌تن‌هایی کافی نیست و پهنه وسیع منطقه سیدی سبب شده است هنوز هم نیاز مبرم بیشتری به اماکن ورزشی وجود داشته باشد.
«بچه‌های محله سیدی با فوتبال خاکی خو گرفته بودند و هنوز هم اگر یک زمین خاکی داشته باشند، از آن استعداد‌های فوتبالی زیادی درمی‌آید.» این را یکی از پیشکسوتان ورزشی محله می‌گوید. محله سیدی زمین فوتبال خاکی ندارد، درحالی‌که سابق بر این، زمین خاکی نامی پاتوقی برای فوتبال محلی‌ها بوده است. جواد کریمی، کارشناس تربیت‌بدنی شهرداری منطقه ۷، با تأکید بر لزوم احداث یک زمین فوتبال خاکی برای جوانان محله می‌گوید: خیلی پیگیریم تا بتوانیم زمین‌های کنار بولوار کوشش را که در تملک آستان قدس رضوی است، با هماهنگی این نهاد بگیریم و آنجا یک زمین خاکی مناسب برای فوتبال بزنیم. اتفاقی که اگر بیفتد، بی‌تردید بار دیگر استعداد‌های محله سیدی پابه‌توپ می‌شوند. جای خالی یک زمین خاکی در محله سیدی این روز‌ها بیداد می‌کند.
شمار زیاد زمین‌های ورزشی روباز و سالن‌های ورزشی در منطقه سیدی با این پهنه وسیع شاید به‌ظاهر مناسب باشد، اما حقیقت آن است که استفاده از بیشتر این سالن‌ها و زمین‌ها با صرف هزینه ممکن است و این برای مردم با سطح درآمدی متوسط و گاهی پایین در این منطقه حاشیه‌ای چندان شدنی نیست. به همین دلیل به‌نظر می‌رسد شاید ضروری باشد رسیدگی دوباره‌ای به وضعیت سرانه ورزشی در منطقه سیدی صورت بگیرد و دست‌کم این امکانات ویژه با هزینه‌های کمتر در اختیار مردم قرار بگیرد.
مردم محله سیدی خواستار تعامل بیشتر برای استفاده از ابنیه ورزشی منطقه هستند
رنگ‌ولعاب زمین چمن مصنوعی چشمشان را گرفته است. یکی‌شان با همان لهجه ساده پایین‌شهر می‌گوید: بگذارند برویم بازی کنیم. بعد حاج‌حبیب صحبت پسربچه را قطع می‌کند و با آب‌وتاب می‌گوید: دستشان درد نکند اینجا برایمان زمین چمن زدند، ولی وقتی درش همیشه بسته است، چه فایده دارد؟ وی در توضیح دلیلش می‌افزاید: اگر بخواهی استفاده کنی، باید پول بدهی. بچه‌های این محله اگر پول داشتند که درد نداشتند. بعد از این‌همه سال، یک زمینی برای ورزش آن‌ها زدید، دیگر پول گرفتنتان چیست؟ حاج‌حبیب خاطرنشان می‌کند: واقعا همین اجاره ۵۰ تومانی که برای زمین می‌گویند، اگر برای مسئولان زیاد نیست، برای بچه‌ها و خانواده‌های این مناطق زیاد است. وقتی هم چیزی می‌گوییم می‌گویند شما می‌خواهید مفت استفاده کنید! حکایت حرف‌های محمد صفار هم همین است.
او که جوانی تنومند با سنی حدود ۲۰ وچند سال است، می‌گوید: چند سالن خوب در محله هست، اما همه‌اش پولی است و همیشه هم تایمش پر است. از هم‌محلی‌هایمان که پرس‌وجو می‌کنیم، می‌گویند ما سالن را اجاره نکردیم! بعد مشخص می‌شود که از بالای شهر می‌آیند و سالن را اجاره می‌کنند. چون هزینه اجاره سالن برای ما زیاد است، گروه‌های ورزشی بالای شهر از خدایشان است با این ارقام و اعداد بیایند و این سالن‌ها را اجاره کنند. معمولا هم یک‌ساله اجاره می‌کنند. سری هم به زمین‌های روباز می‌زنیم. زمین روباز قائم ۳۰، محل تجمع دیگری برای جوانان است.
وقتی از آقارسول، بزرگ‌تر محله، می‌پرسیم که چرا صندلی‌های نصب‌شده در زمین‌های روباز را کندند، می‌گوید: من همیشه به بچه‌های محله می‌گویم همان‌طور که انتظار داریم برایمان بیایند و زمین ورزشی بزنند، باید در حفظ و نگهداری‌اش هم کوشا باشیم.
متأسفانه این مسائل مربوط به بچه‌های ما نیست و برخی اراذل‌واوباش محله هستند که گاهی می‌آیند و اینجا دعوا راه می‌اندازند. شاید باورتان نشود، اما حتی یک‌بار نورافکن‌های این زمین را هم دزدیدند! نورافکن‌هایی را که پیمانکار شهرداری به‌بدبختی نصب می‌کند، یک شب تا صبح خوابیدیم و بیدار شدیم، دیدیم دزدیدند! او در ادامه می‌افزاید: دستشان درد نکند که برای محله ما زمین ورزشی درست کردند، اما ما یک مطالبه جدی دیگر از مسئولان داریم.
نمی‌دانم این مسئله مربوط به چه نهادی می‌شود، اما چندسال پیش آمدند زمین خاکی شهید نامی را به سالن ورزشی تبدیل کردند. واقعیت آن است که زمین خاکی بیشتر با گروه خونی بچه‌های این محله جور درمی‌آید و از میان جوانانی که در آن بازی می‌کنند، می‌توان استعداد‌های زیادی را پیدا کرد. کاش دست‌کم یک زمین خاکی برای محله درست کنند تا دوباره فوتبال خاکی به این محله برگردد. وی خاطرنشان می‌کند: از وقتی فوتبال خاکی را از محلات گرفتند، فوتبال ایران ضعیف شد. شما می‌توانید این را به‌وضوح ببینید. به‌نظر من بهتر است به‌جای ۱۰ زمین چمن مصنوعی پولی، ۴ زمین خاکی بزنند تا بعد ببینند دوباره چطور استعداد‌های ناب فوتبالی از این خطه می‌جوشند.
نمای یک
بچه‌های انتهای محله سیدی گاه به دامان کوچه پناه می‌آورند. آن‌ها کف آسفالت خیابانی صبح را به شب می‌رسانند و با توپ و شورت و پیراهن ورزشی عالمی دارند. برخی‌هایشان کفش ورزشی دارند و برخی دیگر با پای برهنه کف آسفالت‌های داغ آفتاب‌خورده تابستانی زندگی را جست وجو می‌کنند. زندگی با فوتبال و ورزش. آن‌ها حداقل‌های ورزشی را ندارند.
نمای دو
زمین‌های روباز محله سیدی هرکدامشان به پاتوقی برای تفریح ورزشی جوانان تبدیل شده است. باوجوداین، در برخی از این زمین‌ها ناهنجاری‌هایی سبب شده است اموال دولتی که برای رفاه حال مردم در نظر گرفته شده است، تخریب شود. میز شطرنج یکی از این زمین‌های ورزشی روباز، چنان‌که در عکس دیده می‌شود، تخریب شده است؛ به‌شکلی که تصویر صفحه شطرنج روی آن به‌طور کامل کنده شده است.
نمای سه
این هم نمایی از یکی از مشهورترین سالن‌های ورزشی محله که زمانی زمین خاکی بوده و بعدتر‌ها سالن ورزشی باکیفیتی در همان محل احداث شده است. سالن ورزشی برادران شهید نامی این روز‌ها کاربری ورزشی خود را از دست داده و برای کار دیگری در نظر گرفته شده است. سالنی که فعلا در اختیار اهالی ورزش است، ولی دیر یا زود به آن‌ها برمی‌گردد تا دوباره نبض ورزش در آن بتپد.