لاله سادات کوثری- شهرآرانیوز، استقرار ذرات معلق گرد و غبار در آسمان مشهد پدیده‌ای است که تقریبا همه ساله با سه منشا درون استانی بیرون استانی و خارج از کشور استان خراسان رضوی و کلان شهر مشهد را در می‌نوردد. در آخرین خبر منتشر شده از سوی معاون امور استانداری خراسان رضوی قرار است این هفته کارگروه مقابله با ریزگردها بعد از تاخیر یک هفته‌ای به طور قطع برگزار شود کارگروهی که حالا همه متولیان محیط زیستی شهر از برگزاری آن به عنوان راه حل اجرایی مقابله با عوامل ایجابی گرد و غبار در آسمان شهر و استان یاد می‌کنند. کارگروهی که شاید خروجی آن علاوه بر ارسال به وزارت امور خارجه برای پیگیری مقابله‌ها در ترکمنستان خروجی مصوبی در خصوص افزایش اعتبارات صندوق توسعه ملی برای اجرای پروژه‌ها به همراه داشته باشد تا دست کم اگر همان اندک اعتبارات قطره چکانی با رویکرد مقابله با پدیده ریزگردها افزایش ریالی نمی‌یابد حداقل با کاهش چشم گیر خود منجر به کاهش ۸۰ درصدی کاشت نهال به عنوان اصلی‌ترین راه مبارزه با وقوع این پدیده مبدل نشود.
رییس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: متاسفانه اعتبارات دولتی برای مقابله با پدیده گرد و غبار در استان نسبت به مساحت عرصه‌های بیابانی ناچیز است.
محمود زنگنه در گفتگو با شهرآرا با اعلام این خبر افزود: در سال ۹۹ اعتبار مصوب برای اقدامات اجرایی در استان حدود ۱۱ میلیارد تومان بود. درخواست ما این است که مجمع نمایندگان استان به این موضوع ورود پیدا کنند و برای حل این موضوع اعتبار ویژه و خاصی تخصیص دهند.
رییس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی اذعان داشت: یکی از مهمترین مشکل ما در سطح استان در وقوع پدیده گرد و غبار، کانون‌های بحرانی فرسایش بادی است. طبق آخرین مطالعه سال ۹۸ توسط سازمان جنگل‌ها عنوان شده است در خراسان رضوی حدود ۳۰ کانون بحران فرسایش بادی در ۲۲ شهرستان استان با مساحتی بالغ بر یک میلیون و ۲۵۵ هزار هکتار وجود دارد.
زنگنه اظهار داشت: بر اساس این مطالعات تمام اعتبارات بیابان زدایی که به اداره کل منابع طبیعی تخصیص می‌یابد در همین کانون‌ها صرف اجرای پروژه‌های مختلف بیابان زدایی می‌شود. در سال ۹۸ در این نقاط حدود ۳۸۰۰ هکتار نهال کاری و ۵۲۰۰ هکتار مدیریت هرزآب و کنترل روان آب همراه با بذر پاشی و دیگر پروژه‌ها اجرا شده است.
وی با بیان اینکه رقم اعتبارات صندوق توسعه ملی برای استان ما در سال ۹۹ متاسفانه کاهش چشمگیری داشته است گفت: در این سال ۱۹۰۰ هکتار مدیریت روان آب و تنها ۴۰۰ هکتار کار نهال کاری و... را داشته ایم کردیم. متاسفانه عدد ۳۸۰۰ هکتار نهال کاری در سال ۹۸ به ۴۰۰ هکتار در سال ۹۹ کاهش یافته است.
وی افزود: عامل دوم درون کشوری برای ایجاد پدیده گرد و غبار روی استان خراسان رضوی منشا بین استانی و وقوع باد‌های ۱۲۰ روزه است که بیشتر شهرستان‌های جنوبی و مرکز استان خراسان رضوی خراسان رضوی- سیستان بلوچستان- خراسان جنوبی و استان کرمان را در بر می‌گیرد.
زنگنه تاکید کرد: در خصوص باد‌های ۱۲۰ روزه بین استان‌ها نیز مکاتباتی با مجمع نمایندگان استان داشته ایم که بر اساس آن درخواست داشتیم کارگروهی بین این ۴ استان تشکیل شود که منتظر اقدام از سوی نمایندگان هستیم.
رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی در خصوص منشا خارجی وقوع پدیده ریزگردها در استان و کلان شهر مشهد گفت: مهمترین عامل در حوزه خارج از کشور مربوط به صحرای قره قوم ترکمنستان و دریاچه خشک شده آرال در مرز ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان است.
زنگنه ادامه داد: در این راستا پیگیری و مکاتباتی با دفتر نمایندگی وزارت خارجه در استان داشتیم که بر اساس آن مکاتبات با تهران انجام شده و وزارت امور خارجه از طریق سفارت ایران در ترکمنستان موضوع را پیگیری نموده و در نهایت در آخرین اقدام نامه‌ای به دست ما رسید که بر اساس آن مقرر گردید پیشنهادات ایران و متولیان استان برای مقابله با این پدیده مطرح شود.
زنگنه اظهار داشت: بعد از این موضوع بلافاصله اداره کل منابع طبیعی طی نامه‌ای از اداره کل محیط زیست به عنوان دبیرخانه کارگروه مقابله با گرد و غبار استان درخواست فوری برگزاری جلسه کارگروه استانی مقابله با گرد و غبار را ارائه داد. انشالله بزودی جلسه مذکور جهت بررسی و ارائه پیشنهادات برگزار خواهد شد.
رییس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با بیان اینکه در این کارگروه اعضا پیشنهادات خود را برای ارسال به وزارت امور خارجه ارائه و نهایی خواهند کرد گفت: پیشنهاد منابع طبیعی به طور مشخص ایجاد مراوداتی با کشور‌های موثر و همچنین تخصیص اعتبار ویژه برای تهیه طرح مطالعاتی و پس از آن اجرای عملیات مصوب می‌باشد.
زنگنه در خصوص زمان استقرار این پدیده بر آسمان مشهد نیز گفت: عموما هر ساله وقوع این پدیده را در بازه زمانی اردیبهشت ماه تا اواخر پاییز در استان و مشهد داریم.
رئیس مرکز پایش آلاینده‌های محیط زیست شهرداری مشهد گفت: بیابان شن سیاه قره قوم ترکمنستان اصلی‌ترین خطر برای وقوع پدیده ریزگردها در کلان شهر مشهد است.
رضا اسماعیلی افزود: تیر ماه سال ۹۷ در عرض چند ساعت شهر مشهد مورد هجوم توده هوای گرد و غبار قرار گرفت که غلظت ذرات را به شکل کم سابقه‌ای افزایش داد به نحوی که قدرت دید افقی به کمتر از ۱۵۰۰ متر رسید.
وی ادامه داد: ذرات معلق از خطرناکترین آلاینده‌های هوا محسوب می‌شوند به ویژه ذراتی که قطر آن‌ها کوچکتر از ۱۰ میکرومتر است، قابلیت نفوذ به سیستم تنفسی انسان را دارند و حتی ابعاد کوچکتر از آن می‌توانند وارد جریان خون شده و به حمله قلبی، کاهش عملکرد ریه، ضربان نامنظم قلب، تشدید آسم و مرگ ناگهانی در بیماران قلبی و تنفسی منجر شوند.
اسماعیلی اظهار داشت: همچنین ذرات معلق کوچکتر از ۵.۲ میکرومتر از مهمترین عوامل تاری هوا و کاهش دید محسوب می‌شوند. در نظر بگیرید فردی با ۱۰ ساعت فعالیت و با ۱۷ بار تنفس در هر دقیقه به طور متوسط در زمان پدیده گرد وغبار۶ممیز ۲ دهم گرم گرد و غبار را وارد ریه‌های خود می‌کند.
وی تاکید کرد: در زمان وقوع پدیده گرد وغبار ۳۰ درصد از گرد و غبار در نزدیکی کانون و سرچشمه رسوب کرده و ۲۰ درصد دوباره در مقیاس محلی منتشر می‌شود و بیش از ۵۰ درصد از آن به فواصل دور حتی تا ۶۵۰۰ کیلومتر منتقل می‌شود. نتیجه تحقیقات حاکی از آنست که در زمان پدیده گرد و غبار غلظت بعضی از فلزات سنگین در هوا از جمله سرب ۳ برابر می‌گردد.
رئیس مرکز پایش آلاینده‌های محیط زیست شهرداری مشهد با بیان اینکه کانون شکل گیری طوفان در مشهد، تقریباً ۶۰۰ کیلومتر دورتر از ما قرار دارد افزود: اگر واقع بینانه به موضوع نگاه کنیم باید انتظار طوفان‌های گرد وغبار بیشتری را در سال‌های آینده برای مشهد داشته باشیم.