حضور اولیا و مربیان در کنار هم می‌تواند مشکلات تحصیلی فرزندانمان را آسان کند
بهناز رحیمیان
آغاز مهرماه و شروع روز‌های مدرسه برخلاف تصور پدر و مادرها، سپردن بچه‌ها به دست معلمان و آسودگی خاطر نیست، بلکه ماجرا این است که پدر‌ها و مادرها همپای فرزندشان به مدرسه بیایند و در امور سهیم باشند. برای این همکاری و حضور مؤثر هفته‌ای را با عنوان هفته پیوند اولیا و مربیان نام‌گذاری کرده‌اند که از ۲۴ تا ۳۰ مهرماه هرسال در سراسر کشور برگزار می‌شود و «مشارکت در مدرسه حق پدر و مادرهاست» به عنوان شعار امسال در نظر گرفته شده است. ابتدا در این گزارش به سراغ یک مدرسه موفق در مشارکت رفته‌ایم، سپس پای صحبت‌های رئیس انجمن اولیا و مربیان اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی نشسته‌ایم.
لزوم شناخت کامل از اولیا
محبوبه یوسف‌زاده، مدیر دبیرستان دوره اول متوسطه مرتضوی (استقلال) ناحیه ۴ آموزش و پرورش مشهد، از مدیران فعال در این حوزه است که تاکنون موفق به کسب رتبه‌های برتر کشوری و استانی شده است. مدیر دبیرستان مرتضوی معتقد است: برای جلب مشارکت اولیا در امور مدرسه ابتدا مدیر باید شناخت کامل و جامعی از اولیای دانش‌آموزان داشته باشد تا بتواند از ظرفیت‌های آنان در انجام فعالیت‌های عمرانی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی مدرسه بهره‌مند شود.
او که تجربه بیش از ۱۵ سال کار اجرایی در مدارس مختلف -از مدرسه‌هایی در نوار مرزی خواف گرفته تا ناحیه ۴ مشهد- را در کارنامه خود دارد، در خصوص برنامه تعالی می‌گوید: برنامه تعالی در مدرسه با نظرات تمام عوامل دبیران، دانش‌آموزان و انجمن در حوزه‌های مختلف طراحی می‌شود. مدرسه‌ای که در برنامه تعالی موفق و منتخب شود معمولا در دیگر حوزه‌ها مانند انجمن اولیا و مربیان نیز موفق خواهد بود. معتقدم با جلب اعتماد و اطمینان متقابل اولیا و مدرسه می‌توان فعالیت‌های مؤثری انجامداد.
این مقام مسئول که انجمن اولیا و مربیان مدرسه محمودی در ناحیه ۴ مشهد با مدیریت وی در سال تحصیلی ۹۶-۹۷ به عنوان انجمن برتر کشوری انتخاب شد، درباره نمونه فعالیت‌های این مدرسه در آن سال می‌گوید: در بدو ورود به آن مدرسه سرویس بهداشتی وضعیت نامناسبی داشت، بنابراین با دعوت از اولیا، آن‌ها را از وضعیت سرویس‌ها مطلع کردم و از آنان در بازسازی سرویس بهداشتی یاری خواستم تا هر یک از اولیا به هر نحوی که می‌تواند از کمک مالی تا کار‌های ساختمانی و تأسیساتی در این کار مشارکت کند. خوشبختانه موفق شدیم با همکاری بی‌دریغ اولیا طی ۲ هفته در روز‌های تعطیل مدرسه، این کار را به پایان برسانیم. با مشاهده نتیجه کار، آنان با اعتماد و اطمینان خاطر برای همکاری در دیگر امور نیز اعلام آمادگی کردند.
کافه‌کتابی در مدرسه
مدیر دبیرستان استقلال می‌افزاید: راه‌اندازی کافه‌کتاب در انباریِ بدون استفاده مدرسه و تجهیز فضای آن به شکلی جذاب با کمک اولیا از دیگر اقدامات بود. ضمن اینکه به دانش‌آموزان اعلام شد تا برای کار تحقیقی و عملی خود به جای پرینت یک مطلب از کافی‌نت‌ها هر گروه پنج‌نفره یک کتاب خریداری کنند و پس از مطالعه، خلاصه آن را در قالب یک پوشه برای نمره کار عملی ارائه کنند و بعد در کتابخانه قرار دهند. همچنین برای گسترش دامنه لغات زبان انگلیسی دانش‌آموزان، ۴۰ کتاب ساده انگلیسی از هزینه مدرسه خریداری و به صورت مشارکتی در اختیار بچه‌ها گذاشته شد و تا پایان سال، هر دانش‌آموز حداقل ۱۵ کتاب مطالعه کرده بود. تمام این اقدامات با یاری و اطلاع اولیا انجام گرفت. سرو قهوه و چای در کافه‌کتاب نیز محیط دل‌نشین و آرامی را برای بچه‌ها فراهم می‌کرد.
به گفته وی حمایت اولیا در برگزاری مناسبت‌ها نیز نقش پررنگی دارد. برای مثال مراسم دهه اول محرم که قرار بود در حد یک پذیرایی ساده برگزار شود با حضور یک مداح معروف از حرم مطهر و پذیرایی شایسته با کمک اولیا به مراسم باشکوهی تبدیل شد.
تمام دانش‌آموزان، فرزندانم هستند
مریم سپهری، نایب رئیس دوره کنونی انجمن اولیا و مربیان دبیرستان استقلال که دخترش در پایه هشتم این مدرسه تحصیل می‌کند، سال‌ها به عنوان عضو انجمن اولیا و مربیان مدرسه فرزند خود فعالیت می‌کند. وی دراین‌باره می‌گوید: تمام دانش‌آموزان مدرسه مانند فرزندان خودم هستند و هرکاری، هرچند کوچک، از دستم برآید برای آنان انجام می‌دهم. در حوزه تخصصم که مامایی است در جلسات شورای دبیران و نیز دانش‌آموزان به سؤالات آنان پاسخ می‌دهم و به صورت تلفنی نیز همیشه آماده پاسخ‌گویی به آنان هستم.
رئیس انجمن اولیا و مربیان مدرسه استقلال نیز ۲ فرزند دختر دارد و ۱۳ سال است که به عنوان عضو انجمن اولیا و مربیان مدارس مختلف فرزندانش به همراه همسر خود فعالیت می‌کند. مجتبی عبداللهی که با مدرک مهندسی عمران، پیگیر مسائل عمرانی مدارس بوده، معتقد است: آموزش و پرورش به حوزه عمرانی مدارس بودجه چندانی اختصاص نمی‌دهد، از‌این‌رو اولیا باید خودشان برای رفاه حال فرزندانشان از هیچ کمکی دریغ نکنند.
افزایش ۱۰ درصدی نرخ سرویس دانش‌آموزی
کارشناس مسئول انجمن اولیا و مربیان ناحیه ۴ آموزش و پرورش مشهد نیز در خصوص اجرای طرح «محسنین» که زیر نظر انجمن اولیا و مربیان ناحیه ۴ در حال اجراست، می‌گوید: فعالان این طرح با همکاری کمیته امداد امام (ره) و با مشارکت اولیای ذی‌نفوذ به یاری دانش‌آموزان مناطق کم‌برخوردار آموزش و پرورش می‌شتابند.
مجتبی بانوی، مشکلات سرویس دانش‌آموزان در آغاز سال تحصیلی را ناشی از پیش‌بینی نشدن نرخ‌های جدید می‌داند و می‌گوید: با توجه به افزایش نرخ تاکسی‌های اینترنتی نرخ سرویس مدارس افزایش مناسبی نداشت و به صرفه نبود که سرانجام با پیگیری‌های انجمن اولیا و مربیان در کارگروه ماده ۱۸ این نرخ ۱۰ درصد در مناطق پرتردد و ترافیک افزایش یافت و مشکلات سرویس‌دهی دانش‌آموزان حل شد.
مدیران شور و انگیزه ایجاد کنند
رئیس انجمن اولیا و مربیان اداره کل آموزش و پرورش خراسان‌رضوی در توضیح اهمیت این انجمن در مدارس می‌گوید: تربیت از خانواده آغاز می‌شود و مدارس در واقع نماینده اولیا در تعلیم و تربیت هستند. تشکیلاتی به عنوان انجمن اولیا و مربیان در کنار مدرسه، موضوع پیچیده تعلیم و تربیت را سر‌و‌سامان می‌دهد تا دانش‌آموزان پس از فراغت از تحصیل جامعه سالمی را تشکیل دهند. برای داشتن جامعه سالم باید خانواده‌ها را دریابیم و مشارکت آنان را به رسمیت بشناسیم. گاهی خانواده‌ها نیز نیاز به آموزش دارند. به گفته محمد قراول، اولیا مانند لشکری انبوه و قدرتمند، اما خفته هستند که باید بیدار شوند و از ظرفیت آنان استفاده شود. هرگاه اولیا پای کار می‌آیند، مدارس کارنامه درخشانی ازخود نشان.
این مقام مسئول با تأکید براینکه در گام نخست مدیران باید با مطالعه دستورالعمل اجرایی، انتخابات پرشور انجمن‌ها را برگزار کنند، می‌افزاید: یکی از آسیب‌های انجمن، نبود شور و انگیزه انتخابات در برخی از مدارس است که در این خصوص مدیران باید با اطلاع‌رسانی و ایجاد فضای رقابتی در میان اولیا، نیرو‌های فعال و متخصص و دارای مهارت را برای مشارکت در امور مدرسه جذب کنند.
به گفته رئیس انجمن اولیا و مربیان استان برخی از مدیران مدارس در مناطق محروم توانسته‌اند با جلب اعتماد و احترام متقابل، اولیای دانش‌آموزان را به نحوی برای یاری‌رسانی به مدرسه ترغیب کنند که حتی از هزینه‌های زندگی خود برای کمک به مدرسه فرزندانشان بزنند. در سند تحول بنیادین بند ۴ مبانی نظری هم آمده است: مشارکت اولیا در تعلیم و تربیت، حق و وظیفه آنان است و اگر از یک، ولی درخواست شود و او سر باز زند، حق مواخذه وجود دارد.
راه‌اندازی مرکز مشاوره در ناحیه ۷
قراول با اشاره به خدمات مراکز مشاوره پیوند می‌گوید: در این مراکز همکاران متخصص در حوزه روان‌شناسی خدماتی را در خصوص پیشگیری از مشکلات روحی و روانی به خانواده‌ها ارائه می‌دهند و به‌زودی در ناحیه ۷ آموزش و پرورش مرکز مشاوره پیوند مستقل راه‌اندازی خواهد شد.
به گفته وی یک بخش از وظایف انجمن در حوزه آموزش خانواده‌ها در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است و در این راستا طی مراحل آزمون و مصاحبه ۶۸ نفر از همکاران علاقه‌مند به این حوزه که دانش‌آموختگان رشته‌های روان‌شناسی و علوم تربیتی هستند، جذب شدند تا جلساتی را برای خانواده دانش‌آموزان از مقطع پیش‌دبستانی تا دوره دوم متوسطه در زمینه آموزش مهارت‌های زندگی، آسیب‌های اجتماعی و کنترل خشم برگزار کنند.