این روز‌ها مشکل پارک خودرو در نقاط مختلف شهر بسیاری از شهروندان را سردرگم کرده است. بسیار اتفاق می‌افتد که رانندگان برای توقفی چنددقیقه‌ای، زمانی طولانی به جست‌وجوی محل پارک می‌پردازند. در این میان، برخی‌ها چاره‌ای جز حرکت نمی‌بینند و برخی دیگر مقابل درب پارکینگ منازل توقف می‌کنند! از سوی دیگر، مالکان و مغازه‌داران نیز گاهی در اقدامی غیرقانونی، با قرار دادن موانع به اشکال مختلف، از توقف دیگر رانندگان جلوگیری می‌کنند. برخی دیگر نیز با نصب تابلوی «پارک=پنچری»، «اینجا محل تخلیه دائم بار است» و... مانع توقف می‌شوند. اما به‌راستی حق با چه کسی است؟
نخست باید بدانیم که در چه محل‌هایی پارک خودرو مجاز است. کنار خیابان‌ها معمول‌ترین مکان برای توقف خودروهاست که اگر هیچ علامتی مبنی بر ممنوعیت پارک نبود، می‌توانید پارک کنید. طبق آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی زیر تابلو «توقف ممنوع» و «توقف مطلقا ممنوع» نباید پارک کرد. در ناحیه تابلو «محدوده پارک‌ممنوع» تا رسیدن به تابلو پایان محدوده، سر پل‌ها و درب پارکینگ‌ها، پانزده‌متری بیمارستان، فوریت پزشکی و پلیس، آتش‌نشانی، پانزده‌متری شیر آتش‌نشانی یا شیر آب، مدرسه (محل توقف سرویس مدارس) و ...، ورودی و خروجی کوچه، خیابان و جاده، داخل میادین، پیاده‌رو‌ها و گذرگاه‌های عابر پیاده یا حاشیه خیابان‌هایی که پیاده‌رو ندارند و عابر از آنجا عبور می‌کند، پارک دوبله کنار وسیله نقلیه‌ای دیگر خصوصا در خیابان‌های کم‌عرض، درون تونل، روی پل، زیر پل، حداقل ۱۵ متر قبل و بعد از تقاطع، پانزده‌متری اطراف چراغ‌های راهنمایی و رانندگی یا محل‌هایی که توقف وسایل نقلیه مانع دید علائم راهنمایی و رانندگی شود، از ابتدا تا انتهای پیچ‌ها، در هر نقطه از معابر در حال تعمیر، شست‌وشو یا تعویض روغن و در طول مسیر‌های ویژه اتوبوس و دوچرخه و همچنین در طول مسیر و خط‌های عبور از آزادراه‌ها و در نهایت ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی نباید پارک کرد.
در وهله بعد، باید بدانید اگرچه کوچه در مالکیت عمومی است، خانه‌های واقع در آن در حد رفتوآمد خود نسبت به آن حق دارند؛ لذا پارک کردن در کوچه‌ها نباید مانع رفتوآمد صاحبان منزل شود. پارک در برابر دیگر در‌ها نیز اگر امکان رفتوآمد عابر پیاده یا وسایل متعارف مثل دوچرخه و موتورسیکلت را سلب کند ممنوع است.
اگر شما در کوچه‌ای بن‌بست ساکنید، تمام فضای داخل کوچه حق شما و همسایگان است؛ یعنی کسانی که به ساختمان‌های کوچه دسترسی یا حق عبور دارند؛ لذا برای رسمی کردن این قضیه می‌توانید یک نامه تنظیم کنید و با ارائه آن به شهرداری دیگران را ملزم کنید که خودروشان را داخل کوچه شما پارک نکنند و حتی برای کوچه در بگذارید.
اگر شما پیاده‌رو را سنگ‌فرش کرده‌اید، گل و درخت کاشته‌اید، هیچ حقی نسبت به آن و فضای مجاور در کوچه ایجاد نمی‌کند. حتی اگر کسی مقابل در پارکینگ شما پارک کند، شما حق ندارید او را تهدید به پنچری کنید بلکه صرفا می‌توانید برای رفع مزاحمت، از ضابطان قضایی (نیروی انتظامی) کمک بخواهید، زیرا شما قاضی نیستید که برای گرفتن حقتان رأسا اقدام کنید. بد نیست بدانید طبق ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، تهدید به ایراد ضرر مالی تا ۷۴ ضربه شلاق یا ۲ ماه تا ۲ سال حبس دارد. بر اساس ماده ۶۷۷ قانون مجازات نیز تخریب عمدی اموال دیگری از ۶ ماه تا ۳ سال حبس خواهد داشت؛ لذا بهترین شیوه نصب تابلو‌های «توقف ممنوع» آن هم صرفا مقابل پل یا در ورودی خانه است. اما اگر همسایه‌تان دائما خودرو را طوری پارک می‌کند که شما نمی‌توانید از رمپ ورود به پارکینگ استفاده کنید، می‌توانید با عنوان ایجاد «مزاحمت و ممانعت از حق» از وی شکایت کنید. اگر هم خودرو ناشناسی مقابل پارکینگ پارک کرده است، باید با ۱۱۰ تماس بگیرید.
واقعیت این است که اینجا یک خلأ قانونی وجود دارد. ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی -که مربوط به مزاحمت و ممانعت از حق است و مجازات آن یک ماه تا یک سال حبس است- این مورد خاص را جرم‌انگاری نکرده است. البته صرف جرم‌انگاری نیز مشکل را حل نخواهد کرد، زیرا پیگیری این فرایند برای مالک بسیار زمان‌بر و هزینه‌بر است. علاوه بر این، مجازات آن به‌هیچ‌وجه متناسب با جرمی نیست که واقع شده است.
تماس با ۱۱۰ و اعلام این اتفاق می‌تواند به انتقال خودرو پارک‌شده با جرثقیل به پارکینگ منجر شود. اما نباید انتظار داشته باشید که نیروی انتظامی در کلان‌شهری مثل مشهد با این اوضاع خیابان‌ها و پارک‌کردن‌ها وقت خود را به این موارد اختصاص دهد. علاوه بر این، نیروی انتظامی هم نمی‌تواند بدون دستور قضایی با خود راننده متخلف برخورد کند و نهایتا با مالک خودرو تماس می‌گیرد تا پس از جریمه و پرداخت عوارض، خودرو را تحویل بگیرد.
اما اگر خیلی پیگیر هستید و می‌خواهید با این اوضاع شلوغی دادسرا‌ها و وقت‌های طولانی، قضیه را پیگیری کنید، با مشاهده پارک خودرو مقابل منزل خود، ابتدا با ۱۱۰ تماس بگیرید تا حاضر شود و خودرو جابه‌جا شود و پلیس گزارش تهیه کند. عکس‌های واضحی از خودرو بگیرید که خودرو، پلاک آن و ورودی ساختمان معلوم باشد. سپس صورت‌جلسه‌ای از مزاحمت خودرو تنظیم کنید و استشهاد محلی بگیرید که شهود در دادسرا هم حاضر شوند و شهادت بدهند. در نهایت، گزارش، تصاویر و صورت‌جلسه را تقدیم دادستان در دادسرا کنید و منتظر باشید تا رسیدگی شود!
نکته دیگر قرار دادن موانع از سوی کسبه، نگهبانان اداره‌ها یا هر شخص دیگر در کنار کوچه، خیابان، مقابل مغازه یا خانه و ممانعت از پارک خودرو‌های دیگر -چه موقتی چه دائم- است که از مصادیق نقض آشکار حقوق شهروندی محسوب می‌شود و طبق قانون، مجازات نیز دارد؛ زیرا مطابق ماده ۲۴ قانون مدنی هیچ‌کس نمی‌تواند راه‌ها و خیابان‌ها و کوچه‌هایی را که آخر آن‌ها مسدود نیست تملک کند.
متأسفانه امروزه این رویه اشتباه مغازه‌داران و مالکان یک مسئله عادی تلقی می‌شود، زیرا فرهنگ‌سازی لازم دراین‌باره صورت نگرفته است. به عبارت دیگر، مردم به علت آگاه نبودن از حق و حقوق قانونی و شهروندی خود، به‌راحتی از این موضوع می‌گذرند. البته برخی‌ها نیز به دلیل پیشگیری از درگیری‌های احتمالی این قضیه را پیگیری نمی‌کنند.
اگر آن‌قدر وقت دارید که تا آمدن افسر صبر کنید و بعد پارک کنید، می‌توانید جمع‌آوری چنین موانعی را از پلیس راهنمایی و رانندگی و نیروی انتظامی یا ۱۱۰ بخواهید.