امیررضا وثوقی | شهرآرانیوز؛ چشم‌انداز افزایش هزینه‌های اداره شهر از یک سو، کاهش سالانه متوسط کمک‌های دولتی برای اداره شهر از سویی دیگر و بسیاری از موانع پیش‌بینی‌نشده همواره اداره شهر‌ها و به‌ویژه کلان‌شهر‌ها را با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌کند. برای شهری مانند مشهد که سفره میزبانی‌اش به‌واسطه حضور مضجع منور رضوی، همواره پهن و پذیرای زائران است، این مسائل نمود بیشتری داشته و دارد.
در ادامه گفتگو‌های رودررو با اعضای شورای اسلامی شهر مشهد، میزبان مهدی ناصحی، نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، بودیم. یکی از الگو‌های مهمی که ناصحی به آن اشاره کرد، مشارکت و حضور بیشتر بخش خصوصی برای اداره شهر و در یک بازی دوجانبه و برد-برد بود. مشروح این گفتگو را می بینید و می‌خوانید:
امیرالمؤمنین (ع) در روایتی فرمودند خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده است و به کجا می‌رود. ما به‌لحاظ راهبردی و برنامه‌ای تکلیفمان در شورا و شهرداری روشن است. هم‌اکنون در حال تدوین برنامه عملیاتی چهارساله هستیم. همچنین قرار است کمیسیون ویژه‌ای درباره سند چشم‌انداز شهرداری در شورای ششم تشکیل شود تا برنامه ۱۴۲۴ نیز طراحی شود. مدیریت‌شهری تلاش خواهد کرد تا شاخص‌هایی را حفظ کند که حوزه شهری در مشهد به آن‌ها زبانزد است.
علاوه بر آن، با چند پروژه پیشران که شهردار مشهد در حال برنامه‌ریزی مقدمات آن است، سیمای مشهد را به‌لحاظ پیشرفت و رشد تغییر خواهیم داد، به‌شکلی که بخش زیادی از شهر به‌ویژه نقاط کم‌برخوردار و حاشیه شهر از تبعات این طرح‌ها بهره‌مند شوند.
امیدواریم با فاصله‌گرفتن از حاشیه‌ها و مباحثی که اولویت‌های اصلی شهر نیست، بتوانیم گام‌های محکمی در مسیر تحقق توسعه زیرساخت‌های شهری برداریم. باید توجه کرد که شهرداری به‌عنوان ابرسازمان قدرتمند در مشهد نقش مهمی در ارتقای شاخص‌های مرتبط با اداره شهر دارد. دیگر سازمان‌ها نیز به موضوع‌های شهری مرتبط هستند، ولی تلاش می‌کنیم که شهرداری به‌عنوان بخش مهمی در نظام مدیریت یکپارچه شهری، با دیگر دستگاه‌ها برای توسعه شهر همکاری بیشتری داشته باشد.
در اولین روز‌های شکل‌گیری شورای ششم، اولین برنامه‌مان طرح پروژه‌های زودبازده در بافت‌های پیرامونی بود که براساس آن حدود ۷۰۰ میلیارد تومان برای محلات هدف بازآفرینی در نظر گرفته شد تا این پروژه‌ها منطبق با خواست مردم تدوین شود. تلاش‌های زیادی برای رسیدگی به حاشیه شهر و رفع محرومیت از مناطق کم‌برخوردار در شورای چهارم و پنجم انجام شده است.
با این حال و در مراجعه به این مناطق، مردم اذعان دارند که پروژه‌های اجرایی منطبق با نیاز مردم تبیین و اجرا نشده است و باید بازتعریفی در این حوزه صورت بپذیرد. در این راستا با استفاده از ظرفیت شورای اجتماعی محلات، پایگاه‌های بسیج، نخبگان و فعالان اجتماعی در محلات، ساکنان محله پروژه‌های اولویت‌دار را اعلام می‌کنند تا شهرداری آن‌ها را اجرا کند. تلاش می‌کنیم تا چهره حاشیه شهر را با تغییر شیب خدمت و توزیع اعتبارات به‌صورت عادلانه تغییر بدهیم. متأسفانه به‌واسطه بسیاری از اتفاقاتی که در این مناطق افتاده است، موضوع کم‌برخورداری بیداد می‌کند و موضوع‌های اجتماعی و سرانه‌های خدمات عمومی برای زیست شهری مناسب، با شاخص‌های استاندارد عمرانی فاصله زیادی دارد.
به‌لحاظ کلی مدیریت‌شهری بیشتر از آنکه بخواهد صیانت‌کننده حریم شهر باشد، مسئول ارائه خدمات‌شهری به مردم است. راهکار‌های قانونی برای این موضوع وجود دارد، اما به‌عنوان دستگاه خدماتی تلاش می‌کنیم تا در همین محدوده شهری زیست بهتر برای مردم شهر ایجاد شود. ما به‌واسطه کرامت افرادی که در این مناطق ساکن هستند، باید خدمات کافی به مردم ارائه کنیم. اینکه این مسئله موجب افزایش حاشیه‌نشینی می‌شود، اکنون در حوزه وظایف مدیریت‌شهری نیست و دستگاه‌های دیگر باید امکان جلوگیری از این مهاجرت‌ها را فراهم کنند.
تلاش می‌کنیم تا هر شهروندی که در خانه‌ای در مشهدالرضا (ع) زندگی می‌کند، بتواند از بیشترین خدمات بهره‌مند شود و امکانات شهری به عدالت در اختیار همه مجاوران قرار گیرد. با وجود این، کمربند سبز پیرامون مشهد پیش‌بینی شده است تا با گسترش حاشیه‌ها در شهر مشهد مقابله کند. همچنین با دستگاه‌های گوناگون تعامل برقرار شده است تا بتوانیم مشـــکلات مالکیت افراد در حاشیه شهر را حل‌وفصل کنیم.
این تفکیک را نمی‌توانم قبول کنم. شهر به‌عنوان یک نظام زنده و پویا نیاز‌های زیادی دارد. بر این اساس هم نیاز‌های عمرانی و زیرساختی و هم نیاز‌های فرهنگی و رسیدگی به معضلات اجتماعی در آن مطرح است و همه این‌ها باید در کنار هم پیش برود تا به نتیجه مطلوب دست پیدا کنیم. ما باید تکلیفمان را تا زمانی که در این جایگاه هستیم، به‌درستی انجام دهیم و از کیان شهر دفاع کنیم و رو به جلو پیش برویم؛ بنابراین در بخشی از شهر نیاز به پروژه عمرانی وجود دارد و در بخش دیگر نیاز‌های فرهنگی در اولویت است. همچنین این نکته که شورای ششم نگاه فرهنگی صرف دارد، درست نیست.
اولین‌بار در شهر مشهد پیش از انتخابات مسئولیت‌های اعضا در شورا با توجه به تخصص‌های گوناگون تعیین‌تکلیف شده است و ترکیبی جامع از تخصص‌های لازم برای شهر در کنار هم جمع شده‌اند که بیش از دوسوم آن‌ها سابقه فعالیت در مدیریت‌شهری را دارند. مدیریت‌شهری باید فارغ از نگاه‌های تبلیغاتی، برنامه تبیین‌شده را اجرا کند و اگر در وادی سیاسی کاری و گودال گزارش‌کار‌های بی‌نتیجه بیفتد، بی‌شک مردم در دوره‌های آینده آثار حقیقی اقدامات را متوجه خواهند شد. پس نباید به مدیریت‌شهری نگاه کوتاه‌مدت داشته باشیم، بلکه باید براساس نیاز‌های مردم گام برداریم.
به‌واسطه حضور مضجع نورانی امام هشتم (ع) جمعیت زیادی به مشهد سفر می‌کنند. به همین دلیل مشهد یک شهر بین‌المللی است و در طول زمان نیز در مقام ادعا همه دولت‌ها نگاه ویژه‌ای به مشهد داشته‌اند، اما تفاوت این دوره با دوره‌های گذشته این است که کسی تصدی دولت را برعهده گرفته که از نزدیک با مسائل و مشکلات شهر درگیر بوده است؛ بنابراین نیاز نیست تا لزوم توجه خاص به شهر مشهد را به مسئولان اثبات کنیم. کمک به شهر مشهد عزم جدی‌تری می‌طلبد و اوضاع برای اداره شهر با توجه به قوانین محدودکننده منابع مالی، بسیار سخت شده است. بیان این نکته نیز لازم است که شهر را نمی‌شود با بودجه‌های دولتی اداره کرد و بودجه‌های دولتی نمی‌تواند پشتوانه اداره شهر مشهد باشد.
بودجه‌ای که در دوره پنجم شورای شهر مشهد تصویب شده، ۱۰ برابر بودجه دولت در استان است. بسیاری از پروژه های دوره گذشته متوقف شده است. زیرا در تأمین منابع مالی این پروژه‌ها با مشکل روبه‌رو هستیم و برخی از آن‌ها در حال فسخ است؛ بنابراین چاره‌ای جز دعوت از بخش خصوصی برای اداره شهر نداریم. با اینکه به آینده تعاملات شهرداری و دولت بسیار امیدواریم، نگاه ما به دولت بیشتر به‌عنوان تسهیلگر اقدامات شهرداری است تا پشتیبانی مالی از مدیریت‌شهری.
در این راستا سعی می‌کنیم باری روی دوش دولت نباشیم، اما در برخی موضوع‌ها که انتفاع مالی برای شهرداری ندارد، مانند قطارشهری، نیازمند کمک دولت هستیم تا شاهد پیشرفت در این پروژه‌ها باشیم. پیوستن ایران به پیمان شانگ‌های یکی از اتفاقات مهم در تاریخ کشور است. در این راستا مدیریت‌شهری مشهد برگزاری اجلاس کلان‌شهر‌های عضو پیمان شانگ‌های را نیز در برنامه دارد تا از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری شهر استفاده شود، اما تحقق این موضوع نیاز به کمک دولت و دستگاه‌های امنیتی دارد تا بتوانیم مردم و شهر را از ظرفیت بسته‌های سرمایه‌گذاری در جهان‌شهر مشهدالرضا (ع) بهره‌مند کنیم.
یکی از اعضای شورا به‌عنوان نماینده در هیئت‌امنای خیران شهریار حضور دارد، اما رویکردی که تاکنون وجود داشته، این بوده که خروجی خیران شهریار چشمگیر نبوده است. بی‌شک نگاه مثبتی در حوزه ارائه خدمات عام‌المنفعه داریم و ظرفیت شهرداری را در این حوزه بسیج خواهیم کرد تا این افراد در بسیاری از حوزه‌ها وارد شوند و مشکلات مردم را با استفاده از این ظرفیت حل‌وفصل کنیم. همچنین به‌دلیل ارائه خدمت به زائران و مردم در این شهر، خیلی از افراد می‌توانند در زمینه وقف فعالیت کنند.
شهرداری برای احیای توس و کمک به این منطقه وارد این عرصه شد تا علاوه بر بهزیستی و بهسازی توس، جایگاه فردوسی در فرهنگ و تمدن ایرانی‌اسلامی بیشتر شناسانده شود. مدیریت‌شهری به‌دنبال کسب درآمد از این منطقه نیست و معتقدیم که طرح‌های تفصیلی و جامع مطرح‌شده برای این حوزه باید پاسخگوی نیاز‌های توس باشند. یعنی به تناسب ارائه خدمات در این منطقه، درآمدزایی مناسب از این منطقه مدنظر قرار گیرد. شهرداری به این حوزه با حسن نیت وارد شده است و کمیسیون ویژه این منطقه را ادامه دادیم و بی‌شک پای کار مردم توس و فردوسی هستیم.
با این حال، در طرح‌های راهبردی، هر بخشی را که امکان کسب درآمد برای این منطقه ایجاد می‌کرد، حذف کردند. بی‌شک تعیین‌تکلیف اصولی طرح تفصیلی توس به نفع مردم است و رویکرد ما این است که تا زمانی که می‌توانیم در این منطقه به ارائه خدمات متناسب بپردازیم، در توس حضور داشته باشیم، اما اگر ارائه خدمات در این منطقه در گرو کسب درآمد از دیگر مناطق شهری باشد، با توجه به وضعیت مالی شهرداری، این موضوع امکان‌پذیر نیست و از این منطقه خارج می‌شویم.