امید حسینی‌نژاد | شهرآرانیوز - «همه چیز برای من از [حضرت] زهرا (س) شروع شد. نمی‌شود که درمورد [امام]حسین (ع) پژوهش کنید و درباره مادر ایشان مطالعه‌ای نداشته باشید. من حیرت کردم که چطور در مورد کسی که این قدر ارادت به او وجود دارد، هیچ کتابی (به زبان انگلیسی) در دست نیست. او نقش مبنایی در دوره ابتدایی گسترش اسلام داشته است و باید شخصیت و جایگاه او را به‌خوبی شناخت. پس تصمیم گرفتم که رساله دکتری خودم را درباره ایشان بنویسم.» این بخشی از سخنان یک کشیش ایتالیایی درباره جایگاه حضرت زهرا (س) است.
کریستوفر کلوهسی، یک کشیش کاتولیک رومی متولد آفریقای جنوبی و نویسنده کتاب «فاطمه، دختر حضرت محمد (ص)» (چاپ اول: ۲۰۰، چاپ دوم:۲۰۱۸) و کتاب «نیمی از قلبم: روایت‌هایی از [حضرت]زینب، دختر [امام]علی (ع)» (۲۰۱۸) است که هردو را انتشارات گورگیاس چاپ کرده است. کتابی که وی درباره حضرت فاطمه (س) به رشته تحریر درآورده است، در زمان نخستین انتشار در سال۲۰۰۹، اولین اثر جامع درباره زندگی ایشان به یک زبان اروپایی بود که براساس منابع دست اول عربی نوشته شده است.
کلوهسی که ساکن ایتالیاست در جوانی مطالعات اسلامی خود را در قاهره و رم انجام داده و در مصر بیشتر به تحصیل مطالعات عربی پرداخته و در رم از حضور استادان مسلمان و غیرمسلمان بهره‌مند شده است.
او پیش از این به عنوان یک کشیش جوان در منطقه‌ای در شهر کیپ‌تاون (آفریقای جنوبی) که اغلب مردم آن را مسلمان‌نشینان تشکیل می‌دهند کار کرده و متوجه شده که تقریبا همه خانواده‌های ساکن آن منطقه خویشاوندان یا دوستان مسلمان دارند و، چون کلوهسی فکر می‌کرد این موضوع مهمی است، لازم دید که غیرمسلمانان درک جامع و علمی از اسلام و مهم‌ترین متون عربی آن داشته باشند؛ بنابراین شروع به تحصیل تا مقطع دکتری در مؤسسه کاتولیک مطالعات اسلامی و عربی در رم کرده است و هم اکنون در همان مؤسسه تدریس می‌کند.
او از ابتدا آشنایی زیادی با مذهب شیعه نداشت و پس از گذشت مدتی تصمیم گرفت تا پژوهش‌های بیشتری درباره اعتقادات شیعیان انجام دهد. او در‌این‌باره چنین می‌گوید: «در طول کلاس ها، ما یک دوره کوتاه درباره مذهب شیعه گذراندیم و من به شدت جذب [امام]حسین بن علی (ع) و واقعه کربلا شدم. زیرا هردو با منش مسیحیت به ویژه مسیحیت کاتولیک ارتباط عمیقی داشتند، بنابراین تصمیم گرفتم مطالعات شیعی را به شکل تخصصی دنبال کنم، به‌ویژه که در آن زمان پژوهشگران غربی اندکی به شیعه شناسی در اسلام توجه داشتند.
در حقیقت، زمانی که تصمیم خود را برای تخصص در شیعه شناسی اعلام کردم، تعدادی از استادانم فکر می‌کردند این کار وقت تلف کردن است. البته، اکنون محققان غربی بیشتری شروع به مطالعه عمیق‌تر متون شیعه کرده اند. به همین دلیل تصمیم گرفتم از منظر یک غیرمسلمان، پژوهش مقطع دکتری خود را درباره او به عنوان یک الگوی جهانی دفاع از عدالت بنویسم.»
ماجرای نوشتن کتاب او درباره زندگی حضرت زینب (س) بسیار جالب توجه است. او می‌گوید: «ما یک گروه از استادان مطالعات عربی و اسلامی در رُم بودیم. سر میز ناهار بحث می‌کردیم که چرا مسلمانان کتاب قابل ملاحظه‌ای درباره زنان تأثیرگذار اسلام ننوشته‌اند. به عنوان نمونه درباره زنانی که در کربلا حضور داشتند. پس تصمیم گرفتیم که هرکدام یک خانم را انتخاب کنیم و زندگی‌نامه او را بنویسیم. من [حضرت]زینب (س) را انتخاب کردم، زیرا شناخت خوبی از مادر ایشان داشتم. البته بقیه فکر نمی‌کردند که سخن من جدی باشد، اما هیچ‌کس به جز من کتابی درباره شخصیت ایشان ننوشت.»
کلوهسی درباره نام‌گذاری کتابش نیز چنین می‌گوید: «در مطالعاتم دیدم وقتی زینب بدن [امام]حسین (ع) را دید و ایشان به خاک سپرده شد برادر خود را با عنوان «نیمه قلب من» خطاب کرد. برای من نیمه اول قلبم، کتابی بود که درباره [حضرت]فاطمه (س) نوشتم و نیمه دوم قلبم برای زینب (س). گمان می‌کنم دیگر قلبی برایم نمانده باشد، اما این باعث نمی‌شود که از کتاب نوشتن دست بردارم. زینب (س) یک بانوی بی نظیر است و مانند حسین (ع) از همه مرز‌های دینی و سیاسی فراتر رفته است. او یک الگوی جهانی برای همه ماست.»
کلوهسی در گفت‌و‌گویی به بررسی زوایای گوناگون کتابش پرداخته است. دربخشی از این گفتگو می‌گوید: «شخصیت زینب (س) در قبل از روز واقعه کربلا و بعد از آن بسیار متفاوت است. او پیش از وقوع جنگ بار‌ها تحت‌تأثیر قرار گرفت و روحیه رقیق او باعث شد که بار‌ها به دلیل فشار‌های به وجود آمده از حال برود.» کلوهسی چنین ادامه می‌دهد: «اما در روز واقعه وضعیت تغییر می‌کند. حتی در گزارش‌های برخی مخالفان چنین آمده که حضرت زینب (س) در روز عاشورا، چون خورشید می‌درخشید و چندبار وارد معرکه شد و در برابر سپاه اموی ایستاد.»
این کشیش مسیحی در کتابش شخصیت حضرت زینب (س) را در مقابل دشمنان به عنوان یک بانوی مقاوم و حماسه‌آفرین توصیف می‌کند. او با بررسی وضعیت سیاسی کوفه و فشاری که بر اهل بیت (ع) پس از حادثه کربلا وارد شد می‌نویسد: «پس از روز عاشورا رهبری کاروان اسرا بر عهده ایشان بود. شکی نیست که در مدت کوتاهی بانو زینب (س) مدیریت کاروان را برعهده داشت. زیرا امام سجاد (ع) بیمار بود. با اینکه بیماری بر ایشان غلبه داشت، اما مقام امامت را دارا بود. تا آنجایی که در کوفه علی‌بن‌الحسین (ع) از همانجایی که ایستاده بود در برابر یزید شروع به سخنرانی کرد و آنجا بود که مقام امامت در برابر همگان عیان شد.»
کلوهسی در این کتاب به نکته‌ای جالب اشاره می‌کند و می‌نویسد: «من از برخی علما پرسیدم که آیا حضرت زینب (س) به مقام امامت رسید؟ با اینکه می‌دانم در شیعه چنین نظری مورد قبول نیست. اما می‌توانم بگویم که حضرت زینب (س) بدون آنکه دارای مقام امامت باشد و اختیارات یک امام را برعهده داشته باشد در آن دوران پر‌مشقت همه خصوصیات یک امام را دارا بود و به شایستگی کاروان اسرا را در برابر ظلم‌های سپاه یزید مدیریت کرد؛ و من به این سخن اطمینان دارم.»
در ادامه بخوانید
گفت‌وگو‌ی اختصاصی شهرآرانیوز با پروفسور کریستوفر کلوهسی، کشیش ایتالیایی و پژوهشگر برتر کتاب سال
روایتی از کتاب کشیش مسیحی درباره حضرت زهرا (س)
درباره پیامبر اکرم (ص) و مدارا با ادیان ابراهیمی در گفت‌وگو با ۴ دین‌پژوه