رضا ریاحی | شهرآرانیوز؛ اولین‌بار در روزبازار فرهنگ‌سرای شهر ترافیک همدیگر را ملاقات کردیم، بانویی ۴۰ ساله که میز فروشش پر بود از اسباب‌بازی‌های چوبی متنوع و رنگارنگ، از قطار، لودر و کامیون چوبی گرفته تا عروسک‌هایی مثل بتمن و باب‌اسفنجی و نینجاها.
زمانی را برای گفتگو با سمیه ایروانی هماهنگ کردیم و قرار شد به خانه‌شان برویم. خانه‌ای در محله الهیه که یکی از اتاق‌هایش به کارگاهی برای ساخت اسباب‌بازی‌های چوبی بدل شده است. فضای کارگاه مساحت زیادی ندارد، اما پر از شور زندگی است. از همان ورودی، میز کاری جلب توجه می‌کند که تا دوسال پیش به عنوان میز کرسی از آن استفاده می‌شد و حالا کلی ابزار نجاری با نظم زیاد روی آن چیده شده است.
داستان شکل‌گیری این کارگاه اسباب‌بازی‌سازی با شیوع بیماری کرونا گره خورده است و سازنده هنرمند محله الهیه توانسته در مدت کمتر از ۲ سال، بیش از ۱۰۰ نوع سازه چوبی را بسازد و منبع درآمدی برای خانواده‌اش مهیا کند.
اتاق کار سمیه ایروانی خیلی بزرگ نیست، شاید ۱۲ متر مربع. او می‌گوید اوضاع کار و بار و درآمدمان فعلا طوری نیست که توانایی رهن و اجاره یک مغازه را داشته باشیم برای همین مجبوریم کار را درخانه ادامه بدهیم، البته برای شروع فضای زیادی لازم نیست و اتاقی به متراژ ۱۰ مترمربع کار شما را راه می‌اندازد.
سمیه خانم ابزارآلات روی میز کارش را می‌شمارد و می‌گوید: برای این‌کار ۲۰ ابزار نجاری باید درکارگاه خود داشته باشید، از گونیا، خط‌کش، کولیس، اره نواری و اره گردبر گرفته تا دریل، جعبه ابزار، فارسی‌بر، عمودبر، گیره، میزکار و... که تمام این‌ها را با مبلغی کمتر از ۱۵ میلیون تومان می‌توان خرید.
سازنده اسباب‌بازی‌های چوبی ادامه می‌دهد: بیشترین پول را باید برای خرید چوب کنار بگذارید، کالایی که در دو سه سال گذشته با روند افزایش قیمت ۳۰۰ درصدی روبه‌رو بوده و درحال حاضر یک مترمکعب چوب روسی، کاج یا گردو بین ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان قیمت دارد. اگر به این حرفه به دید یک شغل خانگی نگاه می‌کنید و با به‌هم‌ریختگی خانه‌تان مشکلی ندارید، سرمایه اولیه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان کافی است، اما اگر می‌خواهید کارگاهی اجاره کنید و ابزارآلات پیشرفته داشته باشید، باید مبلغی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون را کنار بگذارید که از نظر من مقرون به صرفه نیست. درضمن در این‌کار به هیچ وجه خود را درگیر وام بانکی و پرداخت اقساط نکنید، چون کار‌های تولیدی بگیرنگیر دارد.
مربی مهدکودک ساکن محله الهیه اولین قدم در ساخت اسباب‌بازی چوبی را انتخاب چوب مناسب می‌داند. او می‌گوید: چوب ماده‌ای مقاوم، رنگ‌پذیر، فرم‌پذیر و بی‌خطر است. نکته مهمی که در انتخاب آن باید مدنظر قرار دهید این است که چوب سمی نباشد و مورد حمله آفات قرار نگرفته باشد. از انواع چوب مناسب برای ساخت اسباب‌بازی می‌توان به چوب کاج، توسکا، گردو، گلابی، زبان گنجشک و… اشاره‌کرد. در انتخاب چوب باید دقت داشته باشید که سالم باشد و در اصطلاح گره و پیچیدگی الیاف نداشته باشد و قابلیت برشکاری، رنده‌کاری، فرزکاری، سنباده‌کاری و خراطی داشته باشد.
سمیه ایروانی به رنگ مناسب برای ساخت اسباب‌بازی‌های چوبی اشاره کرده و می‌گوید: یکی از راه‌های شناخت کودکان حس چشایی است و سعی می‌کنند با مزه‌کردن چیز‌های مختلف، اجسام اطراف خود را شناسایی کنند، به همین دلیل رنگی که برای پرداخت اسباب‌بازی انتخاب می‌کنید باید شرایط و ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا مواد شیمیایی و سمی جذب بدن بچه‌ها نشود. بهترین گزینه برای رنگآمیزی اسباب‌بازی چوبی، استفاده از روغن گیاهی مخصوصی است که قابل شست‌وشو، آنتی‌باکتریال و خوراکی است و برای کودکان هیچ‌گونه ضرری ندارد.
او از ظرفیت روزبازار‌های محلی و فضای مجازی برای فروش محصولاتش استفاده می‌کند و می‌گوید: در یکی دو سال اخیر ایجاد روزبازار‌های محلی در بیشتر محلات مشهد، زمینه مناسبی را برای فروش کار دست بانوان مشهدی فراهم کرده است، ضمن اینکه در شبکه‌های اجتماعی هم می‌توانید محصول خود را به‌طور کامل معرفی و بفروشید. برگزاری کلاس‌های آموزشی در مهدکودک‌ها هم یکی دیگر از ظرفیت‌های خوب درآمدزایی در این رشته است، بچه‌ها وقتی در ساخت اسباب‌بازی‌ها دخیل باشند، هم یک حرفه فنی مانند نجاری را می‌آموزند، هم به شدت به آن اسباب‌بازی علاقه‌مند می‌شوند.
سمیه ایروانی صبوری و تاب‌آوری زیاد را از ویژگی‌های لازم دارنده این شغل بیان می‌کند و می‌افزاید: ما با کودکان و نوجوانان سروکار داریم که هیجان و جنب و جوش زیادی دارند و فروشنده باید بتواند با هر بچه‌ای به زبان خودش ارتباط برقرار کند. علاوه بر این، همواره باید از کودکان ایده بگیریم، فکر نکنیم، چون سن ما بیشتر است، بیشتر از کودکان می‌فهمیم، ما می‌خواهیم برای کودکان وسایل بازی بسازیم پس بهتر است با روی باز پذیرای نظرات و پیشنهاد‌های آن‌ها باشیم.
ایروانی توضیح می‌دهد: هرکسی که می‌خواهد وارد حرفه ساخت اسباب‌بازی شود باید در این زمینه پژوهش و مطالعه داشته باشد. شناخت بازار خرده‌فروشی، نمونه‌های شاخص موجود در بازار، اینکه کودکان چه می‌کنند و چگونه وقت خود را صرف می‌کنند همگی نیازمند یک پژوهش جدی و واقعی برای دستیابی به موفقیت در این صنعت است.
سیمه ایروانی می‌گوید: اسباب‌بازی‌های چوبی ایمن بوده و مواد اولیه ارزانی دارند و از مواد طبیعی و ارگانیک ساخته می‌شوند، بدون سر و صدا تولید می‌شوند و محیط‌زیست را آلوده نمی‌کنند. از آنجایی که سال‌ها مربی مهد بوده‌ام بار‌ها دیده‌ام که توجه بچه‌ها به اسباب‌بازی‌های چوبی بیشتر جذب می‌شود چراکه از بافت، جنس و بوی مطبوعی برخوردار هستند. اسباب‌بازی‌های چوبی به‌دلیل ماهیت ساده‌ای که دارند موجب تقویت قوه تخیل و تفکر کودکان می‌شوند، برخی اسباب‌بازی‌های چوبی مانند انواع پازل یا انواع اسباب‌بازی‌های ساختنی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های عددی و حل مسئله را به سادگی بیاموزند، اندازه‌گیری یاد می‌گیرند و با واحد‌هایی مثل سانتی‌متر و میلی‌متر آشنا می‌شوند. همچنین عمر زیاد اسباب‌بازی‌های چوبی و قیمت ارزان و مقرون به‌صرفه بودنشان از دیگر دلایل محبوبیت اسباب‌بازی‌های چوبی‌است.