دولت‌ها به تنهایی قادر نیستند جامعه را اداره کنند. برای تحقق این مهم، نیازمند نقش آفرینی جدی شهروندان در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... هستند. ایفای چنین نقش مهمی، به تبیین مفهوم «توانمندسازی شهروندان و مضامین اصلی آن» و افزایش قابلیت‌های شهروندی برای مشارکت در فرایند‌های توسعه و همچنین سیاست گذاری، تصمیم گیری، سرمایه گذاری و... در سطح جوامع ملی و محلی نیاز دارد. براساس مطالعات انجام شده، مهم‌ترین زمینه‌ها و مضامین اصلی توانمندسازی شهروندان به شرح زیر است:
۱- توانمندسازی فناوری: با مضامین «توسعه شهر هوشمند و خدمات الکترونیکی، ایجاد فضای امن مجازی برای شهروندان، بهره مندی عادلانه از فضای مجازی»
۲- توانمندسازی سیاسی: با مضامین «بهبود مشارکت مردم در اداره شهر، احترام به آرا و عقاید افراد و گروه ها، احترام به فعالیت‌های مدنی شهروندان، ترویج اتحاد و دوستی در شهر، پرهیز از اعمال خشونت‌های سیاسی»
۳- توانمندسازی حقوقی: با مضامین «آگاهی شهروندی از حقوق و تکالیف، صیانت از حریم و مالکیت خصوصی شهروندان، ایجاد اعتماد شهروندان به قانون و نظام قضایی، بهره مندی عادلانه از خدمات و امکانات عمومی، دادخواهی و دادرسی عادلانه، پرهیز از رفتار‌های تحقیرآمیز با شهروندان، بهبود کیفیت خدمات قضایی»
۴- توانمندسازی اقتصادی: با مضامین «بهره مندی از فرصت‌های عادلانه در انجام فعالیت‌های اقتصادی، بهبود کیفیت زندگی مادی شهروندان، مشارکت مردم در اقتصاد ملی، توسعه بخش تعاونی، بهبود عرصه کار شایسته»
۵- توانمندسازی فرهنگی: با مضامین «توجه به تکثرگرایی دینی و قومی، احترام به آزادی‌های مشروع، تعلیم و تربیت شهروندی، بهبود فضائل اخلاقی و معنوی شهروندان»
۶- توانمندسازی اجتماعی: با مضامین «استقرار نظام جامع تامین اجتماعی، تضمین حقوق پایدار زنان، بهبود وضعیت زندگی گروه‌های آسیب پذیر، حمایت از حقوق کودکان، بهبود سلامت جسمی و روحی شهروندان»
۷- توانمندسازی محیطی: با مضامین «مشارکت شهروندان در صیانت از محیط زیست، ایجاد محیط زیست سالم و فاقد آلودگی، ایجاد شرایط محیطی پایدار برای ساکنان شهر»
۸- توانمندسازی اجتماعی: با مضامین «بهبود نقش و جایگاه جوانان در اداره جامعه، حمایت از زندانیان برای بازگشت به زندگی سالم اجتماعی، بهبود زندگی اجتماعی شهروندان، بهسازی ساختمان شهری برای کاهش صدمات انسانی»
۹- توانمندسازی اداری: با مضامین «سرعت، بی طرفی و پاسخگویی در خدمات، ایجاد فرصت‌های برابر و رقابتی برای شهروندان به منظور دسترسی به شغل، ایجاد انگیزه در کارکنان دولتی برای ارائه خدمات شایسته به شهروندان»
موارد بسیاری از مضامین ذکرشده چه از نظر تقنین در شورا‌های اسلامی و چه از نظر اجرا در شهرداری ها، جزو وظایف ذاتی مدیریت شهری است، اما تحقق همه اصول فوق، مستلزم ایجاد مدیریت واحد شهری است که تا شکل گیری آن فاصله زیادی داریم، لذا برای «توانمندسازی شهروندان» باید مدیریت شهری میدان داری کند و با تعامل مناسب با سایر نهاد‌های مسئول و مرتبط، زمینه شکل گیری این مهم را در همه ابعاد فراهم سازد. شهر‌ها تنها با حضور شهروندان آگاه، توانمند و پیشرو توسعه خواهند یافت.