سعید جلائیان | شهرآرانیوز؛ بیش از یک دهه است که المان‌های نوروزی به یکی از نماد‌های شهر مشهد تبدیل شده‌اند؛ مجسمه‌ها و آثار حجمی که خیابان‌ها و کوچه‌های این سمت شهر را هم می‌تواند به ضیافت بهار ببرد و حال ساکنان کوچه‌های تنگ و باریک اینجا را هم خوب کند. در ایام نوروز سال‌های گذشته در محله‌های منطقه المان‌هایی با عنوان «بدرقه راهم»، «ماشین گل»، «پیرمرد لحاف‌دوز»، «رنگین‌کمان» «ژیانی در قاب تلویزیون» و... نصب شدند. علاوه بر این، نقاشی‌دیواری‌ها به کوچه‌ها جان و حیات دادند. کار هنرمندان نقاش از چندماه پیش از آمدن عید شروع می‌شد وگاه مردم را با خود همراه می‌کرد و با سطل رنگ می‌افتادند به جان دیوار.
هنرمندان فقط در طول ۲ سال گذشته ده‌هاهزار مترمربع از دیوار‌ها را رنگ‌آمیزی کردند. با این حال، شهروندان منطقه معتقدند سهمشان از المان‌های عید نوروز در مقایسه با محلات مرکزی شهر ناچیز است و برای اثبات حرفشان به مقایسه المان‌های سال‌های گذشته در این منطقه با محلات مرکزی شهر می‌پردازند.
محمد فکور، کاسب خیابان مفتح، از کمبود المان‌های نوروزی در منطقه به‌خصوص محله ایثار که بافت گردشگری دارد، می‌گوید: عید نوروز که می‌آید، المان‌هایی که در محلات برخوردار شهر نصب می‌شود، خیلی تنوع دارد و معابر و کوچه‌ها را زیبا می‌کند، اما محلات این محدوده را که نگاه کنید، در ایام نوروز به‌ندرت المان دارند. کاری که در این محله‌ها انجام می‌شود، شست‌وشوی ایستگاه‌های اتوبوس و جدول‌ها، یا درنهایت نقاشی‌دیواری است.
حس او هم شبیه به خیلی از ساکنان این محدوده است. می‌گوید: گاهی حس شهروند درجه ۲ را داریم. من فکر می‌کنم مسئولان اگر می‌خواهند عدالت را در همه شهر رعایت کنند، بهتر است با اولویت قراردادن معابر اصلی شهر، تعداد المان‌ها را تقسیم بر تعداد محلات کنند و آن‌ها را به تعداد مساوی تقسیم کنند.
نصب المان «پیرمرد لحاف‌دوز» در ورودی خیابان پنجتن ۴۵ در سال ۱۳۹۸ خیلی‌ها را سر ذوق آورد، به‌طوری‌که صد‌ها نفر از بومی‌های محله کنار آن عکس و فیلم می‌گرفتند. رئیس شورای اجتماعی محله التیمور می‌گوید: معمولا شهروندان محله پنجتن و دیگر ساکنان محلات حاشیه شهر وقتی از منازل خود بیرون می‌آیند، با مناظر نازیبا مانند زمین‌های رها، دیوار‌های خاکی، معابر باریک و... روبه‌رو می‌شوند. پس طبیعی است که آن‌ها از نصب المان در محله‌شان استقبال کنند.
رمضان روحانی ادامه می‌دهد: مدیران شهری و شهرداران مناطق کم‌برخوردار باید توجه کنند که المان موقت در ایام نوروز می‌تواند روحیه نشاط را در این مناطق هم تقویت کنند. روحانی توضیح می‌دهد: بیشتر المان‌های موقت و دائم در محلات برخوردار شهر نصب می‌شود و سهم حاشیه شهر ناچیز است. رمضان روحانی از کیفیت کم المان‌ها حرف می‌زند که پس از بازی کودکان برخی از آن‌ها به‌راحتی آسیب می‌بینند. او می‌خواهد در انتخاب طرح و جانمایی المان با مردم صحبت شود و نظر آن‌ها پرسیده شود.
ساکن و بومی این محله دوباره این موضوع را تکرار می‌کند که حتی در محله پنجتن که جمعیتی حدود ۲۰۰ هزار نفر دارد، در سال‌های گذشته فقط یک المان نصب شده است و اهالی حق دارند که فکر کنند به محدوده زندگی آن‌ها بی‌توجهی شده است.
رئیس اداره فرهنگی شهرداری منطقه اعتقاد دارد برخی دلایل وجود دارد که شاهد کمتردیده‌شدن المان‌ها در این منطقه هستیم. علیرضا احتشام می‌گوید: در برخی معابر مانند خیابان ایثار، وحید و شهیدمفتح که به‌واسطه مراکز تجاری گوناگون شاهد تردد زیاد عابران پیاده و گردشگران هستیم، فضای مناسبی برای نصب المان وجود ندارد و نصب المان یا برای کسبه مزاحمت خواهد داشت، یا برای عابران پیاده‌ای که از آنجا تردد می‌کنند. در عوض فضای مناسبی در بولوار نبوت داریم که پیاده‌رو وسیعی دارد، اما در آنجا شاهد تردد کم عابران پیاده و خودرو‌ها هستیم.
احتشام توضیح می‌دهد: متأسفانه به‌علت آسیب و سرقت تعدادی از المان‌ها، مجبور به جابه‌جایی آن‌ها شدیم؛ مانند المان «پیر لحاف‌دوز» که کیفیتش را از دست داده بود و المان تلویزیونی که در بوستان بسیج نصب شده بود و متأسفانه سارقان صفحه آن را شکسته بودند و قطعات ژیانی را که در آن قرار داشت، برداشته بودند و مجبور به برداشتن کامل آن شدیم. او می‌خواهد این توضیح کوچک را چاشنی حرف‌هایش بیاورد و ادامه می‌دهد: در بازه‌های زمانی مانند عید نوروز المان‌هایی نصب می‌شود که گردشگر را جذب می‌کند و روحیه شهروندان را تغییر می‌دهد. ما نمی‌توانیم در طول سال المان فانتزی را در معبر نصب کنیم. زیرا که جذابیتش را به‌طور کامل از دست خواهد داد.
احتشام اضافه می‌کند: چندین سال است که با نقاشی‌دیواری به استقبال بهار می‌رویم. فقط در ۲ سال گذشته بیش از ۲۸ هزارو ۱۰۰ مترمربع از دیوار‌های منطقه ۴ را نقاشی سطح ۳ کردیم که بین ۳ تا ۶ سال ماندگاری دارند.
رئیس شورای اجتماعی محله میثم‌شمالی درباره تأثیر المان‌های موقت بر اهالی این محله می‌گوید: اهالی منطقه ۴ به‌ندرت در محله‌شان شاهد نصب المان هستند. برای نمونه در محله میثم‌شمالی با وجود اینکه در همسایگی صدمتری هستیم، تاکنون المان خاصی ندیده‌ایم.
یحیی کوهستانی از اشتیاق مردم برای استقبال از همان المان‌های ضعیف تعریف می‌کند: برخی المان‌ها نه جانمایی درستی داشتند و نه نورپردازی خوبی، اما مردم از همان ابتدا به‌شدت از آن‌ها استقبال کردند. مردم محلات کم‌برخوردار به المان‌های موقتی که خاطره‌انگیز هستند و در بازه‌های زمانی مانند عید نوروز نصب می‌شوند، علاقه بیشتری نسبت به ساکنان محلات برخوردار شهر دارند. می‌توان با قراردادن یک المان دائمی هویتی حال‌وهوای ساکنان محله را تغییر داد.
کارشناس هنری اداره امور هنری درباره کیفیت المان‌های حاشیه شهر می‌گوید: این‌گونه نیست که همه المان‌های موقت پس از جمع‌آوری تخریب شوند، بلکه برای ترمیم و رنگ‌آمیزی جمع می‌شوند و آن‌ها را در بازه‌های زمانی بعد در مناطق دیگری از شهر یا بوستان‌ها نصب می‌کنیم یا حتی به شهرستان‌های دیگر استان داده می‌شوند.
سعید نصرآبادی درباره موضوع المان‌ها و نصب در محلات شهر می‌گوید: المان‌ها با توجه به موضوع در نقاط مختلف شهر نصب می‌شوند. برای نمونه اگر المان موضوع مذهبی داشته باشد، در معابر اطرف حرم مطهر نصب می‌شود و اگر تعاملی و شاد باشد، آن را در معابری قرار می‌دهیم که برای شهروندان شاد و خاطره‌ساز باشد. البته ۴ سال است که در این مسیر با دعوت از منتخبان رؤسای شورا‌های اجتماعی محلات شنوای نظرات معتمدان مردم درباره المان‌ها هستیم و آن‌ها را در برنامه‌های خود اجرا می‌کنیم.