نجمه موسوی‌زاده - نشست تحلیلی با عنوان روایت مشهد با نگاه تخصصی به منطقه8 شهرداری مشهد با حضور کارشناسانی از حوزه‌های مختلف معماری، شهرسازی، تاریخی، جامعه‌شناختی و... به میزبانی ماهنامه شهر گفت‌وگو در فرهنگ‌سرای بهشت برگزار شد.
در ابتدای این نشست رضا سلیمان نوری، رئیس هیئت مدیره انجمن گردشگری چهارباغ خراسان، با بیان اینکه منطقه8 مشهد با توجه به تقسیم‌بندی محلاتی که دارد سه بازه تاریخی را در خود جای داده است، اظهار کرد: بازه تاریخی اول محلات سرشور و سراب است که به دوران تیموری بازمی‌گردد. محلات ارگ، جنت، کوهسنگی و دانشگاه ثمره زمان پهلوی بوده و محله آبادگران و بهشتی بعد از انقلاب شکل گرفته و نشان‌دهنده گسترش شهر مشهد هستند.
این خراسان‌پژوه با اشاره به اینکه سرمنشأ آب مسجد گوهرشاد در محله سراب بوده و نام آن نیز از همین موضوع منشأ گرفته است، گفت: سرشور هم به نوعی ادامه بازار قدیم مشهد است که قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد.
سلیمان‌نوری ادامه داد: درباره بازه دوم تاریخی که شامل ارگ و جنت می‌شود باید گفت خیابان ارگ تاریخی‌ترین خیابان شهر مشهد است زیرا بیشترین تعداد اثر تاریخی ثبت شده در یک راسته خیابان شهر در آن و خیابان‌های اطراف آن قرار دارد که اغلب مربوط به پهلوی اول است.
وی با اشاره به اینکه آبادگران در ظاهر تاریخی نیست، بیان کرد: آبادگران روی کوه‌هایی قرار گرفته که معدن سنگ مشهد بوده‌اند و به‌نوعی از منظر تاریخ شهرنشینی منطقه8 رشد شهر را از زمان صفویه تاکنون نشان می‌دهد.
این خراسان‌پژوه یادآور شد: در تمام شهرها ارگ قلعه حکومتی به شمار می‌رفته و در مرکز شهر قرار داشته اما مشهد از معدود شهرهایی است که ارگ در حاشیه شهر قرار دارد و مرکز شهر حرم امام رضا(ع) است و دلیل این موضوع نیز این بوده که به ساحت حضرت رضا(ع) تعرض نشود.
در ادامه این نشست ساسان نوروزی، کارشناس‌ارشد معماری، در ارتباط با تاریخ معماری این منطقه از شهر اظهار کرد: نوع معماری شهر مشهد متأثر از 3عامل تمدن منطقه که نزدیکی به شهرهایی مانند توس و هرات، اقلیم و شرایط و آداب زیارت است و شاید معماری مشهد را بتوان محصول کنش این عوامل دانست اما آنچه این شهر را از دیگر شهرها متمایز می‌کند وجود بارگاه حضرت رضا(ع) است.
وی ادامه داد: تراس‌های کشیده ستون‌دار که نمونه آن را در خانه ملک و داروغه می‌توان دید بخشی از معماری مشهد است و نگاه معماری در شهر بیشتر نگاه منطقه کوهستانی بوده که در قالب سنتی دیده می‌شود.
نوروزی با بیان اینکه از دوره صفویه با ساخت مدارس و مساجد شاهد مداخله معماری حکومتی در بافت شهر هستیم، گفت: هرچند معماران و استادکاران تلاش می‌کنند تا معماری سنتی به حیات خود ادامه دهد اما با توسعه شهر و ساخت اماکن اقامتی، معماری شهر از معماری غربی تأثیر می‌پذیرد.
سروش باغبان، استاد شهرسازی دانشگاه، نیز با اشاره به اینکه منطقه8 بیشترین کاربری‌های شهری را داشته است، بیان کرد: اولین بانک، اولین سینما و همچنین اشکال مدرن‌تری مثل کافه یا مرکز بزرگ تجاری مانند زیست خاور و... در این منطقه ساخته شده است.
وی تصریح کرد: منطقه8 جزو نخستین مناطق شهر بوده است که برای عبور خودرو شکل گرفته به طوری که در همین راستا خراب شدن چهارطبقه و ادامه خیابان آن را شاهد هستیم.
لیلا نوروزی، دکترای شهرسازی، نیز در ارتباط با برنامه‌ریزی توسعه شهری بیان کرد: اولین برنامه توسعه شهر مشهد طرح خازمی نام داشته که مطالعات این طرح از سال47 شروع شده و جزو نخستین شهرهایی است که برای آن طرح جامع تهیه شده است.
وی افزود: در آن زمان 53درصد این منطقه بافت دایر داشته و 47درصد باقی مانده ساخته می‌شود، طرح خازمی یکی از موفق‌ترین طرح‌های جامع کشور بوده که در سال52 به تصویب شورای عالی معماری می‌رسد اما در این شورا تأکید می‌شود که بافت مرکزی شهر مشهد ارزش‌های خاصی دارد که مداخله باید با توجه به این ارزش‌ها انجام شود.
لیلا نوروزی بیان کرد: سناریو توسعه به سمت غرب شهر و جمعیت شهر را 3برابر طی 25سال و محدوده شهری را تا 5برابر بزرگ‌تر پیش‌بینی می‌کند، ضمن اینکه شهر را محله‌محور در نظر می‌گیرد و محلاتی را که امروز به‌عنوان منطقه8 می‌شناسیم با افزایش جمعیت کمتری پیش‌بینی می‌کند که عکس این قضیه اتفاق می‌افتد.
مجید فولادیان، استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، نیز با نگاه جامعه‌شناختی به منطقه8 اظهار کرد: جدای از مرزهای جغرافیایی، مرزهای اجتماعی نیز در شهرها وجود دارد به‌عنوان مثال در دوره پهلوی افرادی که سکولار بودند در خیابان عدل خمینی به سمت بالا و مذهبی‌ها در اطراف حرم ساکن بودند اما بعد از مدتی که 20بیمارستان و 13سینما در شهر ساخته می‌شود توسعه نامتوازن شهری شکل می‌گیرد و کم کم این مرزهای اجتماعی از بین می‌رود.
وی با بیان اینکه به تدریج مناطق بالاشهرنشین و پایین‌شهرنشین شکل می‌گیرد، گفت: تمام پاتوق‌های روشن‌فکری در منطقه8 بوده است و کل جریانات فکری شهر از همین منطقه منشأ می‌گیرد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
