بسیاری از دستور‌های دینی برای اصلاح زندگی اجتماعی صادر شده است؛ دستوراتی که انتظار می‌رود دست‌کم در شهر‌های مذهبی، کسانی که ادعای دین‌داری دارند، به آن‌ها عمل کنند.
این روز‌ها در شهر‌های بزرگ باتوجه‌به تراکم جمعیتی که وجود دارد، شکل جدیدی از همسایگی به‌وجود آمده است و در این وضعیت، رعایت حقوق همسایگی و دستور‌های اخلاقی دین درباره همسایگان، ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.
در این نوشتار می‌خواهیم به برخی حقوق همسایه در اسلام اشاره کنیم. همان‌طور که می‌دانید، معروف است که پیامبر خدا (ص) آن‌قدر درباره همسایه و حقوق او سفارش فرمود که مسلمانان گمان کردند همسایه از همسایه ارث خواهد برد و پیامبر میراثی برای همسایه تعیین خواهد فرمود.
امروز یکی از موقعیت‌هایی که رعایت حقوق همسایه در آن ضرورت بیشتری پیدا می‌کند، زندگی‌های آپارتمانی است و تنها با این گونه رعایت کردن‌هاست که افراد می‌توانند با آسایش و راحتی کنار هم زندگی کنند.
در قدیم مردم رسم داشتند از آنچه می‌خورند، با همسایه هم قسمت‌کنند، اما این موضوع کمی در زندگی‌های شهری سخت شده است؛ البته بازهم می‌شود اگر همسایه‌ای از نظر اقتصادی ضعیف‌تر است و ما خوراکی یا میوه ویژه‌ای تهیه کرده‌ایم، با عزت و احترام کمی از آن را برای همسایه بفرستیم و چقدر خوب است که این کار را با رعایت آداب به بچه‌ها بسپریم تا آن‌ها هم به این‌طور دستور‌ها آگاه شوند و این موارد را یاد بگیرند.
از امور دیگری که خیلی درباره همسایه‌های امروزی مهم است، رازداری است. گاهی در آپارتمان‌ها یا حتی غیر آن‌ها آن‌قدر دیوار‌ها نازک است که افراد حتی صدای معمولی همسایه را هم می‌شنوند، چه رسد به اینکه گاهی دعوایی هم رخ بدهد. در اینجا یک ضرورت و حق دیگر به‌وجود می‌آید و آن، حق رازداری است.
امام‌سجاد (ع) می‌فرماید: «چنانچه بر عیب همسایه‌ات آگاه شدی، باید آن را پنهان سازی.»
احادیث و دستور‌های عجیبی درباره همسایه از زبان بزرگان دینی ما صادر شده است که نمی‌توانیم حق همسایه را نادیده بگیریم؛ آنجا که رسول خدا (ص) می‌فرماید: «احترام همسایه، مانند احترام مادر، بر انسان لازم است» و چه زیباست شهری که در آن، این احترام‌ها و ریزه‌کاری‌های اخلاقی و حقوقی رعایت شود که در روایات داریم رعایت این حقوق، موجب آباد شدن شهر‌ها و زیاد شدن عمر‌ها می‌شود.»
به فرموده امام‌رضا (ع): «مسلمان کسى است که مردم از دست و زبان او آسوده باشند و از ما نیست آن که همسایه‌اش از شر او در امان نباشد.» (عیون‌اخبار‌الرضا (ع)، ج یک، ص۲۴)»
و نکته‌ای که اینجا وجود دارد، این است که به ما مشهدی‌ها مجاور می‌گویند؛ یعنی کسانی که در مجاورت و همسایگی امام معصوم زندگی می‌کنند و کاش طبق این دستور، آزار ما به امام رئوف نرسد و جدا از موارد دیگر، بتوانیم همسایه‌های خوب و لایقی برای ایشان باشیم تا بیشتر از پیش از مواهب و عنایت حضرتش بهره‌مند شویم. ان‌شاءا...!