الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ سه سال قبل در چنین روزهایی، در حاشیه بولواراحمدآباد، داخل مطب‌ها یا بیمارستان ها، بخشی از مراجعه کنندگان ظاهر و زبانی متفاوت داشتند؛ گردشگران عرب. حرف از گذشته‌های دور نیست، قبل از شیوع کرونا؛ ویروسی که همه معادلات جهانی را برهم زد و در این میان شاخک‌های این ویروس شاخدار بیش از همه گردشگری را هدف قرار داد. با کم رمق شدن همه گیری کرونا، گردشگری جان گرفته است، اما حال و هوای مطب ها، کلینک‌ها و بیمارستان‌های مشهد همان حال وهوای همه گیری کروناست و خبری از بازگشت گردشگران خارجی کشور‌های همسایه و عرب زبان نیست. این برآورد را می‌توان با یک گشت وگذار در خیابان پرستار و کلینک‌های زیبایی بولوار فردوسی برآورد کرد.
هرچند مسئولان علوم پزشکی و میراث فرهنگی، به حاشیه رفتن گردشگری سلامت را نمی‌پذیرند. علوم پزشکی می‌گوید گردشگری سلامت سال گذشته رشد داشته است. این در حالی است که بازارها، هتل ها، مراکز گردشگری، رستوران‌ها و سایر مراکز خدماتی مشهد در ایام کرونا با رکودی سنگین دست و پنجه نرم می‌کردند و خبری از رونق در این بخش‌ها -به دلیل حضور زائران خارجی و عرب زبان- نبود. تنها موضوعی که مسئولان رد نمی‌کنند حضور دلالان و آسیب‌های آن است.
ثمین مسئول پذیرش یکی از کلینک‌های زیبایی در بولوار فردوسی مشهد است. او می‌گوید با کرونا آمار عرب زبان‌هایی که برای خدمات درمانی به مرکز آن‌ها مراجعه می‌کردند کمتر شده است. ثمین این را هم اضافه می‌کند که تا قبل کرونا یک مترجم با کلینک ما کار می‌کرد و اعرابی را که کار زیبایی می‌خواستند به کلینک ما می‌فرستاد، اما از ابتدای امسال هنوز هیچ عربی برای کار درمانی نیامده است.
بر اساس آماری که مسئولان برای سال‌های پایانی دهه ۹۰ اعلام کردند، عراقی‌ها در صدر آمار گردشگران خارجی مشهد قرار داشتند و پس از آنان افغانستانی‌ها قرار گرفتند. در میان کشور‌های اطراف، گردشگران سلامت ترکمنستان نیز با وجود اشتراکات زبانی و فرهنگی و نیز ضعف نظام سلامت کشور خود ترجیح می‌دهند در ایران درمان شوند، با این حال به ندرت به ایران می‌آیند. این را که چرا مشهد با وجود کادر درمانی حرفه‌ای و بیمارستان‌های فوق تخصصی نتوانسته است برای جذب گردشگران سلامت کشور‌های اطراف موفق عمل کند کارشناسان جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌های مسئول و ناتوانی در اعلام توانمندی‌ها ذکر می‌کنند.
وحید خنفر استاد زبان عرب است و سال‌ها در مشهد دانشجویانی را برای لیدری و راهنمایی گردشگران عرب آموزش داده است. او به زیارتی بودن مشهد اشاره می‌کند و می‌گوید به واسطه مضجع شریف امام رضا (ع) اعراب بیشترین سفر‌ها را به مشهد دارند. خنفر البته معتقد است که حضور اعراب در مشهد در مقایسه با چند سال قبل بسیار کمتر شده است. به عنوان دلیل حرف هایش به شرایط بازارها و خیابان‌ها اشاره می‌کند؛ «این چیزی که می‌گویم همه مردم مشهد حس کرده اند؛ این را که مردم قبل از کرونا هرگوشه خیابان و بازار و مطب پزشک و بیمارستان که چشم می‌انداختند اعراب را می‌دیدند. کرونا که شروع شد به دلیل مشکلات همه گیری این بیماری و قرنطینه‌ها تعداد اعرابی که به مشهد برای سفر و درمان مراجعه می‌کردند به حالت اول برنگشت. چرا هیچ مسئولی این سؤال را حتی از خودش نپرسیده است که چرا اعرابی که مشهد را مقصد سفرخود انتخاب می‌کردند کم شده اند؟»
او ضعف نهاد‌های مسئول را به عنوان یکی از دلایل کاهش حضور گردشگران خارجی و عرب در مشهد می‌داند و می‌گوید: به نظر من همه مسئولان در برابر این اتفاق مسئول اند. حضور هر گردشگر خارجی یعنی چرخش اقتصاد مشهد و اگر در برابر این اتفاق و کاهش تعداد اعراب گردشگر بی تفاوت باشیم مسئولیم. این استاد زبان عربی به نقش دانشگاه‌های مشهد برای بررسی علمی و ارائه یک بسته منسجم به منظور جذب گردشگران عرب و خارجی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: دانشگاه‌های مشهد در این حوزه گرفتار ضعف هستند و هیچ ایده و برنامه‌ای ندارند. خنفر در ادامه به حضور دلال‌ها و سوء استفاده‌هایی که می‌شود اشاره دارد. او این طور می‌گوید که بار‌ها در گفتگو‌هایی که با دانشجویان یا اعرابی که به مشهد آمده بودند داشتم از این سوء استفاده‌ها شنیدم و واقعا جای ناراحتی دارد که در شهری که امام مهربانی وجود دارد یک فرد با چنین رفتار‌های کل یک مجموعه را زیرسؤال ببرد.
او نمونه‌هایی می‌آورد؛ «قبل از کرونا چندبار از دانشجویانم که برای آموزش زبان عربی آمده بودند درباره سوء استفاده برخی از لیدر‌ها شنیدم. یکی از دانشجویانم می‌گفت داخل مطب نشسته بودم و مبلغی که این لیدر برای درمان گردشگر عرب به زبان عربی گفت خیلی بیشتر بود. به او گفتم مبلغ را خیلی زیاد گفتی. وقتی متوجه شد که به زبان عربی تسلط دارم گفت: این‌ها خارجی هستند. چندبار دیگر هم از اعرابی که با آن گپ وگفت دارم شنیدم که یکی از دلالان برای عمل کلیه از آنان ۹۰ میلیون طلب کرده است. وقتی این عرب شنید که خیلی زیاد از او گرفته اند ناراحت شد و این کار را به همه مشهدی‌ها تعمیم داد. چقدر لحظه بدی است که می‌شنوی یک شهروند این طور با نام و آبروی یک شهر بازی می‌کند.»
خنفر می‌گوید: سیم کارت یکی از دغدغه‌های گردشگران خارجی است. برای همین سیم کارتی که الان رایگان به شهروندان می‌دهیم، دلالان تا ۸۰۰ هزارتومان از گردشگران خارجی وجه گرفته بودند. در همه کشور‌های دنیا رقابت عجیبی برای جذب گردشگر وجود دارد و در این باره سعی می‌کنند با ارائه راهکار‌ها و بسته‌های جذاب گردشگری بتوانند گردشگر بیشتری جذب کنند. اما ما با این ناهماهنگی‌ها هیچ برنامه‌ای برای جذب گردشگر جدید نداریم.
او معتقد است که بیش از جذب گردش باید برای همان گردشگرانی که آمده اند برنامه داشته باشیم که بتوانم با میزبانی خوبمان آن‌ها را حفظ کنیم و کاری کنیم که آن‌ها بعد از بازگشت به کشورشان، خودشان مُبلغی برای آمدن شهروندان کشورشان به مشهد باشند.
هند از لحاظ ارزانی خدمات پزشکی در بین گردشگران اروپایی و آمریکایی مشهور است و سالانه هزاران «توریست» برای درمان و معالجه عازم هندوستان می‌شوند. سالانه ۱۲ هزار بیمار خارجی فقط در بیمارستان «آپلو»، در مرکز شهر دهلی نو جراحی می‌شوند. سالن پذیرش بیمارستان «آپلو» در مرکز شهر دهلی، بیشتر شبیه مرکز خرید است تا یک بیمارستان.
برزیل به عنوان قدرتمندترین اقتصاد آمریکای جنوبی، یک مقصد پرطرفدار برای توریست‌های سلامت نیز به حساب می‌آید. برزیل به دلیل دارا بودن پیشرفته‌ترین کلینک‌های جراحی پلاستیک، اکنون به عنوان مهم‌ترین مقصد درمانی گردشگران سلامت شناخته می‌شود.
گردشگری سلامت دومین و بزرگ‌ترین منبع درآمد ملی در مالزی است. از این رو دولت مالزی به گردشگری سلامت به منزله ابزاری برای رشد اقتصادی کشور می‌نگرد و برای تسهیل سرمایه گذاری داخلی و خارجی در این بخش تلاش بسیاری کرده است. توجه و تمرکز به مفهوم «هاسپیتال» به معنای ارائه همزمان خدمات بیمارستان و هتل در یک مکان از جمله سیاست‌های این کشور است.
یکی دیگر از نکات برجسته گردشگری پزشکی مالزی ارائه خدمات متناسب با فرهنگ ها، ادیان و ملیت‌های گوناگون است. مالزی با هویت اسلامی تلاش کرده است کشوری شاخص برای جذب بیماران مسلمان و گردشگرانی از غرب آسیا و شمال آفریقا باشد باشد.
--- همه گیری کرونا باعث شد صنعت گردشگری سلامت در دنیا ۷۳ درصد افت کند. ایران نیز ۷۰ درصد افت گردشگری سلامت داشته است.
--- ۹۰ درصد از گردشگران عراقی از طریقی خارج از مجرای قانونی و تور گردشگری وارد ایران می‌شوند و در نهایت دلالان با ارائه خدمات مسافرتی با کیفت پایین نیز موجب نارضایتی آنان می‌شوند.
--- یک توریست درمانی بین ۳ تا ۵ هزار دلار ارزآوری دارد.
--- در آخرین رتبه بندی جهانی ۵۴ محور برای اعلام رتبه دخیل است. ایران در سال ۲۰۲۰ در میان ۱۱۰ کشور رتبه ۴۶ را کسب کرد.