آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز؛ باید دید که تربیت افراد در خانواده‌ها چه کم و کیفی باید داشته باشد تا منتظرانی در خور رکاب امام زمان (عج) داشته باشیم برای آگاهی از این امر با حجت الاسلام کفیل پژوهشگر و مولف مهدوی به گفتگو نشسته ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
در مسیر انتظار زمینه ساز ظهور امام زمان (عج)، تربیت چه شأن و تأثیری دارد؟
اصل تربیت یعنی شکوفایی استعداد، به عبارت دیگر در مسئله تربیت استعدادی وجود دارد که باید شکوفا شود؛ در مهدویت وقتی واژه تربیت را به کار می‌بریم، یعنی امید به آینده روشن در همه افراد وجود دارد و نمی‌توان کسی را در عالم هستی یافت که نسبت به این آینده مأیوس باشد، شاید در مقاطعی نگران و مردد شویم، اما این امید وجود دارد و همه ادیان و مکاتب برای آن برنامه ریزی کرده اند، هر چند که شاید تعاریفشان از آن متفاوت باشد.
مهم آنکه در فرایند شکوفایی به برنامه ریزی نیاز داریم؛ در تعلیم، علم و آموزه منتقل می‌شود، اما تربیت جریان تغییر و رشد در انسان است که باید بر مدار برنامه ریزی باشد. برنامه ریزی یعنی مخاطب را دقیق بشناسیم، روحیات او را بفهمیم، نیازهایش را بدانیم و بر اساس روحیات و نیاز‌های او حرکت و تلاش کنیم.
تربیت مهدوی چه شاخصه‌هایی دارد و چگونه می‌توان این تربیت را نهادینه کرد؟
فرایند تربیت نیازمند استقامت و مقاومت و صبر است، این روند باید استمرار داشته باشد، گام مهمی که در تربیت مهدوی باید برداشته شود تربیت منتظرانه است در تعریف واژه انتظار آمده منتظر همچون مجاهد در راه خداست، بنابراین باید در فرزند، دغدغه مندی نسبت به دین ایجاد کنیم تا نسبت به این مقوله بی تفاوت و سکولار نباشد.
متأسفانه از مشکلات اساسی در جامعه ما، وجود نوعی روحیه سکولار است، در حالی که در سبک زندگی منتظرانه و در مسیر انتظار، یعنی امثال شهید نواب صفوی‌ها را تربیت کردن. در زندگی نامه آن شهید بزرگوار است که حتی نسبت به اتفاقات دوران مدرسه حساس بود و بی تفاوت از کنار وقایع نمی‌گذشت!
این روحیه را مقایسه کنیم با امروز مدارس، محلات و عالم، آیا حساسیت نسبت به وقایع وجود دارد یا غلبه با بی تفاوتی است؟!
باید توجه داشت در نظام تربیت مهدوی، روح حماسی، روح حرکت و تلاش غلبه دارد. اوج شکل گیری خلاقیت در انسان تا هفت سالگی است که باید روی آن کار کنیم تا به مسیر دغدغه مندی دینی هدایت شود. شخصاً با مجموعه‌هایی برخورد کرده ام که یک بچه کمتر از ۱۰ سال توانسته سبب تغییرات اساسی در آن‌ها شود. همه این‌ها به تربیت و برنامه ریزی صحیح برای آن باز می‌گردد.
رکن اصلی در تربیت مهدوی و شکل گیری سبک زندگی منتظرانه بر اساس آن چیست؟
در تربیت مهدوی پدر و مادر باید خود را مربی بدانند مربی هم فعل و رفتارش و هم قول و سخنش اثرگذار است، البته که اثر بیشتر با رفتار او است؛ اگر پدر و مادر خود را مربی بدانند، دیگر فرقی نمی‌کند بیرون خانه کارگر باشند یا کارمند و پزشک، بلکه تأثیر عمیق آن‌ها در درون خانواده است؛ بنابراین در تربیت مهدوی، مهم‌ترین جایگاه به خانواده اختصاص دارد که باید روی آن سرمایه گذاری شود.
تربیت مهدوی که ما را به مسیر انتظار زمینه ساز هدایت می‌کند بر چه محور‌هایی استوار است؟
مهم‌ترین محور در تربیت مهدوی تعریف افق است، باید مشخص کنیم که می‌خواهیم فرزند ما به کجا برسد، اینکه می‌گوییم علاقه داریم فرزند ما بچه خوبی باشد، بچه مسجدی باشد، در سخوان باشد یعنی چه؟ همه این‌ها در افق تربیت مهدوی باید در مسیر ظهور باشد، یعنی درس خواندن، دانشگاه رفتن و اشتغال فرزندان ما باید برای زمینه سازی ظهور باشد و این محقق نمی‌شود مگر آنکه علاقه و دغدغه نسبت به ظهور را در فرزندان ایجاد کنیم. برنامه ریزی برای ظهور در تربیت نیازمند بیان جلوه‌های محبت امام زمان (عج) است تا از این مسیر فرزندان ما عاشق ظهور شوند. نه فقط کودکان بلکه همه افراد نسبت به موضوعی که شناخت دارند شوق و حرکت خواهند داشت، بنابراین در کنار تبیین مسئله ظهور باید اتفاقات عصر ظهور و امام دوران ظهور تبیین و شناسانده شود.
ما در این تبیین و شناساندن معمولاً از قالب خطابه و سخنرانی استفاده می‌کنیم، در حالی که مهم‌ترین قالب برای این مهم، هنر است که ما کمتر از آن بهره گرفته ایم و در جامعه ما به هنر و رسانه و فضای مجازی در تربیت مهدوی بی توجهی شده است.
اخلاق و معنویت در تربیت منتظرانه چه نقشی دارند و تربیت مبتنی بر این دو اصل چه خروجی‌هایی دارد؟
اخلاق مهدوی یعنی خُلق زندگی ما معنوی و صمیمانه باشد، اساساً اثر وضعی دین آن است که انسان را آراسته به اخلاق دینی می‌کند نمی‌توان گفت فردی نمازخوان است و مسجدی، اما بداخلاق است؛ همان طور که بی نمازی نشانه بی دینی است. بداخلاقی هم نشانه بی دینی و نداشتن تدین است. ما دین را در شریعت خلاصه کرده ایم، در حالی که آیات اخلاقی و روایات در این باره به مراتب بیشتر از شریعت است و اثر وضعی احکام و شریعت، آراستگی به اخلاق است، انسان‌های متشرع متخلق هستند، بنابراین برای آنکه تربیت مهدوی و منتج به انتظار زمینه ساز شود. آراستگی به اخلاق و معنویت نیز نقشی بسیار مهم دارد.