سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز؛ پرخاشگری فقط یک چهره عصبانی نیست که اغلب از افرادی می‌بینیم که در موقعیت رنجش و ناراحتی قرار گرفته‌اند، بلکه رفتاری است که به قصد آسیب رساندن جسمی یا زبانی به فردی دیگر بروز داده می‌شود تا آنجا که سبب آزار و درد یا حتی نابودکردن دارایی او می‌شود.
درگیری‌های خیابانی مانند حمله‌ور شدن یک راننده با قفل فرمان که یکهو پشت چراغ قرمز، رشته افکار ما را پاره می‌کند از دم‌دستی‌ترین پرخاشگری‌هایی است که در شهر‌ها به‌ویژه کلان‌شهر‌ها می‌بینیم. دست به یقه شدن در صف خرید، کشیدن صدای بوق بر سر عابری که به اشتباه در زمان قرمز بودن چراغ از عرض خیابان می‌گذرد، جروبحث در مطب پزشک سر دیر شدن وقت معاینه و بسیاری نمونه‌های دیگر از مصداق‌های پرخاشگری در شهر هستند، بنابراین ما اگر پرخاشگر هم نباشیم، بدون شک جلوه‌هایی از پرخاشگری دیگران را دیده‌ایم.
اینکه بگوییم فردی به‌طور ذاتی پرخاشگر است، برداشتی مخرب و خطرناک خواهد بود؛ زیرا این‌طور تداعی می‌کند که انسان در کنترل یا کاهش آن نقشی ندارد. در حالی که این رفتار از نظر اجتماعی قابل آموزش و پیشگیری و کنترل است.
در مطلب پیش‌رو نگاهی به پرخاشگری در شهر انداخته‌ایم.
رفتار‌های پرخاشگرانه ممکن است دو علت داشته باشند. انباشتگی ناکامی، به خشم و پرخاشگری منجر می‌شود. این یک سازوکار جبران روانی است. در چنین زمان‌هایی فرد شبیه زودپزی است که مدت‌ها روی اجاق روشن قرار دارد، بنابراین تا زمانی که اجاق را خاموش نکنیم، اخلاق‌مداری و مهارت‌های مدیریت خشم به کار نمی‌آید و انفجار محتمل است. علت دوم؛ عادت به پرخاشگری به شکل رفتاری مؤثر است. وقتی در برابر شما فردی است که پیام‌های منفعلانه مخابره می‌کند، خودبه‌خود شما را به سوی سلطه‌جویی سوق می‌دهد. پرخاشگری کلامی و فیزیکی، جلوه‌ای از سلطه‌جویی است.
سال ۱۳۹۳ مطالعه‌ای با موضوع ارزیابی رفتار‌های پرخاشگری و پیشگویی‌های آن در بین جمعیت عمومی شهر مشهد انجام شد. در این مطالعه با مراجعه به مکان‌های عمومی شهر به ۶۵۶ نفر در مشهد پرسش‌نامه پرخاشگری ارائه و سپس پاسخ‌هایشان بررسی شد. بنا بر نتایج این تحقیق، رفتار‌های پرخاشگری در ابعاد ستیزه‌گری، خشم و درگیری‌های فیزیکی به طور بارزی در میان مردان و رفتار‌های پرخاشگری کلامی نیز در زنان بالا بود.
۵۸۶.۲۸۳ نفر
بر اساس گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور در سال ۱۴۰۰، تعداد ارجاع‌های نزاع به مراکز پزشکی قانونی سراسر کشور برابر با ۵۸۶ هزار و ۲۸۳ نفر بوده است. از این تعداد ۱۹۴ هزار و ۶۵۸ نفر، زن بودند.
۵۱.۶۳۰ نفر
خراسان رضوی بعد از تهران با ۵۱ هزار و ۶۳۰ نفر، بیشترین آمار ارجاع نزاع در سال گذشته را داشته است.
کودکان قربانیان خشونت
نخستین قربانیان خشونت در جامعه، کودکان هستند، چون آن را درونی می‌کنند و سپس در اشکال مختلف بروز می‌دهند.
نمونه‌ها و مصداق‌های پیامد‌های حاصل از درگیری‌ها، شوکه‌کننده است تا آنجا که آذر سلیمی، کارشناس معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی کشور، در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا گفته است در یک درگیری بین دو نفر بر سر جای پارک خودرو، یکی از طرفین دعوا، طرف مقابل را که کمی هم مسن بوده هل می‌دهد و فرد همان‌جا سکته قلبی و در نتیجه فوت می‌کند. در این پرونده فرد ضارب به اتهام قتل تا مدت‌ها در زندان به سر می‌برده است تا علت مرگ اثبات شود.
در مصداقی دیگر، بین عده‌ای درگیری پیش می‌آید؛ یکی از طرفین دعوا برای دفاع از خود یا ضربه به طرف مقابل زنجیر در دست داشته که متأسفانه زنجیر با شدت زیاد به صورت کودکی که در حاشیه محل منازعه در حال تماشا بوده است برخورد می‌کند و همین ضربه سبب تخلیه چشم این کودک شد؛ بنابراین گاهی ناخواسته و شاید اتفاقی ضربه‌های وارد شده به طرف مقابل، تبعاتی را به بار می‌آورد که جبران خسارت آن تقریبا غیرممکن است.
اضطراب‌ها در بیشتر شدن برخورد‌های خشن اجتماعی مؤثر هستند. مشکلاتی مانند ترافیک، کمبود جای پارک در کلان‌شهر‌ها و مسائل بزرگی همچون گرانی، گرایش جوانان به مواد روان‌گردان، نبود برنامه مناسب برای اوقات فراغت، الگوبرداری‌های نادرست از برخی شخصیت‌های خشن در اینترنت و گران بودن امکانات تفریحی سالم برای جوانان از جمله عوامل ایجاد استرس در افراد است.
پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد بین بروز رفتار‌های نامناسب و آلودگی هوا و مسائل زیست‌محیطی ارتباط مستقیم وجود دارد و این مشکلات، در افراد سبب از دست‌دادن کنترل، تمرکز، خلاقیت و نوآوری می‌شود. رعایت نکردن قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی مانند حق تقدم، سبقت غیرمجاز، بوق زدن‌های بی‌دلیل و ... از عوامل پرخاشگری در کلان‌شهرهاست.
بیشترین آسیب‌هایی که افراد در درگیری‌ها با آن روبه‌رو هستند به شرح زیر است:
--- شکستگی بینی
--- آسیب دندان، فک و صورت
--- آسیب‌های تنه و اندام‌ها
--- ضربه‌های روحی و روانی
بر اساس بررسی‌های سازمان پزشکی قانونی کشور، آمار مراجعان نزاع در فصل تابستان همواره بیشتر از فصول دیگر سال است. عوامل متعددی سبب افزایش نزاع در فصول گرم سال می‌شود؛ از جمله:
--- گرمای هوا
--- افزایش رفت‌وآمد‌های خیابانی
--- تنش‌های اقتصادی و اجتماعی
--- استرس‌های ناشی از هوای گرم
پس از پایان درگیری در یک فرصت مناسب درباره مشکلتان گفتگو کنید.
خویشتن‌داری بخشی از مهارت‌های فردی است که به شما در کنترل خشم کمک می‌کند.
موقعیت را ترک کنید و با رفتار‌هایی مانند نوشیدن یک لیوان آب سرد، نفس عمیق کشیدن و بستن چشمان، خودتان را آرام کنید. در اسلام توصیه شده است هنگام بروز غضب با وضوگرفتن یا غسل کردن آن را مهار کنید.
برای تخلیه خشم خود به صورت درست، قدم بزنید یا شوخی و مزاح کنید. مزاح از دیگر راهکار‌های رفتاری است که موجب کم شدن توجه فرد از بروز خشم و پرخاش می‌شود.
با مطالعه کتاب‌های مناسب، شرکت در دوره‌های آموزشی یا کمک گرفتن از یک مشاور، مهارت‌های حل مسئله را یاد بگیرید. یادگیری این مهارت به شما کمک می‌کند در هنگام بروز خشم، موقعیت را بهتر کنترل کنید.
آستانه تحمل خود را بالا ببرید و انتظار هر رفتاری را از دیگران داشته باشید. این انتظار را داشته باشید که ممکن است دیگران به هر دلیلی با شما به بدترین شکل برخورد کنند و خود را برای تحمل آن آماده کنید.
در موقعیت‌هایی که رفتار و کردار دیگران سبب تحریک عصبی شما می‌شود، سکوت کنید تا آرامشتان حفظ شود، سپس در یک فرصت مناسب، دلیل موضوع را بررسی کنید.