ام‌البنین (س) بانوی بزرگوار و وفادار به اهل‌بیت (ع) است. نامش فاطمه بنت‌حزام بود. امیرمؤمنان امام‌علی (ع) در زمان حیات حضرت فاطمه زهرا (س) همسر دیگری نداشتند و پس از شهادت بانوی بزرگ اسلام و سرور زنان اهل بهشت، دختر پیامبر خدا (ص)، صدیقه طاهره (س)، به دستور همسر خویش ازدواج کردند.
امام‌علی (ع) به‌واسطه برادر خویش، عقیل، از ام‌البنین (س) خواستگاری کردند و این بانوی بافضیلت و اخلاص، با آگاهی و معرفت با امام‌علی (ع) ازدواج کرد و چهار فرزند به نام‌های عباس، عبدا...، جعفر و عثمان به دنیا آورد. این زن باوفا در مکتب معرفتی امام‌علی (ع) تربیت شد و آموزش دید و از زنان دانشمند جهان تشیع شد. او زمانی که در خانه امام‌علی (ع) صاحب چهار فرزند پسر شد، به لقب ام‌البنین، یعنی مادر پسران، آراسته شد.
فرزندانش در مکتب جهاد و شهادت در محضر امام‌علی (ع) تربیت یافتند و از مجاهدان همراه برادرشان امام‌حسین (ع) در کربلا بودند و هرچهارتن در روز عاشورا به شهادت رسیدند. این پسران فرهیخته و بابصیرت حضرت ام‌البنین (س) و امام‌علی (ع)، پس از شهادت پدر و برادر بزرگ‌تر خویش، به حضرت اباعبدا... الحسین (ع) پیوستند و به اطاعت از امام زمانشان روی آوردند و در طریق امامت و ولایت گام برداشتند. این ایثارگران باایمان در قیام سیدالشهدا (ع) در راه خدا جانبازی کردند و برادرشان را تنها نگذاشتند و تا آخرین قطره خون استقامت ورزیدند و خون گرمشان در سرزمین نینوا به زمین ریخت. ام‌البنین (س) مادر چهار شهید است و در تاریخ اسلام و تشیع در عصر نبوت و امامت فقط ام‌البنین (س) این ویژگی را داشته است.
او به راه فرزندانش ایمان داشت و شهادت آنان در راه ولایت را ستود و راهشان را ادامه داد. ام‌البنین (س) در کربلا حضور نداشت، اما چهار فرزند بزرگوارش از پیشگامان مکتب شهادت‌طلبی در تاریخ شیعه بودند. او هنگامی که کاروان اسیران کربلا و آزادگان سرافراز نهضت حسینی به مدینه برگشت، از شهادت فرزندانش باخبر شد، اما از سرنوشت امام‌حسین (ع) پرسید و هنگامی که خبر شهادت امام‌حسین (ع) را شنید، گفت: ای‌کاش فرزندانم و همه آنچه در زمین است، فدای حسین (ع) می‌شد و او زنده می‌ماند. پس از واقعه کربلا، بشیر پیشگام ورود کاروان حسینی به مدینه بود. بشیر در مدینه با ام‌البنین (س) ملاقات کرد تا خبر شهادت فرزندانش را به او بدهد. ام‌البنین (س) پس از دیدن بشیر به او گفت از حسین (ع) مرا خبر بده. بشیر گفت عباس (ع) را کشتند.
ام‌البنین (س) دوباره گفت از حسین (ع) خبر بده. به همین ترتیب خبر شهادت چهار فرزند ام‌البنین (س) را داد. ام‌البنین (س) با صبر و بصیرت گفت: «یا بشیر اخبرنی عن ابی‌عبدا... علیه‌السلام. اولادی و من تحت الخضراء کلهم فداء ابی‌عبدا... علیه‌السلام!»؛ «ای بشیر، به من از ابی‌عبدا... (ع) خبر بده. فرزندانم و هرکس زیر آسمان سبز است، همه فدای ابی‌عبدا... (ع) باد!» این سخنان نشانه دلدادگی عمیق به اهل‌بیت (ع) و امام‌حسین (ع) است. او علاقه زیادی به فرزندان حضرت زهرا (س) داشت و آن‌ها را بر فرزندان خودش مقدم می‌داشت. به همین دلیل چهره ام‌البنین (س) در تاریخ شیعه می‌درخشد.
زینب کبری (س) پس از ورود به مدینه به دیدار ام‌البنین (س) در خانه شهیدان رفت و شهادت فرزندان او را تعزیت و تسلیت گفت. این دیدار با مادری نمونه و الگوی موفق در آموزش درس ایثار و شهادت از جایگاه بلند ام‌البنین (س) حکایت می‌کند. این اقدام حضرت زینب (س) باید در جامعه اسلامی سرمشق مردم و مدیران قرار گیرد. دیدار با خانواده شهیدان حرکت ارزشمندی است که بانوی کربلا به شیعیان آموزش داد. اهل‌بیت (ع) برای ام‌البنین (س) احترام ویژه‌ای قائل بودند و در مناسبت‌ها و ایام عید با تعظیم به خانه او می‌رفتند و به ایشان ادای احترام می‌کردند.
شهید ثانی درباره ام‌البنین (س) می‌گوید: ام‌البنین (س) از بانوان بامعرفت و پرفضیلت بود و به خاندان نبوت محبت و دل‌بستگی خالص و شدیدی داشت و خود را وقف خدمت به آن‌ها کرده بود و خاندان نبوت نیز برای او جایگاه والایی قائل بودند و به او احترام ویژه‌ای می‌گذاشتند. در روز‌های عید به‌احترام به محضرش می‌رفتند و به ایشان ادای احترام می‌کردند. این مادر شهیدان در سیزدهم جمادی‌الثانی سال ۶۴ یا ۷۰ قمری در مدینه رحلت کرد و بدنش را در قبرستان بقیع کنار صفیه و عاتکه، عمه‌های پیامبراسلام (ص)، دفن کردند. این بانوی باایمان و باتقوا و ورع، با توجه به محبت به اهل‌بیت (ع) و وفاداری به امامان، باب‌الحوائج است و توسل به او و نذر سفره ام‌البنین (س) راهگشاست و مشکلات را برطرف می‌کند.