«امامزادگان» تربیت‌شده در مکتب اهل‌بیت (ع) همانند خود امامان، اسوه حسنه‌اند و باید آنان را شناخت و از آن‌ها پیروی کرد. بهترین گزارش درباره ابعاد شخصیت امامزادگان، درون سخنان اهل‌بیت نهفته است. حضرت فاطمه‌معصومه (س) از امامزادگان تربیت‌یافته در خانه اهل‌بیت (ع) است. او در رفتار و گفتار به اخلاق اهل‌بیت (ع) و سیره امامان (ع) آراسته شد و برای بشر الگو و سرمشق است.
لازم است زنان مسلمان پیرو اهل‌بیت، از او درس بگیرند و در راه سعادت و کمال گام بردارند. بهترین منبع برای بازشناسی شخصیت حضرت معصومه (س)، کلام امام‌رضا (ع) درباره این بانوی بزرگوار است. این سخنان برادر درباره خواهر، گزارشی واقعی و درست و یک مرجع معتبر علمی است. بی‌تردید بیان برادری که معصوم و پاک از اشتباه و گناه است، منبع قطعی و نهایی داوری درباره شخصیت خواهری همچون حضرت فاطمه‌معصومه (س) است.
از سخنان امام‌رضا (ع) درباره شخصیت حضرت فاطمه‌معصومه (س) می‌توان پی به راز‌های پنهان و درجات و مقام دختر امام موسی‌بن‌جعفر (ع) برد. در این نوشتار، تنها از زیارت‌نامه حضرت فاطمه معصومه (س) که از امام‌رضا (ع) صادر شده است، برای شناسایی این بانوی نمونه استفاده می‌کنیم. در گفت‌وگوی امام‌رضا (ع) و سعد، زیارت‌نامه معروف حضرت فاطمه‌معصومه (س) پدید آمد. در جمله آغازین زیارت‌نامه، «آداب» و «پاداش» زیارت حضرت معصومه (س) بیان شده است.
زیارت بامعرفت آن بانو، پاداش بهشت دارد، بنابراین شناخت شخصیت فاطمه‌معصومه (س) برای رسیدن به پاداش زیارت، لازم است. زائرِ عارف به حق این زن نمونه درمیان اهل‌بیت (ع)، اهل بهشت خواهد بود. باید با رفتار و گفتار حضرت فاطمه‌معصومه (س) آشنا شد و او را سرمشق و اسوه قرار داد. گرچه آن حضرت از چهارده معصوم نبود، رشد و کمال ایشان نشان داد که غیرمعصومان نیز می‌توانند با خودسازی و تربیت، «انسان کامل» شوند. شناخت حضرت معصومه (س)، شناخت انسان اسوه و انسان با ایمان عالی و شناخت سیمای بانوی برتر جهان اسلام است.
حضرت فاطمه‌معصومه (س) شخصیتی است که امام‌رضا (ع) شناخت شخصیت وی را برای رشد و کمال، لازم شمرده‌اند. معرفت و زیارت برتر، از هم جدایی‌ناپذیرند. حضرت فاطمه‌معصومه (س) از نسل حضرت فاطمه‌زهرا (س) بود و مادرش را الگوی خویش قرار داد و با خودسازی به جایی رسید که امام معصوم، امام‌رضا (ع)، معرفت حق او را لازم شمرده‌اند و برای زائر عارف به حق او، پاداش بزرگ بهشت را بیان کرده‌اند.
حضرت فاطمه‌معصومه در عمل، نشان‌دهنده رفتار و گفتار فاطمی شد و شناخت او شناخت مادرش حضرت فاطمه‌زهرا (س) است. زیارت خوبان و پاکان، دیدار با ابرار و صالحان است و راه‌ورسم رستگاری و سعادت را به انسان می‌آموزد. امام‌رضا (ع) در پایان این زیارت‌نامه فرموده‌اند: «یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فان لک عندا... شأنا من الشان؛ای فاطمه! برایم در بهشت شفاعت کن؛ زیرا برای تو در پیشگاه خداوند، شأن عالی و جایگاه مهمی است».
از این بخش پایانی زیارت‌نامه‌ای که امام‌رضا (ع) برای زیارت خواهر خودشان به سعد قمی آموزش داده‌اند، می‌توان به شخصیت بزرگ و الهی حضرت فاطمه‌معصومه (س) پی برد. در این فراز زیارت‌نامه، امام‌رضا (ع) از خواهر بزرگوار خودشان درخواست شفاعت در بهشت می‌کنند. امام‌رضا (ع) که خود رکن و محور شفاعت در بهشت هستند، در این عبارت، حضرت فاطمه‌معصومه (س) را شایسته و اهل شفاعت شمرده و آموزش توسل به اهل‌بیت داده‌اند.
توانایی شفاعت، ریشه در درجات معنوی افراد دارد و انسان‌ها با خودسازی و سیره و سلوک و کسب درجات عالی کمال، حق شفاعت را به‌دست می‌آورند. جایگاه حضرت فاطمه‌معصومه (س) در نگاه امام‌رضا (ع)، آن‌قدر والاست که او را واجد حق شفاعت می‌شمارند و آموزش تقاضای شفاعت از او را می‌دهند. براساس همین فراز از زیارت‌نامه، حضرت فاطمه‌معصومه (س) در پیشگاه خداوند از شأن و پایگاه و موقعیت ارزشمند و بزرگی برخوردار است، بنابراین باید امتیازات این شخصیت و ویژگی‌های این جایگاه را شناخت و به آن آراسته شد.
منابع:
کامل‌الزیارات ابن‌قولویه قمی، ص ۳۲۴.
ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال شیخ‌صدوق، ص ۹۹.
عیون‌اخبارالرضا (ع)، ج ۲، ص ۲۶۷.
بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۶۶.
بحارالانوار، ج ۱۰۲، ۱۶۷.
زادالمعاد یا مفتاح‌الجنان علامه‌مجلسی ص ۵۴۸.