تکریم خانواده شهیدان در بیان امام‌رضا (ع)

سالروز وفات حضرت ام‌البنین (س) روز «تکریم مادران و همسران شهدا» نام‌گذاری شده است.

حضرت ام‌البنین (س)، همسر شهید امیرالمؤمنین امام‌علی (ع) و مادر چهار شهید از شهیدان کربلا، عباس، جعفر و عثمان و عبدا... است. مؤمن و مجاهد و شهید در پیشگاه خدا، امتیاز‌هایی دارد که هیچ فرد دیگری ندارد.

این امتیاز‌ها در احادیث پیامبر (ص) و امامان آمده است. امام‌رضا (ع) از پدران خویش نقل کرده‌اند که علی‌بن‌حسین (ع) فرموده‌اند: «در میان خطبه‌ای که امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابیطالب (ع) برای مردم می‌خواند و آنان را به جهاد تشویق می‌کرد، جوانی ایستاد. پس گفت:‌ای امیرمؤمنان! از فضل و نیکی و کمال جنگجویان و رزمندگان و سلحشوران در راه خدا به من خبر دهید!

امام علی (ع) فرمودند: پشت‌سر رسول خدا (ص) بر غضباء، شتر پیامبر، سوار بودم و ما از «غزوه ذات‌السلاسل» برمی‌گشتیم، پس من از پیامبر خدا درباره آنچه تو از من سؤال کردی، پرسیدم. پیامبر (ص) فرمودند: رزمندگان زمانی که اراده نبرد کردند، خداوند برائت از آتش جهنم را برای آنان می‌نویسد. هنگامی که آماده نبرد شدند، خداوند با آنان بر فرشتگان، مباهات و مفاخره کند». در ادامه حدیث، امتیاز‌های مجاهد در راه خدا تا پساشهادت بیان شده است.

درباره خانواده شهید نیز می‌فرمایند: «یقول‌ا... عزوجل انا خلیفته فی اهله و من ارضاهم فقد ارضانی و من اسخطهم فقد اسخطنی (صحیفه امام‌الارضا (ع)، ص ۹۱ تا ۹۳ * مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، ج یک، ص ۵۳۸ * جامع‌الاخبار، ص ۲۱۰ * تسلیه‌المجالس و زینه‌المجالس، ج ۲، ص ۴۵۰ تا ۴۵۱ * بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۱۲ تا ۱۴ * نورالثقلین، ج یک، ص ۴۰۹ و ج ۵، ص ۲۱۸ * مستدرک‌الوسائل، ج ۱۱، ص ۱۰ تا ۱۲ * الکشف‌والبیان، ج ۳، ص ۲۰۶ و ۲۰۷ * کشف‌الاسرار و عده‌الابرار، ج ۲، ص ۳۴۸ و ۳۴۹).

خداوند عزوجل می‌گوید: «من جانشین مجاهد شهیدم در خانواده‌اش و هرکه آنان را خشنود سازد، مرا خشنود و راضی کرده است و هرکه آنان را خشمگین کند، مرا خشمگین ساخته است».

بی‌تردید خانواده و بازماندگان مجاهدی که در میدان نبرد حق علیه باطل شهید می‌شود، احترام ویژه دارند. خاندان شهیدان در پرتو شهادتِ مجاهد فی‌سبیل‌ا... درجه و مقام پیدا می‌کنند و پروردگار جهانیان، خلیفه شهیدان درمیان اهل‌بیت آن‌هاست. در این حدیث، همین حقیقت را امام‌رضا (ع) از زبان پیامبر خدا (ص) گزارش کرده‌اند.

هنگامی که مجاهد در صحنه نبرد با دشمنان خدا و دین شهید می‌شود، اهل‌بیت شهید، پدر و مادر و همسر و فرزندانش، در پرتو برکات خلافت الهی قرار می‌گیرند. همان‌گونه که گفتیم، خداوند، خلیفه شهید درمیان خانواده اوست، پس خانواده شهید هرگز تنها نیستند و تنها نمی‌مانند؛ زیرا خدای متعال جانشین شهید و یاور آنان است. اگر شهید به‌ظاهر از میان خانواده رفته، خدای بزرگ جای او را در خانواده‌اش گرفته است. خانواده شهید در پناه خدا و لطف الهی هستند و خداوند، جانشین ابدی و پاسدار خون شهید است و هرگز خانواده او را تنها نمی‌گذارد.

معیار رضایت و خشم الهی

جامعه اسلامی باید به خانواده شهید تعظیم کند و قدردان آنان باشد و نیاز‌های آن‌ها را برطرف کند. خانواده شهید مقام ارجمند و عظیمی دارند، به‌گونه‌ای‌که رضایت و خشم آنان، موجب خشنودی و خشم پروردگار است. مدیران و مردم در شهر شهیدان و کشور شهیدان، باید در خدمتگزاری به خانواده شهیدان، کوشا باشند تا جای شهید در بین خانواده آنان خالی نماند. مادر شهید و همسر و فرزندان او نباید احساس تنهایی کنند.

اگر فردی در خانواده شهید شده است، باید بستگان و فامیل و همسایگان و مردان و زنان محله، جای او را پر کنند. خدای عزوجل فرموده است: «من ارضاهم فقد ارضانی و من اسخطهم فقد اسخطنی؛ هرکه خانواده شهید را راضی کند، مرا خشنود ساخته است و هرکه آنان را به خشم آورد، مرا خشمگین کرده است»؛ همه کسانی که به خانواده شهید خدمت می‌کنند و مشکلات آنان را برطرف می‌سازند و آنان را خوشحال می‌کنند و همسر و مادر و فرزندان شهید را تکریم می‌کنند، کار الهی می‌کنند و خداوند را راضی می‌سازند و اجر و پاداش بزرگ دارند.

تکریم خانواده شهیدان، باید دائمی و در تمام طول سال باشد و محدود به روزی خاص نشود. آزار و اذیت خانواده شهید و ناراحت کردن آنان و غمگین ساختنشان، زشت است و باعث خشم الهی می‌شود. پس از شهید، خدای متعال جانشین شهید شده است. این ارزش بزرگ و امتیاز شهیدان است.

لازم است خانواده شهید در سایه لطف پروردگار و تکریم مدیران و مردم، زندگی مطلوب و مناسبی داشته باشند. رسالت و مسئولیت خانواده و بستگان شهید نیز سنگین است. ضرورت دارد آنان شأن شهید را حفظ کنند و راهش را ادامه بدهند؛ چون وفاداری به ارزش‌های دینی و آرمان‌های شهید و عمل به وصایا و سفارش‌های او از وظایف اهل‌بیت شهید است. رفتار و گفتار خانواده شهیدان، باید هماهنگ با منطق شهید باشد.