حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ هرچند به اعتقاد پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، نسل امروز در تربیت فرزندان آسان‌گیر شده‌اند، بررسی‌های پژوهشی و میدانی نشان می‌دهد که والدین امروزی از نسل قبلی خود برای تربیت فرزندانشان بیشتر احساس مسئولیت می‌کنند و در این مورد بیشتر نگرانی و دغدغه دارند.
کافی است نیم‌ساعت در شبکه‌های مجازی بچرخید یا سری به کتاب‌فروشی‌ها و... بزنید تا با انواع دستور‌ها و شیوه‌ها در مورد تربیت فرزند مواجه شوید؛ دستور‌ها و شیوه‌هایی که بیشتر از آگاهی دادن، برای والدین استرس و نگرانی به‌دنبال دارند. در آموزه‌های دین اسلام نیز موضوع تربیت و نقش والدین در این باره، بسیار مهم و حائز اهمیت است، اما در اینجا با دستور‌های دهن‌پرکن و پیچیده مواجه نیستیم، بلکه رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) با پیروی از آموزه‌های قرآن کریم، راهکار‌هایی درباره این امر، تدبیر و به ما توصیه کرده‌اند.
والد گرامی! ابتدا باید به خاطر داشته باشید که هر انسان، حال می‌خواهد فرزند شما باشد یا نه، بنده پروردگار متعال است و اوست که بنده‌اش را به آزمون این دنیا آورده است و همان‌طور که در آیه ۳۶ سوره زمر می‌خوانیم، او را کفایت خواهد کرد: «آیا خدا برای بنده‌اش [در همه امور]کافی نیست؟ و مشرکان [به پندار خود]تو را از کسانی که غیرخدا هستند، می‌ترسانند و هرکه را خدا به کیفرش [کفر و عناد]گمراه کند، او را هیچ هدایت‌کننده‌ای نخواهد بود». پس در امر تربیت، ابتدا به خداوند که آگاه به همه امور است و اداره‌کننده همگی ماست، توکل کنید و از او توان بخواهید و راهنمایی بجویید.
مشخص است دینی که از محبت و احترام به کودکان می‌گوید، با خشونت و تندی بسیار مخالف است. شاید بپرسید چگونه باید با خطا و لغزش کودک برخورد کرد. پاسخ شما در این روایت است. امام‌على (ع) از فرزندشان امام‌حسن (ع) پرسیدند: «فرزندم! راه جلوگیرى از لغزشها چگونه است؟ امام‌مجتبى (ع) پاسخ دادند: بد‌ی‌ها را با نیکى از میان برداشتن». (تحف‌العقول، ص ۲۲۵).
به این معنی که نمی‌توان با خشم و دشنام، مسیر غلطی را درست کرد، بلکه باید از راه درست و با اخلاق نیک برای اصلاح قدم برداشت. امام موسی‌بن‌جعفر (ع) به یکی از یاران خود که از دست فرزندش به ستوه آمده بود و شکایت می‌کرد، فرمودند: «او را نزن، بلکه با او قهر کن، اما خیلی طول نکشد». (عده‌الداعی، ص ۷۹).
اصل تکریم و احترام نه‌تن‌ها در تربیت کودک که در منش و روش پیامبر (ص) نیز کلیدواژه اصلی است. از نظر رسول خدا (ص)، کودکی و خرد بودن فرزند به معنی جوازی برای تحقیر و بی‌ارزش شمردن او نیست. ایشان در حدیثی چنین می‌فرمایند: «کودکانتان را تکریم و آنان را خوب تربیت کنید تا خدا، شما را ببخشد».
کرامت نفس، اساس و محور تربیت اسلامی است؛ به این خاطر که فردی که برای خود ارزش قائل باشد و خودش را محترم و ارزشمند بداند، تن به هر ذلت و خواری نخواهد داد. امام‌علی (ع) در این‌باره می‌فرمایند: «آن که نفس خود را بزرگ احساس کند، هوا و هوس را خوار می‌شمارد». (نهج‌البلاغه، حکمت ۴۴۹). پس والدین با رعایت احترام و عزت نفس کودک، درحقیقت زمینه تربیت دینی را در او فراهم می‌کنند.
محبت، دیگر اصل مهم در تربیت دینی فرزندان است. در سیره نبوی بر محبت ورزیدن به کودکان، به‌شدت تأکید شده و دریغ کردن محبت از آنها، به‌شدت نکوهش شده و درعین‌حال، از افراط در محبت نیز نهی شده است. ایشان مسلمانان را به دوست داشتن و محبت به کودکان تشویق می‌کردند و می‌فرمودند: «اگر فردی کودک گریانش را خشنود کند تا آرام گیرد، خداوند عزوجل آن‌قدر از نعمت‌های بهشت به او عطا می‌کند تا خشنود شود». (حکمت‌نامه پیامبر اعظم (ص)، ج ۷، ص ۲۹۷).
در سیره ایشان نمونه‌های بسیاری از رفتار محبت‌آمیز با کودکان نقل شده است. گفته شده است رسول‌خدا (ص) شوخ‌طبع‌ترین و بذله‌گوترین مردم با کودکان بودند و هرگاه از سفری به مدینه بازمی‌گشتند، اول با کودکان خانواده دیدار می‌کردند.
روزی پیامبر (ص) با یارانشان سخن می‌گفتند. کودکی وارد شد و به گوشه‌ای از مسجد نزد پدرش رفت. پدر دستی بر سر کودک کشید و وی را بر زانوی راست خود نشاند. اندکی بعد، دختر او آمد و رفت تااینکه به پدر رسید. آن مرد بر سر او نیز دست کشید، اما وی را روی زمین نشانید. پیامبر گرامی (ص) که شاهد این ماجرا بودند، او را خطاب قرار دادند و فرمودند: «چرا او را بر زانوی دیگر ننشاندی؟». آن مرد دختر خود را نیز بر زانوی دیگر نشاند.
آن‌گاه رسول‌خدا (ص) فرمودند: «هم‌اکنون عدالت ورزیدی». (حکمت‌نامه پیامبر اعظم (ص)، ج ۷، ص ۳۰۸). ایشان در سخنان متعددی به رعایت عدالت بین فرزندان تأکید کرده و با جزئیات درباره این امر هشدار داده‌اند که: «خداوند متعال دوست دارد میان فرزندانتان عدالت ورزید، حتى در بوسیدن». (کنزالعمال، ج ۱۶، ص ۴۴۵).