به گزارش شهرآرانیوز؛ رتبه اول تورم نقطه به نقطه بین کالا و خدمات در دی‌ماه با ۶۵.۹ درصد به دسته حبوبات و سبزیجات رسید. البته باتوجه به افزایش قیمت حبوبات در ماه‌های اخیر، این موضوع دوراز انتظار نبود. حبوبات یکی از دسته کالاهای اساسی در سبد خوراکی‌های خانوار است. در سال گذشته ۲.۳ درصد سهم زیرگروه حبوبات نسبت به کل هزینه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های سالانه یک خانوار بود. کافی است از فروشندگان حبوبات درباره علت گرانی‌ها بپرسید تا اغلب آنها ماجرا را به دلار گره بزنند، اما آیا واقعا تغییرات نرخ ارز دلیل افزایش قیمت حبوبات است؟
به گفته فرامک عزیز کریمی، مدیرکل دفتر غلات وزارت جهاد کشاورزی، نیاز سالانه کشور به حبوبات نزدیک به ۷۹۲هزار تن و تولید داخلی در سال گذشته ۶۶۱هزار تن بوده است. حالا با استناد به صحبت‌های این مسئول، نیاز کشور به واردات حبوبات ۱۳۱ هزارتن در سال است یعنی حدود ۱۶ درصد از کل نیاز کشور. البته برخی آمار که معمولا از زبان فعالان حوزه واردات حبوبات در کشور مطرح می‌شود نیاز کشور به واردات حبوبات را تا ۳۰ درصد نیز اعلام می‌کند.
فعالان حوزه واردات معتقدند که تقاضای واقعی بازار، به‌ویژه در مناطق محروم و کم‌برخوردار، بیشتر از آمار رسمی است و به همین دلیل سهم واردات را تا ۳۰ درصد تخمین می‌زنند. این اختلاف نظر می‌تواند ناشی از محاسبه تقاضای غیررسمی یا تأثیر ذخایر استراتژیک باشد. باید این نکته را اضافه کنیم در برخی اقلام مانند نخود تولید از نیاز بیشتر است، اما در دیگر اقلام کسری داریم.
از سوی دیگر به واردات انواع حبوبات ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی تعلق می‌گیرد. پس گره‌زدن افزایش قیمت حبوبات تا این میزان به دلار منطقی نیست. در هشت‌ماهه نخست امسال، حدود ۱۲۷ هزار تن حبوبات با ارز ترجیحی وارد کشور شده است. اسفند سال گذشته اخباری مبنی بر احتمال حذف این ارز برای حبوبات منتشر و موجب افزایش ناگهانی قیمت شد، در حالی که تورم ماهانه حبوبات در بهمن سال گذشته منفی بود انتشار این خبر موجب جهش قیمت شد با اینکه در عمل تاکنون همه واردات حبوبات با همان ارز ۲۸۵۰۰ تومانی بوده است.
براساس شاخص قیمت تولیدکننده، تورم نقطه‌به‌نقطه حبوبات در آبان‌ماه ۵۸درصد بوده است. شاخص قیمت تولیدکننده تغییرات قیمت کالا‌ها و خدمات در مرحله تولید یا عمده‌فروشی را اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص نشان‌دهنده هزینه‌هایی است که تولیدکنندگان برای تولید کالا‌ها یا خدمات متحمل می‌شوند و به‌نوعی منعکس‌کننده تورم در مراحل اولیه چرخه اقتصادی است.
تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده معمولا به‌عنوان یک شاخص پیشرو برای تورم مصرف‌کننده استفاده می‌شود. افزایش قیمت در تولید، در نهایت به افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات برای مصرف‌کننده منجر خواهد شد؛ بنابراین تورم نقطه به نقطه تولید حبوبات نشان از افزایش هزینه‌های تولید دارد که درنهایت به افزایش قیمت مصرف‌کننده منجر خواهد شد.
در بررسی میدانی خبرنگار ما، فروشندگان چهارراه میدان بار مشهد از ماراتن افزایش قیمت حبوبات می‌گویند. برخی ادعا دارند به دنبال افزایش قیمت‌ها درمجموع فروش آنها تا ۳۰ درصد کاهش یافته است. به گفته آنها کاهش تقاضا برای حبوبات بسته‌بندی بیشتر از حبوبات فله است. یکی از فروشنده‌ها می‌گوید با توجه به کاهش قدرت خرید مردم میزان سفارش او نیز نسبت به سال گذشته تا ۴۰ درصد کاهش داشته است.
آن‌طور که فعالان بازار می‌گویند قیمت انواع حبوبات در ماه‌های اخیر، بیش از ۲۰ درصد افزایش داشته است. اکنون میانگین قیمت عدس درشت ۱۱۳ هزارتومان، نخود ۹۴ هزارتومان، عدس ریز ۱۰۸ هزارتومان، لپه ۱۰۵ هزارتومان، لوبیا رشتی ۱۷۰ هزارتومان، لوبیا قرمز۱۲۹و ماش ۱۰۲ هزارتومان است.
سود مجاز واحد‌های بسته بندی حبوبات ۱۷ درصد است. البته این محصول تا زمانی که به دست مصرف کننده نهایی برسد، حاشیه سود توزیع‌کنندگان عمده و خرد نیز بر آن افزوده می‌شود. بااین حال، گاهی دیده می‌شود که حبوبات بسته بندی با حاشیه‌های سود بیشتر از حد مجاز عرضه می‌شود.
قیمت حبوبات بسته‌بندی به برند آن نیز وابسته است، اما به‌طور میانگین بسته‌بندی نهصدگرمی انواع حبوبات به این شرح است. لوبیا قرمز ۱۸۵ هزارتومان، لوبیا سفید ۱۹۶ هزارتومان، ماش ۱۰۹ هزارتومان، عدس ۱۶۹ هزار تومان، لپه ۱۷۷ هزار تومان و نخود ۱۸۵ هزارتومان. تفاوت قیمت این محصولات در مقایسه با قیمت حبوبات فله در بیشتر انواع آن بیش از سود مجاز است. بر این اساس شفاف‌سازی قیمت‌ها و نظارت دقیق‌تر بر سود مجاز می‌تواند به تنظیم بازار کمک کند.
سعید آتشی، کارشناس حوزه حبوبات در سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی است. او درباره وضعیت کشت حبوبات در استان می‌گوید: طبق برآورد‌هایی که داشته‌ایم میزان کشت حبوبات در خراسان رضوی پاسخگوی حدود ۷ تا ۸ درصد نیاز است، بنابراین بخش زیادی از نیاز به حبوبات از خارج استان یا کشور تأمین می‌شود.
کارشناس حوزه حبوبات در سازمان جهاد کشاورزی استان می‌افزاید: بخش مهم تولید ما در استان به کشت دیم بازمی‌گردد و این کشت متأثر از بارندگی‌هاست. امسال بارندگی کم بود و کشتی به آن صورت انجام نشده است. سال‌هایی داشتیم که سطح زیر کشت حبوبات دیم تا ۹ هزارهکتار هم می‌رسید، اما امسال هنوز به هزار هکتار هم نرسیده است. بیشتر تولیدی ما نخود و عدس دیم است.
بنا بر آمار ارائه شده، افزایش نرخ دلار بیشتر جنبه روانی بر بازار دارد، چون واردات تاکنون با ارز ترجیحی انجام می‌شده است.
بنابر گفته فعالان حوزه کشاورزی و داده‌های مرکز آمار، هزینه تولید در این حوزه افزایش چشمگیری داشته است، شاید برخی بگویند که بخش زیادی از کشت حبوبات کشور دیم است که باید گفت خشکسالی مستمر باعث افت تولید در اثر کاهش سطح زیرکشت شده است. به همه اینها افزایش نرخ جهانی حبوبات را نیز باید اضافه کرد.
در نهایت باتوجه به اینکه حبوبات، یکی از منابع اصلی پروتئین گیاهی است و نقش مهمی در تغذیه خانوار‌های کم‌درآمد دارد، افزایش قیمت آن می‌تواند منجر به کاهش مصرف و جایگزینی با مواد غذایی کم‌ارزش‌تر شود. افزایش تولید داخلی، بهبود سیاست‌های وارداتی و نظارت بیشتر بر توزیع کالا، از جمله راهکار‌هایی است که می‌تواند شرایط فعلی را مدیریت کند. ادامه روند فعلی می‌تواند فشار اقتصادی بیشتری بر اقشار کم‌درآمد وارد کند و الگوی مصرف غذایی جامعه را تغییر دهد.
همچنین دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات مالی و تجهیز کشاورزان به تکنولوژی‌های نوین کشت، هزینه‌های تولید را کاهش دهد. تجربه‌هایی مانند توسعه کشت گلخانه‌ای در کشور‌هایی مثل هند یا استفاده از بذر‌های مقاوم در برابر خشکی، می‌تواند الگوی مناسبی برای ایران باشد. باتوجه به کاهش بارندگی در سال‌های اخیر و افت سطح زیر کشت دیم، توسعه سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا حمایت از کشت مکانیزه می‌تواند بخشی از این کمبود را جبران کند.