صادق آل‌محمد، پیشوای اهل سلوک

بزرگ اهل عرفان در روزگار ما، کسی که مرحوم امام‌خمینی (ره) درباره او فرمود ایشان کوهی از توحید بود، مرحوم آیت‌ا... قاضی است؛ کسی که تمام آنچه دارد و آموخته است، از مکتب صادق آل‌محمد (ع) است. بزرگ‌ترین دستور آیت‌ا... قاضی به شاگردان خود، دستورالعمل کاملی از امام‌صادق (ع) است؛ روایتی که به حدیث عنوان‌بصری معروف است. ۹سفارش که آن‌قدر مهم است که در کتاب دریای عرفان به نقل از عارف وارسته، مرحوم آیت‌ا... قاضی (ره)، آمده است.

ایشان به شاگردان خود توصیه‏ می‎کرد هفته‌ای یک تا دو بار این سفارش‌ها را مطالعه و به دستورات آن عمل کنند. (شرح حدیث عنوان بصری، محمدباقر تحریری، ص۱۳). حدیث شریفی که اهل عرفان، شرح‌های مختلفی به آن نوشته‌اند؛ دستورالعملی که جامع سلامت ظاهر و باطن و روان است، حتی با انجام این دستور در ارتباطات بین افراد در جامعه و اصلاح این رابطه‌ها انقلابی پدید می‌آید.

نکته جالب این روایت آن است که پیرمردی که قریب به صد سال دارد، برای علم‌آموزی خدمت پیشوای مکتب جعفری می‌آید و آن حضرت پس از رفت‌وآمد و سؤال‌وجوابی که بین ایشان و او ردوبدل می‌شود، این دستور را به او می‌دهند و یادآوری می‌کنند که این دستور من برای همه مریدان طریق خداست.

فرمودند: تو را به ۹چیز سفارش می‏‌کنم و آن سفارشی است به همه کسانی که بخواهند سالک راه حق باشند. این ۹سفارش در سه دسته تقسیم‌بندی شده است، به‌طوری‌که سه‌تای آنها در مورد ریاضت نفس، سه‌تای آنها در مورد حلم و بردباری و سه‌تای دیگر درباره علم و دانش است.

۳ سفارش مربوط به ریاضت نفس

از خوردن بدون اشتها بپرهیز که این کار موجب احمقی و بلاهت می‎شود. تنها هنگام گرسنگی دست به‌سوی طعام دراز کن. غذایی که می‎خوری، حلال باشد و از حرام، سخت بپرهیز و هنگام خوردن از یاد خدا غافل مباش و پیوسته فرمایش پیامبر اعظم (ص) را به خاطر داشته باش که فرمود: آدمی ظرفی را که بدتر از شکمش باشد، پر نکرده است. آن‌گاه که غذاخوردن ضرورت دارد، باید به قدر یک‌سوم گنجایش معده غذا بخوری و یک‌سوم دیگر آن را برای نوشیدن و یک‌سوم آخر را برای تنفس خود باقی گذاری.

۳ سفارش مربوط به حلم و بردباری

از مجازات و مقابله‌به‌مثل خودداری کن؛ مثلا اگر کسی (به تو) بگوید در پاسخ یک دشنام، ده دشنام به تو خواهم داد، بگو از من در برابر هر ده دشنام، یک دشنام هم نخواهی شنید و اگر کسی به تو ناسزا گفت، در جوابش بگو اگر به این ناسزا سزاوارم، از خدا می‎خواهم من را ببخشاید و از عمل بد من صرف‌نظر فرماید و اگر به آن گفته سزاوار نیستم، از پروردگار خود برای تو استغفار می‎کنم و آمرزش می‎خواهم. اگر کسی تو را تهدید کرد، درباره او دلسوزی و وی را دعای خیر کن.

۳ سفارش مربوط به علم و دانش

بکوش تا آنچه نمی‏‌دانی، از دانایان بپرسی و مبادا به قصد سرزنش یا تجربه و آزمایش از کسی بپرسی و مبادا صرفا به اندیشه و رأی خود رفتار کنی. پیوسته جانب احتیاط را به قدر امکان رعایت کن. از فتوا دادن همچنان که از شیر ژیان می‏‌گریزی، حذر کن و هرگز گردن خود را پل دیگران مساز (وبال کار دیگران را به دوش خود نینداز).

ما که خود را پیرو امام‌صادق (ع) و شیعه جعفری می‌دانیم، از خداوند بزرگ می‌خواهیم به ما توفیق پیروی از ایشان و عمل به این دستورات نورانی را عطا کند؛ ان‌شاءا...!