برخی مواد و شرایط می‌توانند به کبد آسیب رسانده و به طور بالقوه موجب زخم شدن آن شوند. بافت زخمی می‌تواند جایگزین بافت سالم کبد شود. این به معنای آن است که کبد برای انجام وظایف خود باید سخت‌تر کار کند.
به گزارش شهرآرانیوز، کبد اندام بزرگی است که در قسمت بالا سمت راست شکم قرار دارد. کبد وظایف مختلفی را بر عهده دارد که برای حفظ سلامت انسان اهمیت دارد.
از جمله وظایف کبد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سمزدایی. کبد در تجزیه داروها، الکل، و دیگر مواد مضر برای پاکسازی آن‌ها از خون نقش دارد.
تولید صفرا. کبد ماده‌ای به نام صفرا تولید می‌کند که به گوارش چربی‌ها و جذب ویتامین‌های موجود در غذا‌های مصرفی شما کمک می‌کند.
ذخیره انرژی. کبد می‌تواند گلوکز اضافه را به شکل گلیکوژن ذخیره کند که در زمان نیاز به انرژی اضافه دوباره به گلوکز تبدیل می‌شود.
برخی مواد و شرایط می‌توانند به کبد آسیب رسانده و به طور بالقوه موجب زخم شدن آن شوند. بافت زخمی می‌تواند جایگزین بافت سالم کبد شود. این به معنای آن است که کبد برای انجام وظایف خود باید سخت‌تر کار کند.
در مراحل اولیه، ممکن است بهبود آسیب دیدگی کبد امکان‌پذیر باشد. در حقیقت، چندین روش وجود دارند که می‌توانند به استراحت کبد و پیشگیری از آسیب دائمی کمک کنند.
چه چیزی می‌تواند موجب آسیب کبدی شود؟
الکل عامل اصلی آسیب کبدی است. مصرف بیش از حد الکل به آنزیم‌های کبدی اجازه تجزیه موثر این ماده را نمی‌دهد. الکل و محصولات جانبی آن می‌توانند به سلول‌های کبد آسیب رسانده و به افزایش التهاب در این اندام منجر شود. همچنین، الکل می‌تواند تجزیه چربی‌ها را مهار کند که به انباشت چربی در کبد (کبد چرب) منجر می‌شود.
الکل تنها عاملی نیست که می‌تواند به آسیب کبدی منجر شود. دیگر دلایل بالقوه آسیب کبدی عبارتند از:
- عفونت‌هایی که کبد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مانند هپاتیت A، هپاتیت B، و هپاتیت C
- بیماری‌های خودایمنی مانند هپاتیت خودایمنی و کلانژیت صفراوی اولیه
- انباشت چربی اضافه در کبد که می‌تواند بی ارتباط با مصرف الکل باشد (بیماری کبد چرب غیر الکلی)
- برخی انواع داروها یا مکمل‌ها از جمله استامینوفن، برخی آنتی بیوتیک‌ها و افدرا
- بیماری‌های ژنتیکی مانند هموکروماتوز و بیماری ویلسون
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی
- سرطان کبد یا سرطانی که در بخشی دیگر از بدن آغاز شده و به کبد سرایت می‌کند
نشانه‌های اولیه آسیب کبدی چه چیز‌های هستند؟
مراحل اولیه آسیب کبدی ممکن است بدون هیچ علائمی باشند. زمانی که علائم ظاهر می‌شوند ممکن است شامل موارد زیر شوند:
- درد یا تورم در قسمت بالا سمت راست شکم
- بی اشتهایی
- کاهش وزن بی دلیل
- خستگی
- حالت تهوع یا استفراغ
تشخیص علائم اولیه آسیب کبدی اهمیت دارد تا اقدامات لازم در راستای بهبود سلامت آن و پیشگیری از آسیب بیشتر انجام شوند.
چه کاری می‌توانید برای استراحت و ترمیم کبد انجام دهید؟
خوشبختانه، برخی اقدامات را می‌توانید برای بهبود سلامت کبد خود یا پیشگیری از آسیب دیدگی آن انجام دهید.
توجه به مصرف الکل
مصرف الکل می‌تواند به کبد استرس وارد کرده و به آسیب دیدگی آن منجر شود. با ترک الکل یا حداقل محدود کردن مصرف آن می‌توانید به استراحت و بهبود شرایط کبد کمک کنید.
مصرف بیش از حد الکل در بلند مدت می‌تواند به آسیب کبدی مداوم منجر شود که می‌تواند در نهایت به سیروز منجر شود. آسیب ناشی از سیروز کبدی برگشت ناپذیر است.
نظارت بر داروها و مکمل‌های مصرفی
برخی انواع داروها و مکمل‌ها می‌توانند فشار بیشتری بر کبد وارد کنند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استامینوفن
- دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین
- آنتی بیوتیک آموکسی سیلین کلاوولانات
- استاتین‌ها که دارو‌های مورد استفاده برای درمان کلسترول بالا هستند
- فنی‌توئین که نوعی دارو برای بیماری صرع است
- آزاتیوپرین که یک داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی است
- مکمل‌های گیاهی مانند افدرا، کاوا و کوهوش سیاه
شما می‌توانید استرس وارده به کبد را تنها با مصرف این داروها یا مکمل‌ها در زمانی که به واقع به آن‌ها نیاز دارید، کاهش دهید.
هنگام مصرف به دوز توصیه شده توجه داشته و از مصرف آن‌ها همراه با الکل پرهیز کنید.
مدیریت وزن
چاقی می‌تواند خطر بیماری کبد چرب غیر الکلی را افزایش دهد. این می‌تواند به آسیب دیدگی کبد و ملتهب شدن آن منجر شود که بر توانایی کبد برای انجام وظایف خود تاثیرگذار است.
حفظ وزن سالم یکی از روش‌های کمک به کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی است. از جمله مواردی که می‌توانید برای کاهش وزن اضافه و حفظ وزن سالم مد نظر قرار دهید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحرک بدنی
- دنبال کردن یک رژیم غذایی متعادل و سالم
- اندازه مناسب هر وعده غذایی
اگر به بیماری کبد چرب غیر الکلی مبتلا هستید، راهنمایی‌های پزشک می‌تواند به تسکین فشار وارده به کبد کمک کند. این می‌تواند شامل ارائه برنامه کاهش وزن تدریجی همراه با تغییراتی در رژیم غذایی باشد.
تمرکز بر یک رژیم غذایی سالم
مصرف یک رژیم غذایی دوستدار کبد روش دیگری است که می‌تواند به استراحت و ترمیم کبد کمک کند. این شامل موارد زیر می‌شود:
- مصرف منابع فیبر مانند غلات کامل و میوه‌ها و سبزیجات تازه به میزان کافی
- انتخاب منابع پروتئین بدون چربی مانند غذای دریایی، مرغ بدون پوست یا حبوبات
- کاهش مصرف غذا‌ها و نوشیدنی‌های سرشار از شکر، نمک یا چربی‌های ناسالم
- محدود کردن مصرف غذا‌های فرآوری شده و انتخاب مواد غذایی کامل
- پرهیز از مصرف نرم‌تنان صدف‌دار به صورت خام یا نیم پز
- نوشیدن آب فراوان طی روز برای هیدراته نگه داشتن بدن
برخی انواع بیماری‌های کبد ممکن است نیازمند اصلاحات غذایی خاص باشند. در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
پیشگیری از عفونت‌ها
هپاتیت ویروسی موجب التهاب در کبد می‌شود که این شرایط می‌تواند به آسیب کبدی منجر شود. از جمله این عفونت‌ها می‌توان به هپاتیت‌های A، B، و C اشاره کرد.
هپاتیت A خود محدود کننده است، به این معنی که معمولا خود به خود بهبود می‌یابد. با این وجود، هپاتیت‌های B و C می‌توانند به طور بالقوه حالت مزمن به خود گرفته و به مرور زمان به آسیب دیدگی کبد منجر شوند.
برای کاهش خطر هپاتیت ویروسی می‌توانید موارد زیر را مد نظر قرار دهید:
- دریافت واکسن هپاتیت A و هپاتیت B
- استفاده از کاندوم یا دیگر ابزار‌های مانع هنگام رابطه جنسی
- پرهیز از به اشتراک گذاری لوازم شخصی مانند تیغ، ناخن گیر، یا مسواک
- پرهیز از استفاده مجدد از سرنگ‌ها
- حصول اطمینان از بکارگیری سوزن‌های یک بار مصرف و تجهیزات استریل هنگام خالکوبی
مراجعه منظم به پزشک
مراجعه منظم به پزشک برای سلامت کلی شما اهمیت دارد. پزشک می‌تواند به تشخیص هر گونه بیماری زمینه‌ای در مراحل اولیه و درمان آن کمک کند، پیش از این که به شرایطی جدی‌تر یا پیچیده تبدیل شود.
همچنین، اگر متوجه نشانه‌های اولیه آسیب کبدی شده اید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. وی می‌تواند شرایط شما را ارزیابی کرده و در صورت نیاز برنامه درمان لازم را برای استراحت و بهبود کبد ارائه کند.
آیا کبد می‌تواند خود را بازسازی کند؟
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد کبد توانایی آن در بازسازی خود است.
این به معنای آن است که پس از آسیب دیدگی یا برداشت بافت طی یک عمل جراحی، بافت کبد می‌تواند دوباره رشد کند.
بازسازی کبد می‌تواند تحت تاثیر بیماری مزمن کبد قرار بگیرد. این به معنای آن است که بیماری مزمن کبد به واسطه وجود بافت زخمی و التهاب مزمن می‌تواند در بازسازی کبد اختلال ایجاد کنند.
بر همین اساس، بازسازی کبد در مواردی که بیماری مزمن کبد وجود دارد، حوزه‌ای است که مطالعه درباره آن همچنان ادامه دارد.
منبع: عصر ایران