براساس مطالعات ۱۸ سال آبی، میزان متوسط شوری آب در استانی همچون خراسان‌رضوی از عدد ۱۹۷۶ میکروموس بر سانتی‌متر در سال ۸۰ به عدد ۲۵۷۶ میکروموس در سال گذشته رسیده است.
بنیامین یوسف‌زاده | شهرآرانیوز؛ مرثیه غم‌انگیز آب گستره‌ای نه فقط به پهنای کم‌جان سفره‌های زیرزمینی بلکه به بلندای کیفیت روبه‌افول این مایع حیات‌آفرین دارد.
پیشتر و بیشتر درباره کمبود ذخایر آب شیرین و تجدیدپذیر سخن گفته‌اند و گفته‌ایم، اما این‌بار از پنجره‌ای دیگر به واکاوی بحران آبی این‌خطه می‌پردازیم؛ بحرانی که منطقه شرق کشور، به‌ویژه استان ما را به دلیل اقلیم خشکی که دارد بیشتر نشانه گرفته است و حتی اگر به گام‌هایی همچون انتقال آب از دوردست‌ها دل‌خوش کرده باشیم، نمی‌توانیم از کنار این‌مسئله به سادگی عبور کنیم.
آلودگی، شوری و سختی آب، در زمره موضوعاتی هستند که کمتر از آن‌ها صحبت شده است، اما بی‌توجهی به آن‌ها می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را به منابع آبی زیرزمینی وارد آورد. عمق فاجعه آنجا رخ‌نمایی می‌کند که براساس مطالعات ۱۸ سال آبی، میزان متوسط شوری آب در استانی همچون خراسان‌رضوی از عدد ۱۹۷۶ میکروموس بر سانتی‌متر در سال ۸۰ به عدد ۲۵۷۶ میکروموس در سال گذشته رسیده است.
متهم اول، برداشت‌های بی‌رویه
این درحالی است که به گفته قائم‌مقام شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌رضوی میزان EC، یا شوری آب، در برخی از محدوده‌های مطالعاتی همچون گناباد و مه‌ولات در حد ۲۴ هزار و ۱۸ هزار میکروموس بر سانتی‌متر است.
علیرضا طاهری در گفتگو با شهرآرا با ابراز نگرانی از این‌موضوع، عوامل مختلفی را سبب‌ساز شوری آب منابع زیرزمینی می‌داند که مثل همیشه، برداشت‌های بی‌رویه در جایگاه متهم اول و اصلی این‌ماجرا قرار گرفته است.
وی به کنترل کیفی فصلی ۳۶۱ منبع آب زیرزمینی استان اشاره کرد و افزود: در مجموع در هر سال ۱۴۴۴ مورد نمونه‌برداری از سفره‌های زیرزمینی انجام می‌شود تا میزان کیفیت این‌منابع به صورت مستمر در مسیر رصد قرار گیرد.
البته طاهری این را هم گفت که رصد و پایش منابع آبی فقط به ذخایر زیرزمینی خلاصه نمی‌شود و ۷۰ ایستگاه پایش آب‌های سطحی وجود دارد که ۴۰ مورد آن‌ها نظارت‌های فصلی و ۳۰ مورد گزارش‌های ماهیانه از کیفیت آب دریافت می‌کنند.
نگرانی از فلزات سنگین
حالا اگر با این‌تفاصیل فلزات سنگینی را که به واسطه فعالیت کارخانجات و واحد‌های تولیدی وارد چرخه آبی می‌شوند به موضوع شوری آب اضافه کنیم، بحران موجود دوچندان می‌شود و نگرانی‌های جدیدی برای این‌مثنوی هفتادمن به وجود می‌آید.
مسئله‌ای که یکی از نگرانی‌های قائم‌مقام شرکت آب منطقه‌ای استان هم هست و به گفته خودش راه‌های مختلفی برای جلوگیری از این‌بحران طی می‌شود تا شاهد کمترین میزان آلودگی در منابع آبی باشیم.
وی با اشاره به مصرف ۱۰۰ میلیون مترمکعبی آب در صنایع استان اظهار کرد: هرچند این‌میزان فقط ۲ درصد مصرف مجموع آب در خراسان‌رضوی را شامل می‌شود، اما به دلیل لطماتی که به کیفیت آب در این‌عرصه وارد می‌شود، این‌موضوع برای ما بسیار حائز اهمیت است و نظارت‌های دقیقی را با همکاری اداره‌کل حفاظت از محیط زیست استان انجام می‌دهیم.
۱۰۰۰ گزارش تخلف آبی در صنایع
براساس صحبت‌های طاهری از ابتدای سال ۹۶ تاکنون بیش از ۵۰۰۰ بازدید از صنایع استان از سوی گروه‌های گشت این‌شرکت صورت گرفته و ۱۰۰۰ گزارش تخلف یا بی‌توجهی برخی واحد‌های صنعتی به موضوع آب و کیفیت آن به اداره کل حفاظت از محیط زیست ارسال شده که منجر به احراز آلایندگی ۱۰۰ مورد از این‌گزارش‌ها شده است.
وی با بیان اینکه نگرانی ما در حوزه صنعت، بیشتر روی مسائل کیفی آب است، گفت که از ۵۰۰۰هزار واحد صنعتی بازدید شده، ۲۰۰۰هزار واحد مربوط به صنایع مستقر در محور مشهد و چناران بوده است.
قائم‌مقام شرکت آب منطقه‌ای استان ادامه داد: همچنین در راستای حفظ کیفیت آب در سال گذشته بیش از ۵۰ مورد بازدید از روستا‌های بالادست سد‌های استان صورت گرفته که منجر به برخورد‌های قانونی نیز شده است.
وی با اشاره به سد‌های دوستی، طرق، کارده، ارداک و تبارک به عنوان ۵ سد آب شرب استان اضافه کرد: یک لیتر از یک ماده شیمیایی خاص می‌تواند کیفیت بیش از یک میلیون متر مکعب آب را از بین ببرد و به همین دلیل پایش‌های مستمر از منابع آب سطحی و زیرزمینی امری واجب است که باید به صورت دوره‌ای انجام شود. طاهری گفت: میزان حجم آب تجدیدپذیر استان رقمی حدود ۴۷۲۷ میلیون متر مکعب است که ۱۹۶۵ میلیون متر مکعب آن را منابع سطحی و ۲۷۶۲ میلیون متر مکعب را منابع زیرزمینی شامل می‌شود.
* نام مجموعه داستانی از علی‌اشرف درویشیان