مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی مشهد: فقط یک سال تا پایان عمر مفید ناوگان اتوبوسرانی مانده است
الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ سازمان اتوبوسرانی به دلیل خدمات گسترده و تعاملی که با مردم دارد، همیشه زیر ذره‌بین است. هر اقدام و حرکتش، توجه مردم و مسئولان را به خود جلب می‌کند و باید پاسخ‌گوی نیاز‌ها و سلایق متعدد باشد. حال کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن، چالش‌های این نهاد خدمت‌رسان را مضاعف کرده است؛ از یک سو باید مطابق گذشته، خدماتش را ارائه کند، از یک سو باید با کمبود درآمد و افزایش هزینه بسازد. دشواری همین شرایط، ما را نشاند روبه‌روی سعید حسینقلی‌زاده مقدم، مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری مشهد، تا از کم‌لطفی دولت و حال و روز ناوگانی بپرسیم که یک‌سال‌و‌نیم از عمر مفیدش باقی مانده است.
حمل‌ونقل عمومی و ارائه خدمات موثر، مستلزم شرایطی است که باید توسط نهاد‌های مختلف فراهم شود. با‌توجه‌به متن صریح قانون، دولت مکلف است یک‌سوم هزینه‌های حمل‌ونقل عمومی را در قالب یارانه‌های حمل‌ونقلی پرداخت کند. اگر موافق باشید با همین همراهی شروع کنیم؛ حمایت‌های دولت در دوره جدید مدیریت شهری چطور بوده است؟
دولت در این چهار سال با مشکلات و تحریم‌های شدیدی روبه‌رو بود که همین موضوع، پرداختی‌هایش را به‌صورت جدی تحت تأثیر قرار داد، به نحوی که مبالغ پرداختی دولت بسیار ناچیز بود. برای رفع این کسری مقرر شد به شهرداری‌ها اوراق خزانه داده شود تا از محل آن، ناوگان حمل‌ونقل عمومی خود را تجهیز و نوسازی کنند.
این مقدار کمک ناچیز در چه حد است؟
فقط در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد یارانه‌های دولتی در حوزه اتوبوسرانی محقق شد. باقی‌مانده این رقم از محل شهرداری‌ها پرداخت می‌شود. یعنی شهرداری جدا از آنکه بخشی از مابه‌التفاوت نرخ سفر هر مسافر را نیز پرداخت می‌کند، مقدار زیادی از یک‌سوم سهم تعهدی دولت را نیز به دوش می‌کشد. همین الان، سفر داخل شهری با اتوبوس ۲۷۹۰ تومان هزینه دارد که یک‌سوم آن (حدود ۹۵۰تومان) را دولت باید بدهد و باقی برعهده مردم است، اما شورای شهر با مصوبه‌ای به نفع مردم، مقرر کرد برای هر سفر شهری از مردم ۷۵۰ تومان دریافت شود و باقی‌مانده آن را شهرداری پرداخت کند.
اشاره کردید به اوراق خزانه که بناست تأمین‌کننده سهم دولت باشد؛ از این محل تاکنون چقدر تأمین مالی صورت گرفته است؟
متأسفانه این اوراق، سال گذشته تعلق نگرفت و امسال نیز در‌حال پیگیری آن هستیم. سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور عنوان می‌کند که در‌حال پیگیری هستیم. فعلا موضوع در کش‌وقوس سازمان شهرداری‌ها و پیگیری‌های وزارت کشور است.
با چنین شرایط اعتباری، همه‌گیری بیماری کرونا و کم‌شدن تعداد سفر‌های مردمی، کار‌های اتوبوسرانی چطور پیش می‌رود؟
زمانی‌که شورای اسلامی شهر مشهد رقم ۷۵۰ تومان را برای بلیت اتوبوس درنظر گرفت، تعداد مسافر ما درخور توجه بود، اما با شیوع کرونا، تعداد سفر‌هایی که با اتوبوس صورت می‌گیرد، بسیار کاهش پیدا کرده است. این کاهش تعداد سفر در‌حالی رخ داده است که ما نمی‌توانیم تعداد اتوبوس‌ها را کم یا غیرفعال کنیم و باید اتوبوس‌ها همانند گذشته به فعالیت خود ادامه دهند؛ بنابراین تراکنش‌ها و درآمدهای شهرداری از محل بلیت مردم به‌شدت کاهش یافته است. می‌توان گفت درآمد روزانه اتوبوسرانی از محل بلیت ۴۵ درصد کاهش داشته است.
پیش از کرونا ما هر روز ۸۰۰ هزار تراکنش داشتیم که این رقم اکنون به ۵۰۰ هزار تراکنش رسیده است. علاوه‌بر‌آن به‌دلیل کرونا دو ماه ابتدای سال، فعالیتی نداشتیم که یعنی هیچ درآمدی هم نبوده است. به این موارد، هزینه ضدعفونی‌کردن روزانه اتوبوس‌ها و ایستگاه‌ها را نیز اضافه کنید. ۹۰ نفر روزانه در پایانه‌های مسافربری ما کار ضدعفونی ایستگاه‌ها را برعهده دارند و ۴هزار ماسک هم بین اتوبوس‌رانان و مینی‌بوس‌رانان توزیع می‌شود. در‌واقع نه‌تن‌ها درآمد‌ها کم شده، که هزینه‌هایمان نیز افزایش یافته است. با این رویه در نوسازی ناوگان دچار مشکل جدی می‌شویم. عمر مفید ناوگان ۱۰ سال تعریف شده و این شرایط برای ناوگان اتوبوسرانی مشهد که هم‌اکنون ۹ سال عمر دارد، یعنی زنگ خطر.
عملا ۱۰ درصد از عمر تعریف‌شده ناوگان مشهد باقی است، در‌حالی‌که شما طی سال‌های گذشته، اتوبوس‌های نسبتا زیادی را به ناوگان اضافه کردید.
در‌مجموع ۴ سال گذشته، ۱۸۶دستگاه اتوبوس و ۲۰۰ دستگاه مینی‌بوس با اعتبار ۱۷۰میلیارد تومان برای نوسازی ناوگان خریداری شد، اما در شرایط کنونی، خرید اتوبوس به‌دلیل تورم و افزایش قیمت‌ها، مستلزم هزینه‌کردن اعتبارات کلان است. سال گذشته برای خرید هر اتوبوس مبلغ یک‌میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان تا یک‌میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان پرداخت کردیم، اما امسال مبلغ خرید اتوبوس در حدود ۵/۳ تا ۴ میلیارد تومان است. تداوم چنین شرایطی، نوسازی را مشکل می‌کند.
اتوبوسرانی مشهد برای ارائه خدمات مطلوب‌تر، به چه تعداد اتوبوس جدید نیاز دارد؟
اولین نکته‌ای که در پاسخ به این سوال باید به آن اشاره کرد، این است که خرید اتوبوس برای ناوگان اتوبوسرانی با محوریت دو عامل کاهش عمر ناوگان و کاهش سرفاصله زمانی رسیدن اتوبوس به ایستگاه انجام می‌شود. درباره کاهش عمر ناوگان اتوبوسرانی باید به این موضوع نیز اشاره کنیم که تعدادی از اتوبوس‌های مشهد سن بالایی دارند که باید از رده خدمت‌رسانی خارج شوند و برخی هم که از نوع اتوبوس‌های گازسوز هستند، به‌دلیل پایان‌یافتن تاریخ اعتبار منبع گازشان باید از سیستم خدمت‌رسانی خارج شود؛ بنابراین برآورد ما این است که برای به‌روزرسانی ناوگان اتوبوسرانی مشهد، ۳۰۰ تا ۴۰۰ دستگاه اتوبوس جدید دیگر نیاز است.
در همین راستا شورای شهر اخیرا مصوبه‌ای را برای خرید ۲۰۰ دستگاه اتوبوس جدید به تصویب رساند. آیا این مصوبه خروجی خاصی داشته است؟
همان‌طور‌که اشاره کردید، این مصوبه اخیرا به تصویب رسیده است. ما پیگیری‌های لازم را برای خرید این تعداد اتوبوس انجام داده‌ایم، اما تحریم و مشکلات ارزی، خرید اتوبوس را با مشکل روبه‌رو کرده است. تحریم‌ها سبب شده است که تولیدکنندگان اتوبوس برای خرید قطعات و موتورمحرکه با چالش روبه‌رو شوند. با‌این‌حال پیگیری‌های ما برای خرید اتوبوس مورد‌نیاز ادامه خواهد داشت.
این کمبود قطعات بر خود ناوگان مثلا توقف اتوبوس‌های خدمات‌دهنده در پارکینگ تأثیر داشته است؟
در حوزه فنی، تمام تلاش مهندسان بر تأمین قطعات اتوبوس و جلوگیری از توقف دائم اتوبوس‌هاست. البته تعدادی از اتوبوس‌های گازسوز که تاریخ منبع گاز آنان به پایان رسیده است، متوقف‌اند. این موضوع هم به‌دلیل آن است که این منبع‌ها وارد کشور نمی‌شود و نمونه تولید داخل نیز ندارد. درباره قطعات اصلی و یدکی، بسیاری از قطعات را بومی‌سازی و اتوبوس را تعمیر می‌کنیم.
این توضیحات شما بیانگر آن است که اتوبوسی در پارکینگ خواب دائم ندارد؟
همان‌طور‌که گفتم، توقف اتوبوس‌ها تنها به‌دلیل تعمیرات روزانه است. ضمن اینکه تعداد اتوبوس‌های متوقف‌شده در‌برابر تعداد اتوبوس‌های فعال در حد استاندارد است.
فعال‌نبودن سیستم سرمایشی اتوبوس‌ها در فصل تابستان به کمبود همین قطعات مرتبط نبود؟ ضمن اینکه سرما هم شروع شده است و مردم نگرانی تازه‌ای دارند که نکند گرم‌بودن اتوبوس‌ها در تابستان، جایش را بدهد به سرد‌بودن در زمستان!
موضوع کولردار بودن اتوبوس‌ها، یکی از خواست‌های مردمی است و اتوبوسرانی نیز همواره دنبال ارائه خدمات مطلوب به شهروندان و زائران مشهدالرضا (ع) است. سال قبل ۱۰۰کولر به اتوبوس‌های فاقد کولر اضافه شد، اما بعضی از اتوبوس‌های ما گازسوز هستند و این نوع اتوبوس‌ها به لحاظ فنی، امکان نصب کولر ندارند. اما درباره سیستم‌های گرمایشی، همکاران اتوبوسرانی در حال بازدید و بررسی هستند تا اتوبوس‌ها به لحاظ وجود بخاری و شرایط گرمایشی در فصول سرد سال، وضعیت مناسبی برای ارائه خدمات داشته باشند؛ از این جهت مردم نگران نباشند.
مورد دیگر یا نگرانی دیگر درباره فصول سرد آلودگی و وارونگی هواست که نسبت‌به دیگر ایام بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی، دودزا بودن اتوبوس‌ها هم پررنگ‌تر می‌شود. وضعیت اتوبوس‌های ناوگان اتوبوسرانی مشهد در این مورد به‌خصوص چگونه است؟
می‌توانیم با قاطعیت عنوان کنیم که تعداد اتوبوس‌های دودزای ناوگان اتوبوسرانی مشهد، کمتر از انگشتان یک دست است. گاهی اتوبوسی در طول خط دچار آسیب و نقص فنی می‌شود و با پیاده‌کردن مسافران به‌سمت تعمیرگاه می‌رود. ممکن است شهروندان در طول مسیر این اتوبوس را مشاهد کنند و عکس آن را ارسال کنند. قطعا این اتوبوس‌ها پس از تعمیر و رفع عیب وارد چرخه فعال ناوگان می‌شود. دلیل دیگر که می‌گویم اتوبوس دودزا نداریم، به خرید‌های ما مرتبط است. سازمان اتوبوسرانی اتوبوس‌هایی را خریداری می‌کند که دارای فیلتر رفع آلایندگی است. اتوبوس‌هایی نیز که از قدیم خریداری شده‌اند و فیلتر ندارند به‌صورت مستمر بررسی می‌شوند تا دچار نقص سیستم سوخت‌رسانی نباشند.
در حاشیه
در سوابق کاری شما فعالیت خدمت به عنوان شهردار منطقه۱۰ وجود دارد. شهردار بودن سخت‌تر است یا مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی؟
وقتی وارد سازمان عمران شدم و میزان کار این سازمان را از نزدیک درک و لمس کردم، با خودم گفت که اگر روزی قرار بر توصیف شغل بر‌اساس حجم کاری باشد، سازمان عمران شهرداری مشهد در صف اول قرار می‌گیرد. بعد از مدتی همان‌طور‌که اشاره کردید، شهردار منطقه۱۰ مشهد شدم. نوع کار یک شهردار، گستردگی و میزان فعالیت‌های شهرداری و تنوع خدماتی که به شهروندان می‌کند، نظرم را عوض کرد. اما الان می‌توانم با صراحت عنوان کنم که فعالیت در سازمان اتوبوسرانی و میزان کاری که در این حوزه وجود دارد، بسیار بیشتر از دیگر بخش‌هاست.
شاید تصور مردم از سازمان اتوبوسرانی سازمانی باشد که تنها مدیریت خطوط را برعهده دارد، اما همه ما می‌دانیم که یک لحظه کوتاه توقف حمل‌ونقل عمومی به‌معنی سکته آنی شهر است. اگر فقط چند دقیقه حمل‌ونقل عمومی در شهر نباشد، شهر دچار آسیب بزرگی می‌شود. به‌همین‌دلیل حمل‌ونقل عمومی را پیشانی شهر‌ها می‌دانند. اکنون تحریم‌ها و مشکلات تولیدکننده داخلی، ما را در تأمین اتوبوس‌های جدید با چالش روبه‌رو کرده است. کرونا و محدودیت‌های آن نیز درآمدهای سازمان را دستخوش کاهش چشمگیر کرده است، اما همه این موارد دلیل نمی‌شود که برای یک لحظه خدمت به مردم توسط اتوبوسرانی متوقف شود.
خودتان از اتوبوس استفاده می‌کنید؟
اگر بگویم هر روز با اتوبوس سر کار می‌آیم، درست نیست، اما برای اینکه از نزدیک وضعیت اتوبوس‌ها و شرایط آن را درک کنم، هرازگاهی در مسیر‌های مختلف سوار اتوبوس می‌شوم. همین سوار‌شدن، فرصتی برای دیدن همکاران اتوبوس‌ران و مینی‌بوس‌ران است تا از نزدیک از خواست‌ها و نیاز‌ها خود بگویند. همین هفته همراه معاونان مجموعه سوار چند اتوبوس محدوده خط بی‌آرتی یک شدیم تا از نزدیک مسائل را ببینیم و بتوانیم تاحد امکان برمبنای نیاز مردم و اتوبوس‌ران‌ها تصمیم‌گیری کنیم.