۲۳۵۸ ناجی غریق در خراسان‌رضوی نزدیک به ۳۱۰ روز است که بیکار‌ند و شرایط کرونایی حاکم بر کشور حکایت از آن دارد که این عدد فراتر از اینها هم پیش خواهدرفت.
مرتضی اخوان/شهرآرا، روزشمار فراگیری ویروس مرگ‌بار در پهنه جغرافیای ایران از مرز ۳۰۰ روز گذشته است و این‌روز‌ها نه‌تن‌ها ایران، در سراسر جهان دیدگاه «زندگی مسالمت‌آمیز با کرونا» همه‌گیر شده است. در کشور ما هم به تبع جامعه جهانی بسیاری از مشاغل و رشته‌های ورزشی و باشگاه‌ها فعالیتشان را از سر گرفتند. در‌این‌میان هنوز مجموعه‌های آبی و استخر‌ها با گذشت نزدیک به ۳۱۰ روز از اعلام ورود کرونا به ایران بسته هستند و ستاد ملی مقابله با کرونا هنوز اجازه بازگشایی استخر‌ها و فعالیت رسمی آن‌ها را نداده است.
ناجیان غریق، بخشی از جامعه ورزشی هستند که متأثر از تعطیلی سراسری استخر‌ها و مجموعه‌های آبی با بیکاری رو‌به‌رو شدند و از نظر آسیب‌های معیشتی که کرونا به جامعه زده، در وضعیتی حاد قرار دارند. با این همه بسیاری از ناجیان بیمه نیستند و بیمه بیکاری دوران کرونایی شامل حالشان نمی‌شود. ورشکستگی مجموعه‌های آبی و استخر‌ها از‌یک‌سو و بیکاری کسانی که شغلشان پیرامون ورزش‌های آبی است از سوی دیگر، وضعیت بغرنج اقتصادی را در میان این قشر از جامعه به وجود آورده است.
ناجیان در‌پی نجات!
تابستان ۹۱ بود که صدای ضجه‌های خادم مسجد، گوش استخر‌های شهر را پُر کرد؛ وقتی پسر‌بچه نُه‌ساله خادم یکی از مساجد شهر، در استخر شهید هاشمی‌نژاد مشهد غرق شد و هیچ‌یک از ۴ ناجی‌غریقی که کنار استخر بودند، به‌موقع به دادش نرسیدند. پرونده به بازپرس ویژه قتل سپرده شد و ناجیان‌غریق به‌عنوان متهمان ردیف اول پایشان به دادگاه باز شد؛ ناجیانی که اگرچه به ادعای برخی‌هایشان حقوق درست حسابی دریافت نمی‌کنند، بیمه نیستند و حتی کار آن‌ها را اداره کار شغل نمی‌داند، اما مسئولیتشان آن‌قدر حساس و بالاست که در زمان بروز حوادث شاید زندگی‌شان به نابودی کشیده شود.
حسین غفوری، یکی از ناجیان غریق مشهدی است که ۲۰سال است با آب سر‌و‌کار دارد. او تمامی مدارک مربیگری شنا، واترپولو و نجات‌غریق را دارد. غفوری ۳ مدرک نجات‌غریق درجه۲، درجه‌یک و بین‌المللی دارد. او درباره نیاز ناجیان غریق به ناجی در شرایط کنونی گفت: اداره کار گفته است نجات‌غریق جزو مشاغل نیست! چطور چنین‌چیزی ممکن است؟! در تمام دنیا نجات‌غریق شغل است و بیمه هستند، اما اینجا با‌وجود مسئولیت بالا، نه‌تن‌ها ناجیان غریق بیمه نمی‌شوند، بلکه حق‌و‌حقوقشان هم درست داده نمی‌شود.
«نظارت» حلقه مفقوده در آب
صدایش را صاف کرد و با تأنی خاصی گفت: هیچ‌کس به‌زور ناجی نشده است. همه ما با عشق این کار را انتخاب کردیم؛ اما متأسفانه برای کار ما ارزش قائل نیستند.
مهسا سه‌صنعت، بانوی ناجی‌غریق مشهدی است که بزرگ‌ترین مشکل را بیمه‌نکردن ناجیان می‌داند. سه‌صنعت با تأکید بر اینکه با ۱۰ سال سابقه کار بیمه نیست، اظهار کرد: نمی‌دانم چرا هیچ‌کس بر مسئله بیمه و دادن حق‌و‌حقوق ناجیان غریق نظارت نمی‌کند. اگر یک استخر متخلف است و کارمندانش را بیمه نمی‌کند، اداره کار، اداره کل ورزش و جوانان و نهاد‌های دیگر باید بر این مسئله نظارت داشته باشند. این مسئله در‌حالی مطرح می‌شود که به گفته غفوری، برخی کارفرما‌ها مثل مدیران موج‌های آبی، خودشان ناجیانشان را بیمه کردند؛ اما بیشتر استخر‌ها و مجموعه‌های آبی این کار را نمی‌کنند. ۴ مجموعه آبی و ۹۲ استخر شنا در سطح مشهد وجود دارند که بنا بر آمار همگی در ایام کرونا با بحران تعطیلی مطلق و ورشکستگی دست‌و‌پنجه نرم کردند.
حقوق ناجیان غریق در انتظار غریق!
مصطفی میرسلیم، نامزد ریاست‌جمهوری دولت دهم، بعد از ۳۲ سال سکانداری فدراسیون نجات‌غریق و غواصی جمهوری اسلامی ایران در سال۹۲ به خاطر حضور در انتخابات از سمتش کنار گرفت؛ اتفاقی که موجب تغییر‌و‌تحولات اساسی در رأس سیاست‌ها و برنامه‌های راهبردی فدراسیون نجات‌غریق و غواصی شد. در زمان ریاست ایلخان نوری بر فدراسیون، تحولات خوبی در زمینه اشل‌های حقوقی ناجیان غریق صورت گرفت؛ اما با وجوداین اکنون فدراسیون نجات غریق و غواصی با سرپرستی مهدی مستجاب‌الدعوه روز‌های خود را سپری می‌کند تا ۴ ماه دیگر که قرار است مجمع انتخابات ریاست این فدراسیون برگزار شود.
مهسا سه‌صنعت، ناجی غریق مشهدی، درباره مقیاس حقوقی ناجیان و مشکلاتی که در‌این‌زمینه دارند، گفت: واقعیت این است که استخر‌ها اشل‌های حقوقی مصوب را هم پرداخت نمی‌کنند و متأسفانه خود ناجیان هم اتحاد ندارند. مثلا اگر یک استخر بخواهد به من یک دستمزد پایین‌تر از اشل مصوب بدهد و منِ نوعی قبول نکنم، بلافاصله یکی دیگر از ناجیان می‌آید و قبول می‌کند!
حسین غفوری، مربی نجات‌غریق، نیز با تأکید بر این مسئله تصریح کرد: حقوق ناجیان غریق بیشتر به‌صورت ساعتی است. از ساعتی ۱۴هزار تومان آغاز می‌شود و برای ناجیان بین‌المللی و با مدرک بالاتر تا حقوق ساعتی ۲۳هزار تومان هم داریم.
چالش بیکاری و نبود نظارت
رئیس هیئت نجات‌غریق و غواصی خراسان‌رضوی مشکلات ناجیان غریق را مربوط به دیروز و امروز نمی‌داند. حمید دهدشتی معتقد است: مشکلات شغل، اشل و بیمه از دیرباز بوده است؛ اما این مسئله که می‌گویند نجات‌غریق شغل نیست، اشتباه است. مدیرکل امور تعاون سال۹۶ اعلام کردند که نجات‌غریق هم جزو مشاغل است. تک‌تک مشاغل حوزه کاری استخر‌ها در وزارت ورزش ذکر شده است و از ناجیان‌غریق بگیرید تا کسانی که آب‌درمانی می‌کنند، همگی شغل محسوب می‌شوند.
دهدشتی خاطرنشان کرد: در‌این‌میان عوامل مختلفی هستند که سبب می‌شوند یک ناجی‌غریق به حق‌و‌حقوقش نرسد. در‌این‌بین خود ناجی، هیئت، بازرسی دستگاه‌های نظارتی و... همه و همه مقصر هستیم. وی تصریح کرد: در‌این‌زمینه قانون هم داریم، اما مهم آن است که نظارت به‌درستی صورت بگیرد. باید بازرسی‌های اداره کار و تأمین اجتماعی بیشتر باشد تا مشکلات حل شود.
رئیس هیئت نجات غریق و غواصی خراسان‌رضوی معتقد است بیشتر کسانی که به این شغل روی آوردند، برای تأمین نیاز‌های معیشتی و مالی خود به این کار گرایش پیدا کردند؛ حتی آن‌هایی که به‌عنوان شغل دوم این کار را انجام می‌دهند، مطمئنا روی مسائل مالی آن حساب باز کردند. مستندات نشان می‌دهد از میان ۲۳۵۸ ناجی غریق رسمی ثبت‌شده در سامانه اطلاعات ناجیان غریق هیئت نجات غریق و غواصی استان ۱۶۱۴ نفر فعال هستند و دست‌کم این تعداد بیکار هستند و در شرایط بغرنج کرونایی به حمایت‌هایی فراتر از «نوشداروی پس از مرگ سهراب» مدیرکل ورزش و جوانان خراسان‌رضوی نیاز دارند که چند روز پیش گفته بود: «ناجیان غریق باید بیمه شوند.»