آیین کلنگ‌زنی مؤسسه فرهنگی و هنری خردسرای فردوسی، در واپسین روز‌های سده ۱۳۰ خورشیدی انجام شد تا دوستداران فرهنگ، بنایی از خرد برافرازند که از باد و باران گزندی نیابد.
لیلا کوچک‌زاده | شهرآرانیوز - آیین کلنگ‌زنی مؤسسه فرهنگی و هنری
خردسرای فردوسی، در واپسین روز‌های سده ۱۳۰ خورشیدی انجام شد تا دوستداران فرهنگ، بنایی از خرد برافرازند که از باد و باران گزندی نیابد. پنجشنبه گذشته با حضور اعضای شورای شهر مشهد و هیئت امنای موسسه فرهنگی هنری خردسرای فردوسی و ادب‌دوستان، بنایی نزدیک به نیم هکتار در منطقه الهیه مشهد و در بولوار نقویه، در اختیار مؤسسه فرهنگی و هنری خردسرای فردوسی قرار گرفت.
انجمنی مردم‌نهاد که از سال ۱۳۸۴، فعالیتش را با گرد هم آوردن فرهیختگان خراسان، شروع کرد و در سال ۱۳۹۲، صاحب خانه‌ای وقفی متعلق به اصغر مینو، نیکوکار فرهنگی شد و یکی از محور‌های اصلی برگزاری بزرگداشت فردوسی و برپایی کلاس‌های شاهنامه‌خوانی، بیهقی‌خوانی، حافظ‌خوانی و... در مشهد بود. حالا در دی ۱۳۹۹ نیز از دل مصوبه حمایتی شورای شهر پنجم مشهد، صاحب خانه‌ای گسترده‌تر خواهد شد تا خدمت خود به فرهنگ و خرد را در فضایی مطلوب و عظیم گسترش دهد. بنایی که آن را متعلق به مردم می‌دانند و برای ساخت آن به حمایت‌های مردم نیاز دارند.
در ادامه صحبت‌های
بتول گندمی و
حمیدرضا موحدی‌زاده از اعضای شورای شهر مشهد و دکتر محمدجعفر یاحقی مدیرعامل خردسرای فردوسی و دکتر علیرضا قیامتی و جواد محقق نیشابوری را در مراسم کلنگ‌زنی این مجموعه فرهنگی می‌خوانید و همچنین درباره ویژگی‌های آینده این بنا و فعالیت‌هایش آگاه می‌شوید.
دستمان خالی است، اما همتمان بلند
«گرد هم آمدیم تا این زمین را آباد کنیم، چون فردوسی همه ایران را آباد کرد. مسئولیت آبادی این قطعه زمین نیز بر عهده من و شماست. بنایی استوار که از باد و باران، گزندی نیابد.» دکتر
محمدجعفر یاحقی، مدیرعامل خردسرای فردوسی در آیین کلنگ‌زنی این مجموعه، سخنش را چنین آغاز کرد و در ادامه گفت: اعتقاد ما بر این است که شاهنامه تجسم و مظهر ایران اسلامی است و در این مکان با همت مردم، بنایی آراسته به آموزه‌های فردوسی و شاهنامه و تعالیم بلند فرهنگ اسلامی، ساخته خواهد شد.
استاد ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد با ارج‌نهادن حمایت شورا و شهرداری مشهد برای در اختیار قراردادن زمین خردسرا گفت: با همکاری نهاد‌های مختلف در شهرداری مشهد و اعضای خردسرای فردوسی، در این منطقه خوشنام و عزیز شهر که به نام‌های پروردگار مزین است، بنایی استوار می‌کنیم که با آموزه‌های خردورزی و خردمندی فردوسی آراسته خواهد شد. ما آمده‌ایم خرد و عقلانیت جامعه را تقویت کنیم. دستمان خالی است، اما همتمان بلند.
یکی از مصوبات باافتخار شورای پنجم
بتول گندمی، عضو شورای شهر مشهد که در مراسم کلنگ‌زنی خردسرای فردوسی حضور داشت، در اختیار قرار دادن زمین از سوی شهرداری به این مجموعه مردم‌نهاد را یکی از مصوبات باافتخار شورای پنجم خواند و گفت: یکی از سخت‌ترین کار‌ها در نظام شورایی درنظرگرفتن بستر مشارکت برای همه مردم است. کاری که امروز صورت گرفت یکی از همان مدل‌ها و الگوهاست که شورای شهر مشهد به آن پرداخت تا بتواند بستر و مشارکت لازم را در ادامه برای شهروندان و برای ساخت این مجموعه فراهم کند.
رئیس کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی شورای شهر مشهد اضافه کرد: دوستداران فردوسی سال‌هاست در راستای اعتلا و ترویج شاهنامه در مشهد تلاش می‌کنند و زحمت می‌کشند. خوب دوستان مجموعه خردسرا، موضوع درخواست زمین را با شورای شهر مشهد مطرح کردند. شورا هم از آن استقبال کرد و گفت ظرفیتی که می‌تواند در اختیار بگذارد، همین زمین است و بخشش هزینه‌های پروانه ساخت و پایان کار. درواقع شورای شهر با دل و جان در راستای تحقق این مصوبه همکاری کرد.
گندمی با بیان اینکه دوستداران فردوسی با این ظرفیتی که مدیریت شهری در اختیار خردسرای فردوسی گذاشته، به مشارکت بیشتر و همراهی خوانده می‌شوند، گفت: یک سال فرایند گرفتن مجوز‌ها طول می‌کشد و با توجه به تب‌وتابی که از این پس بین دوستداران فردوسی با کلنگ‌زنی این زمین رقم می‌خورد، امیدواریم با مشارکت مردم برای ساخت هم، کمتر از دو سال ساختش زمان ببرد.
این عضو شورای شهر مشهد که نائب رئیس کمیسیون حقوقی، املاک و قرارداد‌ها نیز هست، در حاشیه این مراسم و در گفتگو با شهرآرا نیز خاطرنشان کرد: این زمین با کاربری آموزشی متعلق به شهرداری مشهد است که با قراردادی ۹۹ ساله و طبق قانون در اختیار خردسرا قرار گرفت.
او با بیان اینکه در شورای پنجم به هیچ مجموعه‌ای حق مالکیت داده نشده است، تصریح کرد: بر اساس قانون شهرداری‌ها، نمی‌توان حق مالکیت را واگذار کرد، اما حق انتفاع و بهره‌برداری با مدت محدودی واگذارد می‌شود که این اتفاق درباره خردسرای فردوسی ۹۹ ساله خواهد بود.
دریغ نمی‌کنیم
حمیدرضا موحدی‌زاده، دیگر عضو شورای شهر مشهد نیز در این مراسم، به نام‌گذاری خیابانی در پایتخت فرهنگی اروپا به نام فردوسی اشاره کرد و گفت: دوسال پیش که به نمایندگی از شورای شهر مشهد و به عنوان پایتخت‌های فرهنگی شهر‌های اسلامی به شهر ماترای ایتالیا رفتیم، متوجه شدیم آن‌ها فردوسی را از ما بهتر می‌شناسند. اکنون امیدواریم، خردسرای فردوسی بنایی برافراشته باشد که نسل‌های آینده و جوانان ما با شاهنامه فردوسی آشنا شوند و فرهنگ و ادب این سرزمین کهن و فارسی‌زبانان را به دیگران آموزش بدهند.
عضو کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت، گردشگری و رسانه همچنین تأکید کرد که آنچه از دست شورای شهر بربیاید، در ادامه برای ساخت این بنا به کار می‌بندند و دریغ نخواهند کرد.
پژوهشی در پیروی‌های شاهنامه
دکتر علیرضا قیامتی، قائم مقام مدیر خردسرای فردوسی، سخنانش را به توس کشاند و بیان کرد: توس نماد مذهبی شهر ماست. شهر امام رضا (ع) است. توس نماد هویت ملی ما و خاستگاه فردوسی است. توس خاستگاه حماسه‌های ایران زمین و خاستگاه حماسه‌های جهان است. توس حماسی‌ترین و پهلوان‌خیزترین شهر گردن‌فرازی‌های ایران و زبان فارسی با وجود بزرگانی همچون ابومنصور، دقیقی، اسدی و فردوسی است.
او با بیان اینکه فرهیختگانِ خراسانی در موسسه خردسرای فردوسی عاشقانه زمان می‌گذارند و مردم را از علم و دانش خود جاری می‌سازند، به پژوهش جدید خردسرا در زمینه جمع‌آوری پیروی‌های شاهنامه اشاره کرد و گفت: شاهنامه فردوسی، در سراسر دنیا تأثیر گذاشته است و پیروی‌های بسیاری از آن به زبان اردو، هندی و ترکی تا گرجی و حتی ژاپنی و چینی وجود دارد که خردسرای فردوسی جمع‌آوری این پیروی‌ها را در قالب پژوهشی عظیم شروع کرده است و می‌طلبید که برای این فعالیت گسترده، مکانی بزرگ‌تر در اختیار داشته باشد.
فراخوان برای نام‌گذاری فضا‌های خردسرا
«اینجا بنای مردم است و متعلق به مردم و باید در آن مشارکت داشته باشند. کمااینکه نمایندگان مردم در شورای شهر این مشارکت را به بهترین شکل انجام دادند.»
دکتر جواد محقق نیشابوری، عضو هیئت مدیره خردسرای فردوسی با ارج‌نهادن این اقدام شورای شهر مشهد، به تاریخچه شکل‌گیری خردسرای فردوسی اشاره کرد و گفت: ما در سال ۱۳۸۴ و با نظر دکتر یاحقی و با حضور دکتر راشد محصل، دکتر مهدخت پورخالقی، استاد سیدی و مهندس لباف خانیکی و دیگران دور هم جمع شدیم و از همان اول نظرمان بنیان‌نهادن دایره‌المعارف اسلامی بود. خوب دولت نمی‌تواند این کار‌ها را انجام دهد و خردسرای فردوسی به عنوان مجموعه‌ای مردم‌نهاد، برای همین، شروع به کار کرد.
موسسه‌ای که اعضای آن حدود ۱۵ سال است بدون اجر و مزد کار می‌کنند و حتی در اساسنامه‌اش بیان شده که اگر مؤسسه روزی به هر دلیل تعطیل شود، همه چیز آن به دانشگاه فردوسی واگذار شود پس اینجا مسئله شخصی وجود ندارد.
او در ادامه اضافه کرد: ما در پی گرفتن مشارکت مردم، برای نام‌گذاری چند فضای خردسرا شامل آمفی‌تئاتر، نگارخانه، کتابخانه کودک و نوجوان و کتابخانه تخصصی شاهنامه و فردوسی، فراخوان خواهیم داد که در ۲۵ اردیبهشت این نام‌ها مشخص می‌شود.
فردوسی‌دوستان در صف حمایت
اهمیت فعالیت‌های خردسرای فردوسی به عنوان مؤسسه‌ای مردم‌نهاد که در کنار دانشگاه و نهاد‌های دولتی، فعالیت می‌کند به گفته دکتر علی یوسفی، عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی از آن روی است که انجام بخش زیادی از این‌گونه فعالیت‌ها، کار دولت‌ها نیست و نمی‌توانند آن را به سرانجام برسانند.
استاد دانشگاه فردوسی در این باره به شهرآرا گفت: شخصیتی همچون فردوسی باید از طریق نهاد‌های مردمی شناخته شود. آن هم از سوی جمعی فردوسی‌دوست و عاشق ایران و زبان فارسی و مطمئن هستم این برنامه بازتاب بسیار خوبی بین بسیاری از فرهنگ‌دوستان خراسان و ایران و حتی سراسر جهان خواهد داشت و مقدماتی فراهم شده است که می‌توانند از آیین و مرام جایگاه فردوسی حفاظت و آن را به مردم معرفی کنند.
یوسفی به این هم اشاره کرد که فردوسی به اندازه کافی دوستدار و عاشق دارد و فردوسی‌دوستان در صف حمایت قرار خواهند گرفت: طبیعتا در ادامه کار، مشکلات مالی وجود دارد که با تلاش و پیگیری و وساطت دیگر سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان سخنگوی این مجموعه، آن‌ها می‌توانند خردسرای فردوسی را به مردم معرفی و مشارکت جلب کنند.
فراخوان برای معماری خردسرا
چنان که نماینده کمیته فنی خردسرای فردوسی بیان کرد، طراحی معماری این مجموعه به مسابقه گذاشته شده است. محمد دانشور با بیان اینکه بعد از سه هفته انتشار فراخوان مسابقه، چیزی حدود یک هزار تیم معماری ثبت‌نام کرده‌اند، گفت: برای داوری مسابقه هم معمارانی خوشنام و باسابقه از سطح ملی حضور خواهند داشت که معیار‌های ارزیابی آن‌ها، برانگیختگی حس و خرد و اندیشه ایرانی معاصر برگرفته از خصلت روایی شاهنامه، پیوند راستین با بستر موضوعی خردسرای فردوسی با الهام از مبانی و مفاهیم آن، فراهم کردن زمینه تعامل اجتماعی به عنوان قطب و کانون فرهنگ ایرانی، پویایی کالبدی و زنده‌بودن فضای خردسرا، رعایت اصول پایداری و توجه به مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی‌بودن و پرهیز از هزینه‌های زائد، خواهد بود.
او همچنین درباره بخش‌های مختلف ساختمان خردسرا نیز گفت: زیربنای خردسرای فردوسی حدود ۴ هزار و ۷۰۰ مترمربع خواهد بود. یک تالار همایش سیصدوپنجاه‌نفره به‌علاوه تالاری یک صدوپنجاه‌نفره خواهد داشت. اتاق کنفرانس هشتادنفره و همچنین بخش اداری حدود ۱۲۰ مترمربع، نگارخانه ۴۰۰ مترمربع، کتابخانه و موزه اسناد ۳۶۰ مترمربع، کتابخانه و فضای کودکان، کافه‌کتاب و فضا‌های آموزشی و پارکینگ از دیگر بخش‌های خردسرا خواهند بود.