درباره حرفه آپاراتی در گفتگو با کاسب محله کلاهدوز

زمانی | شهرآرانیوز؛ دست‌هایش نشان می‌دهد چقدر آدم کاری و زحمت‌کشی است. دست‌هایی که گرچه تمام خط و خطوطش را سیاهی و گرد کار گرفته، اما در ذره ذره آن زحمت و تلاش نهفته است. زحمتی برای به دست آوردن روزی حلال. کار با لاستیک و استشمام بوی آن را فردی مانند امین برزگر به‌خوبی می‌داند. او ساکن محله سناباد و کاسب محله کلاهدوز است که در یک آپاراتی فعالیت دارد و با اعتقاد بر درست‌کاری و انصاف در کار توانسته اعتماد مشتریانش را جذب کند.

 

سال ۱۳۴۶ در محله سناباد به دنیا آمده است. آن زمان‌ها خانه‌ها ویلایی بوده است و امین برزگر آن خانه‌ها و خیابان قدیمی را به خاطر دارد. می‌گوید: «آن زمان‌ها همسایه‌ها یکدیگر را می‌شناختند و از حال هم باخبر بودند. خانه‌ها نیز ویلایی بود و خبری از ترافیک امروز نبود. به یاد دارم که در هر ساعتی حدود ۵ خودرو از خیابان عبور می‌کرد. درحالی‌که اکنون خانه‌های آپارتمانی جای ویلایی را گرفته است و در هر ثانیه‌ای شاهد عبور و مرور خودرو‌های بسیاری هستیم. در محله سناباد آن زمان بیشتر خانواده‌های کارمند و پزشک سکونت داشتند.

در محل زندگی ما نیز یک نوشت‌افزار که مالک آن آقای صبا بود و یک سوپرمارکت قرار داشت.» ۱۵ ساله که می‌شود پدرش او را برای کار به یک خیاطی می‌برد. آقای برزگر در این باره توضیح می‌دهد: «پدرم خیاط بود و به همین دلیل من را به این کار برد. مدتی آنجا بودم، اما آن حرفه را دوست نداشتم و پس از گذشت مدتی در یک آپاراتی در فلکه سعدآباد مشغول به کار شدم. مسیر را پیاده می‌رفتم و روزمزد بودم. از ساعت ۷ صبح تا شب یکسره در آنجا کار می‌کردم و ظهر نیم ساعتی برای ناهار و استراحت صرف می‌شد. این حرفه با مردم سر و کار دارد و به همین دلیل آن را دوست داشتم و ادامه دادم.»

 

در گذشته کار در آپاراتی دستی انجام می‌شده است، اما به مرور زمان بسیاری دستگاه‌ها اضافه می‌شود. کاسب محله کلاهدوز می‌گوید: «در آپاراتی ابتدا لاستیک را به کمک چکش و تایلیور از دور رینگ جدا می‌کنیم و در تشت آب و مایع آن را بررسی کرده تا پارگی لاستیک مشخص شود. سپس قسمت موردنظر را با سمباده برقی سمباده کرده و وصله زده و چسب می‌زنیم. پس از انجام این‌کار آن را در دستگاه آپارات که مانند اتو عمل می‌کند قرار می‌دهیم تا به اصطلاح خودش را بگیرد. هنگامی که لاستیک سرد شد آن را در تشت آب دوباره بررسی می‌کنیم و در صورت درست بودن دوباره آن را باد کرده و در جایگاهش در ماشین جا می‌دهیم.»

او سمباده را بخش مهم کار می‌داند و ادامه می‌دهد: «در گذشته به جای سمباده برقی از چوب‌ساب استفاده می‌کردند و سنگ پا نیز برای این کار به کار گرفته می‌شد.» البته خلاقیت مردمان آن زمان سبب شده بود که به جای استفاده از سمباده از وسیله اختراعی خود استفاده کنند. طوری که به قول ساکن محله سناباد برخی سر قوطی واکس را با میخ سوراخ کرده و از آن به عنوان سمباده استفاده می‌کردند.

پس از سال‌ها شاگردی مغازه‌ای در خیابان ابوطالب اجاره می‌کند و ۶، ۵ سالی را هم در آنجا سپری می‌کند. او می‌گوید: «آنجا مشتری کم می‌آمد و فقط به اندازه پرداخت اجاره و پول توجیبی درآمد داشتم. به همین دلیل با فردی شریک شده و در محله احمدآباد مشغول به کار شدیم. آنجا خوب بود، اما مالکش می‌خواست ملک را خراب کند در نتیجه مجبور شدیم جدا شویم. از سال ۷۰ نیز در محله کلاهدوز فعالیت دارم.»
آقای برزگر مبنای هر کاری را اخلاق و انصاف می‌داند و بیان می‌کند: «در کارم صداقت را یاد گرفتم که بهترین چیز در زندگی است. مشتری وقتی به ما مراجعه می‌کند نمی‌داند مشکل از کجاست و باید وجدان کاری داشته باشی که به او دروغ نگویی و هرآنچه هست را با مبلغ صحیح به او اعلام کنی. از طرف دیگر امنیت انسان‌ها در خوردو به لاستیک ماشینشان است و به همین دلیل باید تعهد داشته باشی که کارت را به نحو احسن انجام دهی.

اگر درست کار کنی خدا هم هوایت را دارد و مشتریان هم اعتماد می‌کنند. همان اعتمادشان می‌شود سرمایه، زیرا اعتماد که به وجود آید آن‌ها مشتریان دائم می‌شوند.» این کار نیز مشکلات و سختی‌های خاص خودش را دارد. سختی‌هایی که خاطرات تلخی را برای آقای برزگر و بسیاری از کاسبان این حرفه و خانواده‌هایشان به همراه دارد. او می‌گوید: «این کار آنقدر درآمد ندارد و به پس‌انداز نمی‌رسد، زیرا به همان اندازه هزینه‌ها هم بسیار شده است. اکنون قیمت وسایل اولیه حتی نسبت به سال گذشته چندبرابر شده است. از سوی دیگر به دلیل سروکار داشتن با آهن آسیب‌هایی جدی ما را تهدید می‌کند.»

 

دستگاه درآور لاستیک یا همان دستگاه لاستیک درآر یکی از دستگاه‌های مهم و کاربردی آپاراتی است که برای تعویض و پنچری لاستیک استفاده می‌شود. در واقع جداکننده لاستیک از رینگ چرخ خودرو است. لاستیکی که باید تعویض شود از دور رینگ جدا شده و روی دستگاه قرار داده می‌شود. کاسب محله کلاهدوز می‌گوید: «برای تعمیر لاستیک‌های تیوپ‌دار از درآور استفاده می‌شود و اگر لاستیک تیوب‌لس باشد دیگر نیازی به استفاده از این دستگاه نیست. در حال حاضر بیشتر از لاستیک‌های تیوب‌لس استفاده می‌شود. علاوه بر این تکنولوژی به کار گرفته شده در رینگ و لاستیک‌ها نیز موجب پیشرفت دستگاه‌های لاستیک درآور شده است. نحوه عملکرد دستگاه به این گونه است که لاستیک را روی آن می‌گذاریم. دستگاه می‌چرخد و به کمک تایلیور لاستیک را بالا کشیده و تیوپ را در می‌آوریم. سپس برای رفع مشکل آن اقدام می‌کنیم.»

 

استفاده از دستگاه بالانس چرخ هنگام تعویض و ترمیم لاستیک ضروری است. به این منظور لاستیک را در دستگاه قرار می‌دهند و با کمک تنظیمات و درجاتی که روی آن وجود دارد اندازه لاستیک را مشخص می‌کنند. پس از روشن کردن ارقامی روی صفحه نمایشگر ظاهر می‌شود.

این اعداد در یک قسمت جلو لاستیک و در قسمت دیگر پشت لاستیک را نشان می‌دهد. در واقع ارقام نمایانگر این است که کجا مشکل دارد و مشخص می‌کند چه اندازه‌ای از سرب باید استفاده شود. برای مثال اگر ۳۰ گرم اعلام شود تعمیرکار باید ۳۰ گرم سرب روی رینگ و پشت رینگ بزند. به این ترتیب این کار تا زمانی انجام می‌شود که آن عدد به صفر برسد. سرب‌ها نیز چند نوع دارد و روی هر یک وزن آن تعیین شده است. برای رینگ‌های اسپرت از سرب چسبی و برای رینگ‌های معمولی از سرب فنردار استفاده می‌شود.