امیری | شهرآرانیوز، شوق هم‌کلام‌شدن با استاد مجسمه‌ساز صدساله مشهدی دلیلی کافی است تا بار دیگر با خانواده استاد میرحسن ارژنگ‌نژاد تماس بگیریم و با اینکه قبلا شنیدیم شرایط استاد به‌دلیل کهن‌سالی برای گفتگو مساعد نیست، باز تیری به تاریکی بزنیم تا شاید مجالی برای گفتگو حتی درحد چند جمله و کلمه فراهم شود. خانواده استاد می‌گویند درخواست برای مصاحبه بوده است، اما از آنجا که واقعا شرایط استاد برای گفتگو مناسب نیست، همه این‌ها را رد کرده‌اند و از همین رو اکنون هم استاد نمی‌تواند مصاحبه کند.
استاد میرحسن ارژنگ‌نژاد، نقاش، طراح و مجسمه‌ساز معاصر ایرانی است. او سال۱۳۰۰ در مشهد زاده شد. او در دبستان عنصری مشغول درس خواندن شد، اما در نوجوانی همراه خانواده به تهران رفت.
او از دوازده‌سالگی شاگرد پسرخاله خود، استاد غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ شد و در سال۱۳۲۳ با ستاره، دختر استاد ارژنگ، ازدواج کرد و به‌این‌ترتیب داماد استاد خودش شد.
استاد ارژنگ‌نژاد در تهران همراه با اسماعیل ارژنگ در پروژه‌های مختلف زیباسازی شهر تهران مانند تندیس «نبرد گرشاسب با اژدها» در میدان باغشاه و نقش‌برجسته «بهرام گور و خسرو پرویز در کاخ سفید» در کاخ سعدآباد همکاری داشتند. استاد ارژنگ‌نژاد در کنار پروژه‌های مشارکتی آثار مستقل زیادی دارند که از آن جمله می‌توان به ۱۲ مجسمه نیم‌تنه‌ای اشاره کرد که در بوستان ملت مشهد نصب شده است.
خیلی بعید است کسی در مشهد باشد و به بوستان بزرگ ملت رفته باشد و ۱۲ مجسمه نیم‌تنه از مشاهیر مشهد و خراسان توجهش را به خود جلب نکرده باشد. این نیم‌تنه‌های برنز را استاد میرحسن ارژنگ‌نژاد، مجسمه‌ساز معاصر ایران، ساخته است.
شناخت هنر این استاد مجسمه‌ساز فقط با نگاه‌کردن به آثارش در بوستان ملت هم ممکن است. هر شخصیت با دیگری کاملا متفاوت ساخته شده است و آن‌طور که شنیدیم، استاد برای ساخت هر چهره مدتی پژوهش کرده و نتیجه این شده است که شخصیت هرکدام از این مشاهیر با لباس و سربند متفاوت بیشتر نمایان شده است. برای همین هم از سال ۵۰ که سفارش این کار به استاد می‌رسد تا سال ۵۷ که کار تمام می‌شود، زمان می‌برد.
محمدحسن مأموریان پیش از این در بیان ویژگی‌های این آثار گفته بود: تکنیک ساخت این مجسمه‌ها، برنزریزی به شیوه موم‌زدایی است. درواقع این مجسمه‌ها به‌عنوان نمونه عالی یکی از شیوه‌های سخت برنزریزی، آن‌هم در مقایسه با بسیاری از کار‌ها که استفاده درستی از بافت برنز در آن‌ها نشده‌است، بیشتر متوجه تمایز و هنرمندی کار استاد ارژنگ است.
طبق گفته این مجسمه‌ساز، مجسمه‌های مشاهیر ایرانی بوستان ملت به‌سبک کلاسیک بر قواعد آکادمیک ساخته شده و نمونه‌های تاریخ هنری این سبک نیز از قرن هفدهم تا امروز ساخته شده‌است. به‌طورکلی مجسمه‌های شهری اداری‌کلاسیک را با همین شیوه می‌سازند.
«وزن هر قطعه از این مجسمه‌ها باید حدود ٢٠٠کیلوگرم باشد. آن‌طور که از سطح کار برمی‌آید، هر مجسمه شامل دو قطعه است که مرز اتصال آن‌ها با تغییر بافت برنز مشخص شده است. همچنین وقتی با دقت بیشتری به بافت سطح مجسمه نگاه می‌کنیم، به‌نظر می‌رسد با استفاده از سبک موم‌زدایی ساخته شده باشد؛ حباب‌های زیاد که روی سطح فلز ریخته شده است، احتمال استفاده از تکنیک ماسه‌ای را نیز می‌دهد.»
او همچنین تأکید کرده بود: با اینکه یک نفر هر ١٢مجسمه را ساخته است، چهره‌ها کاملا متفاوت هستند. یک هنرمند به‌ویژه اگر هنرمندی پخته نباشد، ممکن است همه این شخصیت‌ها را شبیه به هم دربیاورد، درحالی‌که هرکدام فضای سنی و جغرافیایی و تاریخی خود را حفظ کرده‌اند. مدل چشم‌ها، مدل ریش‌ها، مدل نگاه‌ها، پهنای صورت، نوع جمجمه، نوع فک و نوع بینی در هر کدام از آن‌ها منحصربه‌فرد است. این موضوع برمی‌گردد به منبع ساخت مجسمه‌ها که ما را به انجمن آثار ملی ایران می‌رساند. در سال‌های گذشته به‌همت انجمن آثار ملی ایران خیلی از شخصیت‌ها به‌دست استاد ابوالحسن‌خان صدیقی طراحی و به‌عنوان چهره رسمی ثبت شدند. یعنی در انجمن آثار ملی چهره رسمی فردوسی، چهره رسمی سعدی و... وجود داشت. بی‌شک آثار استاد ارژنگ هم بدون تأثیر از این آثار ثبت‌شده نبوده‌است. به‌عنوان مثال مجسمه نادرشاه که اینجا کار شده است، شباهت زیادی به مجسمه نادرشاه در آرامگاهش دارد که ابوالحسن‌خان صدیقی آن را ساخته بود.
در گفت‌وگویی که یکی از رسانه‌ها با استاد ارژنگ‌نژاد انجام داده بود، گفته شده است که استاد سفارش را از شهردار وقت مشهد گرفته و استاد در توضیح شیوه کارش نیز گفته بود که از روش برنزریزی ماسه‌ای استفاده کرده است. به‌گفته یکی از مجسمه‌سازان که در همین گزارش منتشر شده است، در آن زمان که کمتر کسی در ایران برنزریزی حرفه‌ای مجسمه انجام می‌داد، ارژنگ‌نژاد به‌تن‌هایی و در سنین جوانی این کار را انجام داده است.
از دیگر آثاری که استاد ارژنگ‌نژاد در آن مشارکت داشته است، مجسمه فردوسی میدان فردوسی مشهد است. این مجسمه سال ۱۳۳۰ در تهران ساخته و نصب می‌شود و سال ۳۸ به مشهد منتقل و در میدان فردوسی مشهد نصب می‌شود. استاد ارژنگ‌نژاد در کنار اسماعیل ارژنگ‌نژاد در این کار که مربوط به غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ است، مشارکت داشته است.
نیم‌تنه «یپرم‌خان» در موزه کلیسای ارامنه در جلفای اصفهان، نیم‌تنه «جبار باغچه‌بان» در مدرسه ناشنوایان تهران، نیم‌تنه «لیمجی مانوکچی زرتشتی» (بانی معافیت زرتشتیان از پرداخت جزیه در زمان شاه‌عباس دوم) در مدرسه انوشیروان تهران و نقش‌برجسته «بهرام گور و خسروپرویز» در ورودی کاخ ابیض از دیگر آثار حسن ارژنگ‌نژاد، نقاش و مجسمه‌ساز ایرانی، است.