مسئله‌ای که این روز‌ها و با توجه به حجم بالای مشاوره‌های زیبایی در فضای مجازی، داروخانه‌ها، آرایشگاه‌ها و مطب‌های پزشکان عمومی زیاد با آن برخورد می‌کنیم، روبرو شدن با افرادی است که به دلیل مشاوره های اشتباه درگیر بیماری های جانبی دیگری شدند.
معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ «لابه‌لای برند‌های مختلف کرم‌های آب‌رسان به‌دنبال محصول نام‌آشنایی بودم که صدای مسئول فروش لوازم آرایشی‌بهداشتی داروخانه از پشت پیشخوان نگاهم را از قفسه‌ها جدا کرد: «اینجا مشاوره رایگان پوست و مو هم می‌دهیم.» انگار متوجه نیازم شده باشد، شروع به توضیح درباره یک محصول خاص کرد. بعد هم چند پرسش و پاسخ و تجویز. آن روز صورتم آفتاب‌سوختگی مختصری داشت و اکنون به دلیل استفاده از یک پماد و برگشت پوست، ۳ هفته است مجبور به دارو و درمان هستم. به درد و اضطراب و هزینه‌هایی که این مشاوره اشتباه برایم داشت، کش و قوس‌ها و آمدوشد‌های شکایت در این شرایط کرونایی را هم اضافه کن تا بهتر متوجه شوی در این مدت چه اتفاقی برایم افتاده است.»
این پاسخ «خدا بد نده!» دوستی بود که چند روز پیش، پس از مدت‌ها بی‌خبری، او را دیده بودم، مسئله‌ای که این روز‌ها و با توجه به حجم بالای مشاوره‌های زیبایی در فضای مجازی، داروخانه‌ها، آرایشگاه‌ها و مطب‌های پزشکان عمومی زیاد با آن برخورد می‌کنیم. بخشی از آن به کم‌اطلاعی خود ما برمی‌گردد و لازم است رسانه‌ها دراین‌باره بیشتر اطلاع‌رسانی کنند، اما بخش دیگرش به نظارت‌های ضعیف متولیان بر چنین فضا‌هایی مربوط است. برای اطلاع از چگونگی آن، موضوع را با دکتر علی‌اصغر انجیدنی، مدیر نظارت بر درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در میان گذاشتیم. در ادامه، چکیده‌ای از این گفتگو را با هم می‌خوانیم.
این روز‌ها افزون بر متخصصان پوست، شاهد آن هستیم که پزشکان عمومی و داروخانه‌ها هم وارد فعالیت‌های مشاوره‌ای و تجویز محصولات آرایشی و بهداشتی شده‌اند که گاهی جنبه درمانی پیدا می‌کند، مانند تجویز محصولات ضد ریزش مو یا ضدلک‌ها. آیا این افراد مجاز به این کار هستند؟
قرار دادن نام پزشک عمومی در کنار آرایشگر‌ها و متصدیان فروش لوازم آرایشی‌بهداشتی توهین به جامعه پزشکی است و تا زمانی که شرح وظایف پزشکان عمومی برای جامعه مشخص نشود، بروز چنین شائبه‌هایی طبیعی خواهد بود. بر اساس شیوه نامه‌های وزارت بهداشت، پزشکان عمومی می‌توانند در مطب‌های خود فعالیت‌های زیبایی مانند لیزر‌های کم‌توان و تزریق ژل و بوتاکس را انجام دهند، ولی کار‌های تخصصی‌تر را باید متخصصان این رشته و در کلینیک‌های پوست و مو انجام دهند. افزون‌بر این، همان‌طور که پزشکان اجازه فروش دارو و ملزومات درمانی را در محل مطب یا درمانگاه خود ندارند، داروخانه‌ها هم اجازه راه‌اندازی واحد‌هایی بانام مشاوره پوست و مو را ندارند. یعنی هرگونه تجویز و توصیه به مصرف دارو و فراورده‌های بهداشتی فقط در حیطه کار پزشکان عمومی و متخصص است.
متأسفانه این روز‌ها شاهد همه‌گیری دیگری در بین متخصصان پوست هستیم: وجود رابطه و قرارداد با تولیدکنندگان یا واردکنندگان محصولات بهداشتی و آرایشی که سبب می‌شود برخی متخصصان فقط با برند‌های خاصی در بازار کار کنند، مانند تجویز ضدآفتاب‌ها یا شامپو‌های ضدشوره خاص. این مسئله را بین دیگر متخصصان هم می‌بینیم مانند دندان‌پزشکانی که فقط ایمپلنت‌های وارداتی یک شرکت خاص را تجویز می‌کنند. آیا بر این عملکرد پزشکان نظارتی انجام می‌شود؟
اینکه پزشکی برند خاصی را توصیه می‌کند به تجربه کاری او برمی‌گردد و بازخورد‌هایی که از بیمارانش می‌گیرد؛ بنابراین این موضوع همیشه هم نمی‌تواند دلیلی بر رابطه ناسالم بین پزشک با شرکت‌های دارویی باشد. هرچند نابسامانی‌هایی در این زمینه وجود دارد و لازم است که سامان‌دهی شود.
این روز‌ها در فضای مجازی بحث مشاوره‌های درمانی بیش از زیبایی داغ است. آیا دانشگاه علوم پزشکی بر چنین فعالیت‌هایی نظارت می‌کند؟
هر گونه فعالیت در زمینه درمان که به تبلیغ در فضای مجازی نیاز داشته باشد، باید از سازمان نظام پزشکی مجوز بگیرد؛ بنابراین افراد یا مراکزی که این روز‌ها فعالیت‌هایشان را در فضای مجازی زیاد می‌بینیم، اگر مجوز قانونی لازم نداشته باشند، باید مطابق قانون با آن‌ها برخورد شود. دانشگاه علوم پزشکی با توجه به امکاناتی که دارد، هنوز واحدی برای رصد فضای مجازی مانند پلیس فتا ایجاد نکرده است و پلیس فتا کار پایش این فضا را همچنان انجام می‌دهد. با وجود این، بخشی برای برخورد با مداخله‌گران، پزشکان و کارکنان بخش درمان داریم که فعالیت آن‌ها در فضای مجازی رصد و پیگیری می‌شود. به عبارتی، اگر اطلاعاتی مبنی بر تداخلات درمانی یا تبلیغات دروغین در فضای مجازی به ما گزارش شود، بی تردید در کوتاه‌ترین زمان ممکن بررسی و پیگیری خواهیم کرد. ناگفته نماند دانشگاه علوم پزشکی مشهد رتبه نخست کشور را در برخورد با چنین مراکز و فعالیت‌های غیرقانونی دارد.
شهروندان محترم در صورت مشاهده هرگونه تخلف در حوزه تشخیص و درمان می‌توانند به جای مراجعه حضوری، شکایت‌های خود و موارد مداخله‌گر درمانی را در این سامانه ثبت و پیگیری کنند:
https://tms.mums.ac.irاینکه افراد غیرمتخصصی مانند متصدیان فروش محصولات آرایشی‌بهداشتی، مشاوره‌های درمانی و زیبایی انجام می‌دهند، این شائبه را برای مردم ایجاد نمی‌کند که افراد غیرمتخصص دیگری مانند آرایشگر‌ها هم می‌توانند وارد این حوزه شوند؟
بخش مشاوره پوست و مو داروخانه‌ها قسمت بزرگی از فعالیت‌های این مراکز را تشکیل می‌دهد که غیرمجاز هم هست. از این رو، چندی پیش این مسئله در کمیته پوست دانشگاه بررسی و پیرو آن، با همکاری معاونت غذا و دارو، نامه‌ای به داروخانه‌ها ارسال شد تا بخش‌های مشاوره‌ای خود را حذف کنند، چون تجویز و توصیه دارو و فراورده‌های بهداشتی تنها در حوزه فعالیت پزشکان است.
ایران رکورددار پدیده زیبا و متفاوت‌تر شدن
افزایش آرایشگاه‌های زنانه و مردانه، کلینیک‌های زیبایی، فعالیت‌های گسترده تبلیغی پزشکان پوست و مو و جراحان زیبایی در فضای مجازی، افزایش شرکت‌های تولیدی و برند‌های مختلف آرایشی، افزایش فروشگاه‌های عرضه لوازم آرایشی و بزرگ‌تر شدن این بخش‌ها در داروخانه‌ها، همه، نشان از تمایل بیش‌اندازه مردم به پدیده زیباترشدن دارد، تبی که اگر برای آن فکری نشود، همه توانمندی‌های جامعه را به انحراف می‌کشد. در ادامه، به برخی آمار‌ها در این زمینه اشاره می‌کنیم.
۴.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ دلار
ایرانی‌ها سالانه ۴ میلیارد دلار محصولات آرایشی و بهداشتی مصرف می‌کنند.
هفتمین جایگاه
ایرانی‌ها در مصرف لوازم آرایشی جایگاه دوم خاورمیانه و هفتم دنیا را دارند.
۲.۱ میلیارد دلار
۱۴ میلیون نفر از زنان ایرانی حدود یک سوم یعنی ۲/۱ میلیارد دلار هزینه لوازم آرایشی از ۷/۲ میلیارد دلار بازار لوازم آرایشی خاورمیانه را پرداخت می‌کنند.
۲.۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ دلار
ارزش سالانه تجارت لوازم آرایش در ایران یک میلیارد دلار به صورت واردات و ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار به شکل قاچاق است.
۸۰.۰۰۰ تا ۲۵.۰۰۰ جراحی
بر اساس آمار‌های رسمی، سالانه حدود ۲۵ هزار و بر اساس آمار‌های غیررسمی، ۸۰ هزار جراحی زیبایی بینی در کشور انجام می‌شود.
۱۰ کشور نخست
ایران بین ۱۰ کشور نخست جهان از نظر تعداد جراحی بینی است.
%۸۷
حدود ۸۷ درصد عمل‌های زیبایی جهان را خانم‌ها انجام می‌دهند.
۳۳۰ جراح پلاستیک
ایران با ۳۳۰ جراح پلاستیک بیشترین آمار جراحان پلاستیک در خاورمیانه را دارد.
۵ برابر
تعداد عمل‌های زیبایی در جهان به نسبت جمعیت ۲ دهم درصد و در ایران یک درصد است. یعنی ایرانی‌ها ۵ برابر بیش از میانگین جهانی عمل زیبایی انجام می‌دهند.
بیشترین جراحی‌های زیبایی
بزرگ کردن سینه، لیپوساکشن و لیفت سینه در نزدخانم‌ها و جراحی بینی، کوچک کردن سینه، لیپوساکشن و عمل زیبایی گوش در نزد آقایان بیشترین تقاضای جراحی زیبایی در جهان را دارد.
وقتی هیستریک‌ها بدون برنامه رها می‌شوند
مجتبی مهران‌فر | روان‌درمانگر تحلیلی؛ یک دهه‌ای می‌شود که گرایش به عمل‌ها و فعالیت‌های زیبایی بین مردم، به‌ویژه آقایان، به طرز عجیبی افزایش یافته است: از کوچک‌کردن بینی و باربی شدن تا هایلایت مو و برنزه کردن پوست. اگر قرار باشد علت را ریشه‌ای جست‌وجو کنیم، ناگزیریم ابتدا ویژگی‌های خلقی و رفتاری آدم‌ها را بکاویم.
در روان‌شناسی، آدم‌ها را به ۳ دسته کلی تقسیم می‌کنیم: افرادی که پایبند قانون هستند و در زندگی باید و نباید دارند و در صورت تخلف از آن‌ها احساس گناه می‌کنند. به آن‌ها نوروتیک می‌گویند. دیگر، افرادی روان‌پریش که از نظر روحی و روانی ناسالم‌اند و کسانی که هیچ‌گاه خودشان را در برابر قوانین محدود نمی‌کنند و میل و اشتیاقشان به هر موضوع دیگری ارجحیت دارد. اگر قانونی را هم رعایت کنند، برای آن است که منفعتشان در آن است.
این افراد، خود، به ۲ دسته تقسیم می‌شوند: گروهی که به آن‌ها وسواسی‌ها می‌گویند و تصور می‌کنند هیچ کمبود و نیازی در زندگی ندارند. هم‌چنین می‌دانند اشتیاقشان در زندگی چیست و چه‌طور باید به آن پاسخ بدهند. این افراد احساس متنعم‌گرایی و تعصب کور نیز دارند و خود را بی‌نیاز از اندیشیدن می‌دانند. گروه بعدی هم هیستریک‌ها هستند، افرادی که آن‌ها هم در زندگی کمبود دارند، ولی برای برطرف کردنش، فقط به نظر، سلیقه و خواسته دیگران توجه می‌کنند. به عبارت دیگر، این دیگران هستند که باید بگویند چه اشتیاقی دارند تا آن‌ها آن را در خودشان برآورده کنند.
اکنون اگر تنش‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه هم به این رفتار‌ها اضافه شود، هیستریک به اوج خود می‌رسد و به شکلی بیمارگونه در فرد ظهور پیدا می‌کند. برای نمونه، این فرد در زندگی فقط به‌دنبال آن است که ببیند این دیگری چه خواسته و اشتیاقی دارد تا او آن را برآورده کند. مثلا او از من دماغ باریک و قلمی، ابرو‌های هاشورزده، چال گونه و ... می‌خواهد و من از برآوردن آن ناگزیرم.
ناگفته نماند که این رفتار‌های هیستریک نوع خوب و مولد هم دارد. یعنی برخی با دنبال کردن همین اشتیاق و میل و خواسته در دیگران است که علم و دانش تولید می‌کنند، مانند اینکه از اشتیاق مردم برای زندگی در روشنایی، لامپ و از اشتیاق مردم به آسان‌تر شدن کارها، ماشین اختراع شد. بنابراین، وقتی در جامعه‌ای همه راه‌ها برای تولید، بروز خلاقیت، تأمل، آزادی اندیشه و گفتمان علمی، هنری و فرهنگی بسته باشد، افراد رفتار‌های هیستریک خود را به شکلی کاذب و بیمارگونه مانند تمایل به زیباترشدن بیشتر نشان می‌دهند.
خلاصه اینکه تجمل‌گرایی، برندپوشی و عمل‌ها و فعالیت‌های زیبایی که رفتار‌هایی غیرسازنده هستند، نتیجه درست نپرداختن به همین رفتار‌های هیستریک در جامعه‌اند و تا زمانی که راه‌های مولد، سازنده و پیش‌رونده در یک جامعه هموار نشود و افراد نتوانند خودشان را در زمینه‌های موردعلاقه‌شان نشان بدهند، همچنان شاهد چنین رفتار‌ها و نیاز‌های بیمارگونه در جامعه خواهیم بود.