به گزارش شهرآرانیوز؛ «پیرمحمد ملازهی» کارشناس مسائل افغانستان درباره آخرین وضعیت سیاسی و میدانی افغانستان گفت: به لحاظ میدانی، طالبان تهاجم گسترده‌ای در مناطق مختلف افغانستان آغاز کرده و حتی دخالت نظامی آمریکا از طریق بمباران مواضع طالبان توسط بمب‌افکن بی۵۲ نتوانست موجب عقب‌نشینی آنها شود، هرچند گفته می‌شود طالب‌ها کشته و تلفات زیادی دادند.
وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد طالبان نسبت به نیروهای مردمی و ارتش افغانستان مصمم‌تر هستند، اظهار داشت: گفته می‌شود ۹۰ درصد خاک افغانستان هم‌اکنون در تصرف نیروهای طالبان است. اکنون طالبان رویکرد خود را از تصرف ولسوالی‌ها به تصرف ولایت‌ها تغییر داده و توانسته ولایت‌های قندوز، نیمروز، تالقان، جوزجان، تخار و سرپل را تصرف کند.
این کارشناس ارشد افغانستان با بیان اینکه میدان جنگ شرایط را به سود طالبان رقم زده است، تصریح کرد: به نظر می‌رسد میدان جنگ در دست و کنترل طالبان باشد و نیروهای مردمی و ارتش افغانستان نتوانسته‌اند جلوی پیشروی طالبان در مناطق مختلف این کشور را بگیرند.
ملازهی صحنه سیاسی افغانستان و تلاش‌ها برای حل و فصل سیاسی این بحران را منفعلانه ارزیابی کرد و گفت: کشورهایی که منافع‌شان با افغانستان گره خورده است، نتوانسته‌اند سیاست روشن و واحدی در مورد این بحران اتخاذ کنند. این انفعال بیش از هر چیز در همسایگان افغانستان قابل مشاهده است که به جمع‌بندی نرسیده‌اند تا به هماهنگی برسند و اقدام مشترکی برای کنترل وضعیت انجام دهند.
وی در مورد حجم خشونت‌های صورت گرفته از سوی طالبان ابراز داشت: مناطقی که در برابر تهاجم طالبان مقاومت کرده‌اند، شاهد خشونت‌هایی بودند اما در مناطقی که سربازان تسلیم شده یا فرار کرده‌اند و مقاومتی هم در کار نبوده، این خشونت نبوده یا بسیار کم بوده است.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه اگر طالبان احساس کند مقاومتی در کار است یا مقاومتی شکل می‌گیرد، به کسی رحم نمی‌کند، عنوان کرد: افغانستان جامعه‌ای قبیله‌ای است و تضادهای قومی، قبیله‌ای و مذهبی بسیاری در آن وجود دارد. چند روز پیش در یکی از مناطق نزدیک مرز پاکستان خشونت گسترده‌ای رخ داد اما مشخص شد این خشونت، نه به خاطر مقاومت مردمی بلکه به خاطر خونخواهی قبیله‌ای توسط آن فرمانده طالبان انجام شده است.
ملازهی با اشاره به حضور نیروهای طالبان در مرزهای شرقی ایران یادآور شد: اکنون طالبان تمامی گذرگاه‌های مرزی ایران را تحت کنترل خود درآورده و می‌توان گفت طالبان در تمامی مرزهای شرقی ایران حضور دارد. اکنون وضعیت پیچیده‌ای در این منطقه حاکم است و نیروهایی که این مناطق را در اختیار دارند از پنجاب، بلوچستان پاکستان و بلوچ‌های ایرانی‌الاصلی هستند که با طالبان همکاری دارند.
وی با یادآوری اینکه حملات گسترده طالبان موجب سیل گسترده مهاجران به سمت ایران شده است، بیان کرد: مردمی که سلاح دارند، مانده‌اند و مقاومت می‌کنند ولی بخشی از مردم افغانستان نه سلاحی دارند و نه دولت به کمک آنها رفته است. اگر هم سلاحی باشد، آن سلاح‌ها بسیار قدیمی است و طالبان به راحتی می‌تواند در مقابله با آنها پیروز شود.
این کارشناس مسائل شبه قاره با اشاره به نقش طالبان در تحولات افغانستان گفت: این پاکستان است که هم‌اکنون بازی افغانستان را اداره می‌کند. به عبارت دیگر، پاکستانی‌ها تصمیم گرفته‌اند طالبان را مجددا به قدرت برسانند و با آمریکا در این مورد به توافق رسیده‌اند. البته طالبان هم زیگزاگی عمل می‌کند مثلا آنها با آمریکا توافق کرده بودند که به مرکز ولایت‌ها حمله نکنند اما اکنون از تصرف ولسوالی‌ها به تصرف ولایت‌ها روی آورده‌اند.
ملازهی فعال‌تر شدن کشورهای منطقه و همسایگان افغانستان در قبال تحولات این کشور ضروری دانست و اظهار داشت: این فعال‌تر شدن نباید موجب درگیری و حضور آنها در جنگ شود، زیرا هر کشوری که وارد جنگ در افغانستان شود، وارد باتلاقی می‌شود که امکان خروج از آن بسیار سخت است. در این چارچوب، لازم است ایران، روسیه، چین و هند سیاست مشخصی را در پیش بگیرند تا هم اعمال فشار کنند و به مردم کمک برسانند.
وی درباره احتمال سقوط کابل هم گفت: اگر طالبان به کابل حمله کند، پایتخت افغانستان حتما سقوط می‌کند ولی تصرف کابل، اکنون در برنامه طالبان نیست. طالبان می‌خواهد دولت مرکزی مجبور به کناره‌گیری شود؛ در این صورت دولت موقت شکل می‌گیرد اما اشرف غنی، فرد سرسختی است و به سادگی از قدرت کناره‌گیری نمی‌کند.
رویکرد نظامی موجب شکل‌گیری جنگ داخلی می‌شود که در این شرایط، احتمال جنگ نیابتی وجود دارد. در چنین شرایطی، امکان تجزیه افغانستان وجود دارد زیرا بعید است هزاره‌ها، تاجیک‌ها و ازبک‌ها، دولت طالبان را بپذیرند زیرا طالبان به هیچ توافقی پایبند نیست و بعد از رسیدن به قدرت، آنها را قتل عام می‌کند.
این کارشناس مسائل افغانستان با تاکید بر اینکه کناره‌گیری اشرف غنی از قدرت و شکل‌گیری دولت موقت برد سیاسی برای طالبان است، خاطرنشان کرد: رویکرد نظامی موجب شکل‌گیری جنگ داخلی می‌شود که در این شرایط، احتمال جنگ نیابتی وجود دارد. در چنین شرایطی، امکان تجزیه افغانستان وجود دارد زیرا بعید است هزاره‌ها، تاجیک‌ها و ازبک‌ها، دولت طالبان را بپذیرند زیرا طالبان به هیچ توافقی پایبند نیست و بعد از رسیدن به قدرت، آنها را قتل عام می‌کند.
ملازهی در مورد مواضع آمریکا نسبت به تحولات افغانستان ابراز داشت: تغییری در برنامه آمریکا برای خروج نظامی از افغانستان رخ نداده است. حقیقت آن است که آمریکا با طالبان به توافق رسیده تا آنها به قدرت برسند. با به قدرت رسیدن طالبان، افغانستان به محل تجمع نیروهای جهادی بین‌المللی تبدیل می‌شود که از سراسر جهان به آنجا می‌روند تا رقبای آمریکا از شرق تا غرب و روسیه را مورد هدف قرار دهند.
وی ادامه داد: هم‌اکنون نیروهای خارجی زیادی در افغانستان هستند. دولت مرکزی افغانستان گفته است که بیش از ۱۰ هزار نیروی خارجی به همراه طالبان در افغانستان حضور دارند.
این کارشناس مسائل شبه قاره با بیان اینکه آمریکا با خروج نظامی از افغانستان خود را نجات داد، تصریح کرد: وقتی آمریکایی‌ها پایگاه نظامی بگرام که بسیار پیشرفته بود، شبانه ترک می‌کنند و بعد از خروج به دولت و ارتش افغانستان خبر می‌دهند، چه چیزی می‌توان به آن جز فرار گفت. در واقع، آمریکا با خروج از افغانستان تلاش کرد تا شکستی آبرومندانه داشته باشد و نه مثل شوروی و انگلیس شکست مفتضحانه داشته باشد.
ملازهی با اشاره به حملات اخیر ارتش آمریکا به مواضع طالبان خاطرنشان کرد: تاثیر بمباران اخیر بمب‌افکن بی۵۲ موقتی است و تاثیر همیشگی ندارد. طالبان کشته‌های زیادی داد اما عقب‌نشینی نکرد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا در شرایط کنونی، طالبان حاضر به گفت‌وگو و پیگیری ماجرا از طریق سیاسی خواهد بود، ابراز داشت: اگر اشرف غنی از قدرت کناره‌گیری کند، طالبان به رویکرد سیاسی روی می‌آورد ولی مسئله آن است که اشرف غنی حاضر به کناره‌گیری نیست مگر آنکه فشار سختی به او وارد شود.
به گفته این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی، اگر اشرف غنی کناره‌گیری کند، از ادامه حملات جلوگیری می‌کند و دولت موقتی هم شکل می‌گیرد که از جریان‌های مختلف از جمله طالبان در آن حضور خواهند داشت و حتی ممکن است حامد کرزی، ریاست آن را برعهده گیرد.
ملازهی با تاکید بر اینکه ایران باید با همراهی چین، روسیه و هند تصمیم مشخص و واحدی را در قبال افغانستان اتخاذ کند، بیان کرد: ایران نباید از یکسو وارد درگیری‌های افغانستان شود و از طرفی، بتواند به نیروهای مردمی و گروه‌های جهادی سلاح و امکانات برساند. اینگونه توازن قدرت شکل می‌گیرد ولی متاسفانه وحدت نظری وجود ندارد چراکه هرکس منافع متفاوتی را در افغانستان دنبال می‌کند و همین موجب پراکندگی اقدامات و کاهش اثر آنها می‌شود.
وی تنها راه خروج از بن بست کنونی در افغانستان را توازن قدرت دانست و یادآور شد: اکنون موازنه قدرت به سود طالبان است که باید به توازن برسد. این کار جز با حمایت از نیروهای مردمی و گروه‌های جهادی میسر نمی‌شود وگرنه طالبان زیر بار هیچ توافقی نمی‌رود چراکه فقط به امارت اسلامی فکر می‌کند بنابراین باید اقدامات به گونه‌ای باشد که طالبان موفق به تصرف شهرهای بزرگ نشود.
منبع: ایرنا