فاطمه آصفی | شهرآرانیوز؛ اگر اهل مرور اخبار باشید، حتما از آتش‌سوزی‌های گسترده در سراسر کره زمین خبر دارید. ریک اسپین‌رد، رئیس اداره ملی اقیانوس و اتمسفرآمریکا (NOAA)، ژوئیه امسال (۱۰ تیر تا ۹ مرداد) را گرم‌ترین ماه ثبت‌شده در کره زمین دانست و گفت: «دما در ژوئیه ۲۰۲۱ به میزان ۰.۹۳ درجه سلسیوس از میانگین دمای زمین (۱۵.۸ درجه سلسیوس) بالاتر بوده که ژوئیه امسال را به گرم‌ترین ماه ژوئیه در ۱۴۲ سال گذشته تبدیل کرده است.» گرم‌شدن کره زمین پیامد‌های فراوان، طولانی‌مدت و مخربی را برای کره زمین به همراه دارد.
گرمایش جهانی یعنی گرم‌شدن تدریجی سطح زمین، اقیانوس‌ها و اتمسفر که این ناشی از فعالیت‌های انسانی مثل سوزاندن سوخت‌های فسیلی است که دی‌اکسیدکربن، متان و دیگر گاز‌های گلخانه‌ای را به اتمسفر می‌فرستد.
ما هم‌اکنون در سراسر جهان پیامد‌های گرم‌شدن کره زمین را می‌بینیم. گرم‌شدن دریا‌ها و دریاچه‌ها، ذوب‌شدن یخهای قطبی و یخچال‌های طبیعی و تغییر در زیست حیوانات ازجمله آن‌هاست. سرعت روبه‌رشد گرمایش جهانی و پیامد‌های آن را قدیمی‌تر‌ها بهتر می‌فهمند و این را در جمله معروفی که می‌گویند «دیگر نه زمستان و پاییز مثل گذشته است و نه بهار و تابستان» میشود فهمید. در ادامه قرار است نگاهی عمیق‌تر به تغییرات ایجادشده از گرمایش کره زمین داشته باشیم.
یکی از اثرات آشکار گرمایش جهانی، افزایش دما در سراسر جهان است. طبق اعلام اداره ملی اقیانوس و اتمسفر، میانگین دمای جهان در ۱۰۰ سال گذشته حدود ۱.۴ درجه فارنهایت (۰.۸ درجه سانتی‌گراد) افزایش پیدا کرده است.
براساس داده‌های «NOAA» و ناسا، از زمانی که در سال ۱۸۹۵ میلادی شروع به ثبت دمای کره زمین کردیم، سال ۲۰۱۶ میلادی گرم‌ترین سال ثبت‌شده در جهان بود. در آن سال دمای زمین ۱.۷۸ درجه فارنهایت (۰.۹۹ درجه سانتی‌گراد) گرم‌تر از میانگین در کل قرن بیستم بود. قبل از سال ۲۰۱۶ میلادی، سال ۲۰۱۵ گرم‌ترین سال ثبت‌شده در جهان بود. فکر می‌کنید قبل از سال ۲۰۱۵ میلادی چه سالی گرم‌تر بود؟ بله، ۲۰۱۴. بر اساس گزارش ناسا، ۱۶ مورد از ۱۷ مورد گرم‌ترین سال ثبت‌شده از سال ۲۰۰۱ اتفاق افتاده است.
تجربه گرمای شدید در تابستان برای منطقه‌ای خاص، یا سرمای شدید زمستان در منطقه‌ای دیگر، ازجمله اثرات گرمایش جهانی است. تغییرات آب‌وهوایی باعث میشود که مرز بین هوای سرد قطب شمال و هوای گرم استوایی به جنوب مهاجرت کند و هوای سرد و قطبی را به همراه داشته باشد. اتفاقی که باعث وقوع زمستانی بسیار سرد برای منطقه میزبان این هوا در پی خواهد داشت.
حوادث شدید آب‌وهوایی آدم را یاد این ضرب‌المثل می‌اندازد که می‌گوید «نه به این شوری شور، نه به این بی نمکی». درواقع اتفاقی که در سراسر کره زمین می‌افتد، چیزی شبیه همین ضرب‌المثل است. زیرا در بخشی از کره زمین مردم با خشک‌سالی دسته‌وپنجه نرم می‌کنند و در نقطه‌ای دیگر از باران‌های سیل‌آسا و وقوع سیل رنج می‌برند. برخی نقاط تابستان‌های بسیار گرمی را پشت سر می‌گذارند و منابع سترگ جنگل‌هایشان در آتش‌سوزی نابود میشود و در جایی دیگر شدت سرمای زمستان تهدیدی برای زندگی گیاهان و جانوران میشود.
یکی از جلوه‌های اصلی تغییرات آب‌وهوایی، ذوب‌شدن یخها و یخچال‌های طبیعی است. آمریکای شمالی، اروپا و آسیا همگی بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۵ میلادی روند کاهش بارش برف را مشاهده کرده‌اند. آب‌شدن یخ‌بندان دائمی اثرات منفی زیادی را به دنبال دارد و می‌تواند به رانش زمین، افزایش سطح آب دریا‌ها و وقوع سیل منجر شود و همچنین میکروب‌هایی را که در طولانی‌مدت دفن شده‌اند، آزاد کند؛ مانند اتفاقی که در سال ۲۰۱۶ افتاد و با ذوب‌شدن انباری از لاشه گوزن شمالی دفن‌شده، سیاه‌زخم شیوع پیدا کرد. بر اساس گزارش زمین‌شناسی ایالات متحده، اکنون فقط ۲۵ یخچال بزرگ‌تر از ۲۵ هکتار در پارک ملی یخچال «مونتانا» یافت میشود؛ جایی که زمانی حدود ۱۵۰ یخچال طبیعی داشت. متأسفانه این روند مشابه در مناطق یخچالی سراسر جهان نیز مشاهده میشود.
اثرات گرمایش جهانی بر اکوسیستم‌های زمین عمیق و گسترده است و زندگی بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری را دستخوش تغییر و تحول میکند. گرمایش زمین باعث مهاجرت اجباری یا زودتر از موعد حیوانات میشود. حالا اگر سرعت تغییرات آب‌وهوایی بیشتر از سرعت مهاجرت بسیاری از حیوانات باشد، ممکن است آن‌ها نتوانند با این آب‌وهوای جدید رقابت کنند و منقرض شوند.
اگر گرمایش زمین مزیتی داشته باشد، فقط برای حشرات خواهد بود. به لطف تغییرات آب‌وهوایی، حشرات به نواحی شمالی زمین مهاجرت خواهند کرد؛ درحالی‌که پیش از آن به‌دلیل دمای هوا نمی‌توانستند در این مناطق دوام بیاورند. جمعیت حشرات به‌شدت افزایش خواهد یافت و این یعنی ازدیاد جمعیت پشه‌ها، عنکبوت‌ها، کنه‌ها و مگس‌ها؛ مسئله‌ای که برای انسان‌ها بسیار مشکل‌ساز خواهد شد و درنتیجه آن، بیماری‌های مختلفی شیوع پیدا خواهد کرد و بخشی از درختان به‌دلیل تغذیه حشرات از بین خواهد رفت. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۳ در مجله «Nature Climate»، اثرات گرمایش زمین، در صورت کنترل‌نشدن، احتمالا تا سال ۲۰۸۰ نیمی از گیاهان زمین و یک‌سوم حیوانات را از بین می‌برد.
اثرات تغییرات آب‌وهوایی ناشی از گرم‌شدن کره زمین همان‌طور که بر طبیعت چشم‌گیر است، اثرات ویران‌کننده‌ای هم بر جامعه بشری خواهد گذاشت. فلج‌شدن فرایند کشاورزی مهم‌ترین مشکلی است که با آن روبه‌رو خواهیم شد و این به‌تن‌هایی عاملی بر قحطی و شورش‌های غذایی است.