گفتگو در میان انسان‌ها هنری با ارزش و پایه‌ای مهم در زندگی است، زیرا انسان موجودی اجتماعی است که در پرتو ارتباط با افراد به آرزو‌های خود می‌رسد. یکی از بهترین و عالی‌ترین دستاورد‌های بشر ارتباط با همنوع خود است که برای حفظ حیات به این ابزار نیاز دارد. به همین دلیل، بسیاری از ما آرزو می‌کنیم با دیگران ارتباط صحیح و سالم داشته باشیم، برای زنده ماندن و حیات!
فرهنگ دینی ما هم به جایگاه گفتگو و حرف زدن میان انسان‌ها توجه دارد و بر آن تأکید کرده است. امضای قرارداد‌های بلندمدت میان پیامبر (ص) و کافران بیانگر اهمیت این موضوع است که خواستار رفتار شایسته بین همگان بودند. این امر نشان‌دهنده گفتگو و قدرت منطق به جای مناقشه و جدال است.
همین منطق مهم در سیره رضوی به عنوان گفتگو میان دین‌ها و مذاهب مختلف دیده می‌شود. در واقع، امام رضا (ع) با این شیوه به ما یاد دادند که مشکلات را باید با گفتگو، تعامل و ارتباط حل و جایگزین جنگ و جدال و قهر و دشمنی کرد.
قرآن کریم بر آموختن روش و ادب گفتگو تأکید می‌کند و به ما یاد می‌دهد اولین گام عملی در اصلاح مناسبات اجتماعی، تحمل صادقانه نظر‌ها و دیدگاه‌های متفاوت و حتی مخالف طرف مقابل است. یعنی درباره ارتباط مؤثر با مخاطب، توجه و احترام به ارزش‌های افراد و رفتار صادقانه بدون تکلف، ۲ مؤلفه اصلی و اساسی است.
البته برخورد اولیه در ارتباطات میان افراد بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است، زیرا نگاه نخستی که مخاطب به شما پیدا می‌کند تا آخر همان دید را خواهد داشت. علت آن هم این است که وضع ظاهر و برخورد این قضاوت اولیه را شکل می‌دهد.
نکته‌هایی چون: ویژگی ظاهری، هم‌دردی، همدلی، ابراز عواطف مثبت، طرح مطالب مورد علاقه افراد، بیان متناسب و مطلوب، توجه به چهارچوب‌های ذهنی و صفات شخصیتی افراد و خوب گوش دادن به حرف‌های مخاطب در برقراری ارتباط موثر است.
این رفتار‌ها در همه دوران بشریت به عنوان چهارچوب اصلی گفتگو و ارتباط مطرح شده است و پیامبر گرامی (ص) که الگوی عملی زندگی ما هستند، به تعبیر قرآن، همین‌گونه بوده‌اند. با نگاه به فرمایش و رفتار معصومان که راهنمای زندگی ما هستند و با بهره بردن از نور خورشید رضوی، دوری از برخی رفتار‌ها مثل خودنمایی، تعریف و تمجید، تحقیرو تمسخر، عیب جویی، تندی و سرزنش و ناسزا، نصیحت آمرانه، جر و بحث و لج بازی لازم است.
بنابراین، با توجه به تأکید‌های فراوان آموزه‌ها و فرهنگ دینی ما، این سؤال را از خودمان بپرسیم که آیا وقت آن نرسیده است آداب گفتگو و حرف زدن را بیاموزیم و به همدیگر -صرف‌نظر از اختلاف سلایق و نظر‌ها بلکه به حکم انسان بودن- احترامی درخور و شایسته بگذاریم تا مشکلات فردی و اجتماعی با هنر گفتگو و صحبت خیرخواهانه حل و فصل شود؟