الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ در نزدیکی شهر، روستا‌هایی هستند که بیخ گوش مشهد با ساختمان چندطبقه و جمعیت چندهزار نفری، فقط نام روستا را یدک می‌کشند. مسئولان هم می‌گویند که هم‌اکنون ۷۵ روستای اطراف مشهد تنش آبی دارند.
علاوه بر آن و با اوج‌گرفتن گرما، پیش‌بینی کرده‌اند که تا چند هفته آینده و شروع تیرماه، تعداد این روستا‌ها از ۷۵ به ۹۰ روستا می‌رسد. مشکل آب این روستا‌ها در چند سال گذشته و با شدت کاهش بارندگی‌ها هر تابستان مطرح شده و به‌نوعی گرفتار تکرار تابستانی است.
بخشدار جدید مرکزی مشهد می‌گوید که ساختمان‌های بیش از دوطبقه در روستا‌ها نداریم و آنچه وجود دارد، ساختمان‌هایی است که در حریم شهر‌ها ساخته شده است، نه بافت روستایی. این حرف را آن‌قدر با اطمینان می‌گوید که در ادامه با تأکید این را هم اضافه می‌کند که اگر ساختمان چندطبقه در بافت روستایی بود، استعفا می‌دهد.
چندوچون روستا‌ها بر اساس آمار چگونه است؟ بر اساس آمار، بیست روستای بزرگ یا در اصطلاح ابرروستا با ۱۱۴هزار نفر جمعیت و سیمای شهری و ساختمان‌هایی چندطبقه در حریم مشهد قرار دارد؛ روستا‌هایی که از لحاظ جمعیتی تنه به تنه برخی شهر‌های استان‌های دیگر می‌زنند. در آخرین سرشماری مربوط به سال ۱۳۹۵، روستای گرجی سفلی با ۱۵هزارو۱۶۳نفر، دهرود با ۱۱هزارو۸۶۹نفر، کشف با ۱۱هزارو۴۵۹نفر، منزل‌آباد با ۸ هزارو۵۲۰نفر و زرکش با ۸ هزارو۲۰۰نفر جمعیت ازجمله این ابر روستا‌ها هستند.
اما چرایی شکل‌گیری این روستا‌ها با کالبد شهری و بالارفتن ساختمان‌های چندطبقه مقابل دیدگان مسئولان سؤالی است که مردم دارند؛ اینکه اگر آب‌رسانی به این محدوده‌ها به‌واسطه بافت روستایی فقط تا دوطبقه امکان دارد، چرا اجازه ساخت واحد‌هایی با بنا‌هایی بیش از دوطبقه داده شده است؟
عباس اسحاقیان مدیر آب‌وفاضلاب منطقه ۵ شرکت آبفای مشهد است. شروع کلام او با آماری از روستا‌های اطراف مشهد است. آن‌طور که او اعلام می‌کند، ۲۷۰ روستا در اطراف مشهد وجود دارند؛ روستا‌هایی که به گفته او شباهتی به روستا ندارند. اسحاقیان وجود ساختمان‌های چندطبقه و نیز بافت شهری را دلایلی برای سیمای شهری این روستا ذکر می‌کند.
وی به تعداد خانوار‌هایی که در این روستا‌ها حضور دارند نیز اشاره می‌کند و در بیان نمونه‌ها، نامی از روستا‌های گرجی‌سفلی و کشف می‌برد؛ روستا‌هایی که به اذعان او تا ۵ هزار خانوار نیز در آن‌ها ساکن هستند.
اسحاقیان وضعیت آب‌رسانی به این روستا‌ها را به امکانات روستا و تعداد اشتراک‌هایی که در این روستا‌ها وجود دارد، ارتباط می‌دهد. به گفته او شرکت آب با توجه به تعداد اشتراک‌های ارائه‌شده ظرفیت‌سازی می‌کند. درباره روستا‌های اطراف مشهد نیز بر اساس همین تعداد اشتراک‌ها چاه حفر شده است. اما خشک‌سالی‌های اخیر آب‌دهی این چاه‌ها را با مشکل روبه‌رو کرده است.
او در ادامه موضوع مهاجرت را مهم‌ترین دلیل برای افزایش تعداد خانوار‌ها و چالش تأمین آب در این روستا‌ها ذکر می‌کند و می‌گوید: سامان‌دهی حاشیه شهر‌ها و تدوین برنامه‌ها برای کاهش آسیب‌ها در حوزه اختیارات شرکت آب مشهد نیست. آنچه بر عهده ماست، تأمین آب روستا‌ها بر اساس ضوابط تدوین‌شده است که درباره روستا‌ها نیز شرکت آب مجاز است تا آب پرفشار برای ساختمان‌های دوطبقه در روستا‌ها را تأمین کند. اینکه چرا در این روستا‌ها ساختمان چهارپنج‌طبقه وجود دارد، به دیگر سازمان‌ها و مجوزاتی که داده شده است، ارتباط دارد.
مدیر امور آب‌وفاضلاب منطقه ۵ شرکت آبفای مشهد این را هم اضافه می‌کند که ساکنان این روستا‌ها در ساختمان‌های چند، برای تأمین آب طبقات بالا اقدام به گذاشتن پمپ غیرمجاز روی شبکه می‌کنند که همین موضوع مشکلات بسیاری مانند واردکردن شوک به شبکه آب‌رسانی و تأمین آب در بخش‌های دیگر می‌کند.
به گفته او، دهیار هر روستا مسئول آن محدوده است و انجام ساخت‌وساز‌ها و شکل‌گیری بنا‌های چندطبقه با نظارت‌های دهیاری‌ها و شورا‌های روستایی ارتباط نزدیکی دارد. علاوه بر آن، با دهیاری‌ها جلساتی گذاشته شده و موضوع آب‌رسانی تا دوطبقه به آنان اطلاع داده شده است.
اسحاقیان مجموع انشعاب‌های روستا‌های اطراف مشهد و سه شهر ملک‌آباد، رضویه و بینالود را ۱۲۰ هزار انشعاب ذکر می‌کند و در این ارتباط می‌گوید: ۵۰ درصد این انشعاب‌ها در محدوده بخش مرکزی و روستا‌های حاشیه مشهد قرار دارد.
اسحاقیان می‌گوید: با توجه به کاهش بارندگی‌ها، هفتاد روستا در اطراف مشهد دارای تنش آبی است. علاوه برآن، پیش‌بینی می‌شود که در ماه‌های تیر و مرداد که گرما بیشتر می‌شود، تنش آبی روستا‌های اطراف مشهد به نود روستا برسد. او برطرف‌سازی مشکل آب و آب‌رسانی به روستا‌های دارای تنش آبی را محل تأمین آب با تانکر‌های سیار ذکر می‌کند.
مدیر امور آب‌وفاضلاب منطقه ۵ شرکت آبفای مشهد انشعاب‌های غیرمجاز را دیگر چالش تأمین آب می‌داند؛ چالشی که با توسعه باغ‌ویلا‌ها و استخر‌های خانگی بیشتر از قبل می‌شود. او می‌گوید: پارسال ۵ هزارو ۴۰۰ انشعاب غیرمجاز شناسایی و توسط مراجع قضایی برخورد شد. بخش عمده این انشعاب‌های غیرمجاز نیز مربوط به بخش مرکزی است. در همین ارتباط پانصد پرونده با دو قاضی ویژه تشکیل شده است تا با این افراد برخورد شود.
وی موضوع قطع مدت‌دار آب در روستای کشف و مشکلات ساکنان این محدوده را به سرقت تأسیسات ارتباط می‌دهد و می‌گوید: تأسیسات تأمین آب و برق در محدوده چاه سرقت شد و همین موضوع تأمین آب از چاه را با مشکل روبه‌رو کرد. از سوی دیگر، وقتی چاه از مدار خارج می‌شود، تا زمانی که بتوانیم تأسیسات سرقت‌شده را دوباره وصل کنیم و دوباره این چاه به مدار تأمین آب برگردد، دست‌کم دو روز زمان نیاز است.
ادامه صحبت اسحاقیان، قولی برای ساکنان کشف است. او می‌گوید: جدا از رفع مشکل سرقت تأسیسات و بازگشت حالت پایدار آب، شرکت آبفای مشهد در حال تقویت شبکه آب این روستا‌ها از محل آب شهر مشهد است. در این راستا و با توجه به اقدامات انجام‌شده تا پایان خرداد آب مورد نیاز ساکنان این روستا به حالت پایدار می‌رسد.
محسن بخشی از اواسط اردیبهشت بخشدار مرکزی شهرستان مشهد شد. او معتقد است که دهیار‌ها در همان چارچوب تعیین‌شده روستا نظارت‌های کافی را دارند. او البته این نکته را هم اضافه می‌کند که از زمان حضورش تأکید بر حفظ اراضی و جلوگیری از ساخت‌وساز‌ها در زمین‌های کشاورزی داخل روستا داشته و این موضوع نیز به دهیاری‌ها اعلام شده است.
بخشی درباره ساختمان‌های چندطبقه روستا‌های کشف و گرجی می‌گوید: در داخل روستا چندطبقه نداریم و اگر دیدید، من استعفا می‌دهم. آن چیزی که شما به‌عنوان ساختمان چندطبقه یاد می‌کنید، ساختمان‌هایی است که در حریم شهر ساخته شده است. علاوه بر آن، با ساخت‌وساز‌های بیش از دوطبقه در کمیسیون ماده ۹۹ برخورد می‌شود.
نکته دیگر بخشدار مرکزی، ساخت‌وساز‌ها در حریم شهر‌ها و روستاهاست. او می‌گوید: این ساخت‌وساز‌ها معمولا به‌دست افرادی خارج از روستا صورت می‌گیرد. در این میان بیشتر زمین‌های کشاورزی به باغ‌ویلا تبدیل می‌شود.
بخشدار مرکزی یادآوری می‌کند: کافی است سری به حاشیه جاده کلات بزنید؛ چقدر در حاشیه جاده واحد تجاری و ویلا ساخته شده است! این نظارت‌ها برعهده واحد حفظ و نظارت بر اراضی زراعی و باغی جهاد کشاورزی است. اگر هم خارج از حریم روستا باشد، باید منابع طبیعی به آن ورود کند؛ بنابراین برخورد با تخلفات ساختمانی این‌چنینی از عهده بخشداری خارج است.
بخشی به گلایه روستاییان برای ساخت‌وساز‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: مسئولان دهستان‌های ما از این اتفاقات ناراحت‌اند. بار‌ها دهیاران به متولیان گفته‌اند که در زمین‌های کشاورزی حریم و خارج روستا باغ‌ویلا ساخته می‌شود. با این حال هیچ همتی برای برخورد وجود ندارد. این ساختمان‌ها بی‌شک به آب‌وبرق نیاز دارند و این سؤال مطرح است که چه کسی به آن‌ها آب و برق و خدمات می‌دهد؟ دهیاران می‌گویند که برخی با دادن مبالغی آب و برق به ویلایشان می‌آورند.