مصطفی خادم | شهرآرانیوز - «در میان تمام رمان نویسان بزرگ که با آثار خود گنجینه‌های معنوی جهان را غنی کرده اند، به عقیدۀ خیلی‌ها بالزاک از همه بزرگ‌تر است. او نبوغ داشت. نویسندگانی هستند که به قدرت یک یا دو کتاب خود به شهرت رسیده اند؛ گاهی به این سبب که از مطالب فراوانی که نوشته اند، تنها یک تکه، ارزش جاویدان یافته است؛ گاهی به این دلیل که الهام آن‌ها که زاییدۀ یک تجربۀ استثنایی یا ناشی از خصوصیت خلق و خوی نویسنده بود فقط به درد نوشتن یک کتاب کم صفحه می‌خورد. این نویسندگان آنچه در چنته دارند، یک بار برای همیشه می‌گویند و اگر دوباره چیزی بنویسند، حرف‌های سابق را تکرار می‌کنند.
«باروری» از مزایای بزرگ نویسنده است و «پرباری» بالزاک، شگفت انگیز بود. میدان عمل او، تمامی پهنۀ حیات عصر او بود و چشم انداز وی، به وسعت مرز‌های کشورش. مثل همۀ رمان نویس ها، مطلبی که دربارۀ آدم‌های بد می‌نوشت، بیشتر از چیزی که درباره آدم‌های خوب می‌نگاشت قرین موفقیت بود. دید او موشکاف و دقیق بود، قدرت آفرینش او عجیب بود و شمارۀ بازیگرانی که آفریده، بهت آور است.» ۱
این توصیف و تعریفی است که سامرست موام، نویسنده شهیر انگلیسی، از انوره دو بالزاک فرانسوی می‌دهد. بالزاک ۵۱ سال عمر کرد و درست در نیمه قرن نوزدهم از دنیا رفت، اما در همین مدت آن قدر اثر خلق کرد که از او به عنوان یکی از پرکارترین نویسندگان یاد می‌کنند. بالزاک در ایران هم بسیار ترجمه و خوانده شد. ۴۰ اثر از او از سال ۱۳۲۷ تا کنون منتشر شده که از برخی از این آثار چند ترجمه موجود است. در اینجا از آثاری نام برده می‌شود که برای نخستین بار ترجمه شده است.
عبدا... توکل کسی است که برای نخستین‌بار در سال ۱۳۲۷ انوره دوبالزاک را به جامعه ایرانی معرفی کرد. ۱۰۲ سال پس از مرگ بالزاک دو اثرش یعنی «سرهنگ شابر» و «دختر چشم طلایی» به فارسی ترجمه و در ایران منتشر شد. اولی را عبدا... توکل و دومی را عبدا... توکل و رضا سیدحسینی به صورت مشترک ترجمه کردند.
بالزاک یک رئالیست برجسته بود. آنچه در جامعه خود می‌دید منعکس می‌کرد. داستان‌های او غم انگیز بود و این غم نشئت گرفته از جامعه. پس از سال ۱۳۲۰ و اشغال کشور به دست متفقین، اوضاع اجتماعی و اقتصادی کشور نابسامان شد و دورنمایی که مردم می‌دیدند تیره بود و خالی از امید و بالزاک کسی بود که داستان‌هایی آغشته به رنج و درد نوشت که آن‌ها را از واقعیت وام گرفته بود. او علاوه بر اینکه برنویسندگان ایرانی تأثیرگذار بود، مخاطبان زیادی را هم جذب کرد، به طوری که سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ پرخواننده‌ترین نویسنده و بعد از آن به عنوان یکی از پرخواننده‌ترین نویسندگانی بود که آثارشان در ایران منتشر شده بود.
پرداختن به مسائل و مشکلات زنان در جامعه را یکی دیگر از دلایل استقبال از آثار او برشمرده اند. مسئله‌ای که پس از انقلاب مشروطه در ایران نیز از مسائل مورد توجه بود. *
بدیهی است که هنر داستان گویی بالزاک فارغ از مکتب و مضامینی که در آن می‌نوشت نیز پیش از هر چیزی در جذب مخاطب مؤثر بوده است.
پی نوشت:
۱-درباره رمان و داستان کوتاه، سامرست موام، ترجمه کاوه دهگان، نشر امیرکبیر
*برای نوشتن این مطلب از مقاله انوره دوبالزاک در ایران نوشته فاطمه قادری و محمدرضا فارسیان استفاده شده است.
«آرزو‌های بر باد رفته» با ترجمه سعید نفیسی
«اوژونی گرانده» با ترجمه عبدا... توکل
«بابا گوریو» با ترجمه به آذین و ترجمه دیگری از ادوارد ژوزف
«خداحافظ» با ترجمه فریدون بدره ای
«پیر دختر» با ترجمه غلامرضا سمیعی
«چرم ساغری» با ترجمه به آذین
«در اوج قدرت» با ترجمه عنایت ا... شکیباپور
«زن سی ساله» با ترجمه علی اصغر خبره زاده و ترجمه دیگری از ادوارد ژوزف
«شاهکار گمنام» با ترجمه عبدا... توکل
«شوآن ها» با ترجمه علیقلی کاتبی
«مجلس اشراف» با ترجمه موسی فرهنگ رازی
«گبسک رباخوار» با ترجمه مسروب بالایات
«فاچینوکانه» با ترجمه عبدا... توکل
«دختر عمو بت» با ترجمه به آذین
«چرم ساغری» با ترجمه به آذین وحسینقلی جواهرچی
«داستان ترقی و تنزل سزار بیروتو، بازرگان عطرفروش، معاون ناحیه دوم شهرداری پاریس» با ترجمه اردشیر نیکپور
«دام گسترآذینا» با ترجمه رضا عقیلی
«دختر عمو بت» با ترجمه به آذین
«زنبق دره» به ترتیب با ترجمه‌های به آذین و بهروز بهزاد
«کشیش دهکده» با ترجمه شاپور رزم آزما
«کلبه‌ای در تاریکی»، «کمدی انسانی»، «دختر ماهیگیر»، «زن بی گناه» با ترجمه عنایت ا... شکیباپور.
«ارسولا» با ترجمه روشن آغاخانی
«پسر عمو پونس» با ترجمه محمود نصری و سیروس نویدان
«عشق کیمیاگر» با ترجمه محمدمهدی پور کریم
«هانریت» با ترجمه عنایت ا... شکیباپور
«فراز و نشیب زندگی بدکاران» با ترجمه پرویز شهدی
«فاجعه در کرانه دریا» (شامل ۵ داستان کوتاه با عنوان‌های «آل ور دوگو»
«فاجعه در کرانه دریا»، «خداحافظ» و «سرباز وظیفه») با ترجمه لیلی ستارزاده و سیاوش سرتیپی
«پاملاژیرو» با ترجمه صادق سرابی
«پزشک دهکده»، «خاطرات دو عروس جوان»، «مادام دولاشانتری» و «دهقانان» با ترجمه هژبر سنجرخانی
«خالی بند: کمدی در پنج پرده و به نثر» با ترجمه پرویز احمدی نژاد
«شرافت سیسیلی» با ترجمه یوسف قنبر
«فلسفه زندگی زناشویی» با ترجمه بنفشه فریس آبادی
«مسافرخانه سرخ» با ترجمه محمد نجابتی
«راز‌های پرنسس دوکادی نیان: صحنه‌هایی از یک زندگی پاریسی» با ترجمه مریم خراسانی