الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ مرگ بر اثر بیماری ساده. جان دادن در نخستین لحظه‌های تولد برای نوزاد و مادر باردار. این فقط یک روی سکه اوضاعمان در ۴۴ سال پیش بود. ناتوانایی هایمان در حوزه پزشکی چشمگیرتر از این چیز‌ها بود. سال ۱۳۵۷ مجموع پزشکان کشور ۱۴ هزار نفر بود که از این تعداد ۶ هزار نفرشان بنگلادشی، فیلیپینی، پاکستانی و... بودند. آنتونی پارسونز، سفیر سابق انگلستان در ایران، در بخشی از خاطراتش درباره اوضاع نامطلوب بهداشتی و کمبود پزشک این طور می‌گوید: «در این تاریخ (حوالی سال ۱۳۴۶) ایران فقط ۱۱ هزار پزشک داشت، در حالی که به چهل هزار تا پنجاه هزار پزشک نیاز بود.»
در آماری دیگر، روایت‌ها روی تیره تری از اوضاع چهار دهه قبل پیش رویمان می‌گذارد: سال ۱۳۴۶ به علت نبود امکانات و تجهیزات درمانی لازم، از هر هزار کودک یک روزه تا یک ساله، ۱۶۰ نفر تلف می‌شدند. ثریا اسفندیاری، همسر دوم محمدرضا پهلوی، نیز در خاطراتش می‌گوید: «سال ۱۳۳۳ در تهران فقط یک بیمارستان دولتی وجود دارد که آن هم فاقد اتاق عمل است. یک بیمارستان هم برای مادران فقیر و فرزندانشان پیش بینی شده است که از پنج سال پیش تا حالا، فقط شالوده آن را ریخته اند.» اما وضعیت خراسان در ۴۴ سال پیش؛ نکته نخست این است که پهنه وسیع خراسان تا پیش از تقسیم به سه استان (اوایل دهه ۱۳۸۰) وسیع‌ترین پهنه تقسیمات کشوری بود. با این حال، از نظر امکانات درمانی در وضعیت حداقلی بود. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ۲۳ خانه بهداشت و ۵۴ پایگاه بهداشتی در خراسان فعال بود. همچنین شاخص پوشش واکسیناسیون ۴۳ درصد بود، اما امروز این شاخص به ۱۰۰ درصد رسیده است.
شکل گیری دانشکده پزشکی مشهد به سال۱۳۲۸ برمی گردد. در این راستا دانشکده پزشکی در محل دبستان شش کلاسه‌ای به نام دبستان همت تأسیس شد. در این سال دانشکده کارش را با ۶۱دانشجو، یک دانشیار و هفت معلم حق التدریس آغاز کرد.
اکنون و پس از گذشت بیش از چهار دهه، مشهد در حوزه ناباروری و پیوند اعضا، به عنوان یکی از قطب‌های برتر سلامت کشور یاد می‌شود. بر این اساس مشهد در کنار خدمات به شهروندان توانسته است مقصد گردشگران سلامت اتباع دیگرکشور‌ها باشد.
آن طور که مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گوید، مشهد اکنون میزبان اتباع هفتاد کشور برای درمان و ارائه خدمات پزشکی است. داوود خوش شکن رشد کشور‌هایی را که اتباعشان برای امور درمانی به مشهد مراجعه کرده اند، نیز درخور توجه می‌داند. به گفته او در ۹ ماه نخست پارسال اتباع ۵۹ کشور به مراکز درمانی مشهد مراجعه کرده اند. این در حالی است که تنوع حضور اتباع کشور‌های مختلف در مشهد در ۹ ماه نخست امسال به هفتاد کشور افزایش یافت.
پیوند اعضا بخشی دیگر از دستاورد‌های انقلاب اسلامی است. کشورمان تا پیش از انقلاب اسلامی در حوزه درمان‌های ابتدایی و سطحی و حتی تأمین پزشکان مورد نیاز با مشکلاتی اساسی روبه رو بود. در این وضعیت صحبت از جراحی‌های خاص، بی شک حرفی عبث و آرزویی دست نیافتنی بود. اکنون در گذر سال‌ها و با وجود همه تحریم ها، پزشکان در حوزه‌های مختلف جراحی‌های پیشرفته، موفقیت هایی‌کسب کرده اند. جراحی‌های پیچیده سرطان و تومور‌های مغزی، جراحی‌های پیوند اعضا و درمان حوزه هسته‌ای ازجمله پیشرفت‌های حوزه پزشکی است. اکنون بیمارستان منتصریه مشهد یکی از سه مرکز پیوند اعضا در کشور است و پیوند‌های بسیاری در این بیمارستان انجام می‌شود.
در میان عمل‌های پیچیده و گران کشور می‌توان به کاشت حلزون اشاره کرد. بر اساس آماری که مسئولان علوم پزشکی داده اند، در کشور قیمت هر حلزون رقمی معادل ۱۰هزار دلار است. با این حال، این عمل برای کودکان نیازمند در دانشگاه علوم پزشکی مشهد رایگان انجام می‌شود. نکته مهم کاشت حلزون، موفقیت آن است. مسئولان علوم پزشکی مشهد می‌گویند که درصد موفقیت کاشت حلزون در مشهد ۹۱ درصد است. این در حالی است که درصد موفقیت کاشت حلزون در آمریکا ۶/۹۰ است.
خوش شکن می‌گوید گردشگران کشور‌های همسایه بیشترین سهم گردشگران سلامت را به خود اختصاص داده اند. به گفته او، در ۹ ماهی که امسال پشت سر گذاشته ایم، عراقی‌ها بیشترین سهم را میان گردشگران سلامت داشتند. در ۹ سال قبل بیش از ۱۰ هزار گردشگر سلامت عراقی وارد مشهد شدند. این رقم امسال تا مرز ۲۰ هزار گردشگر در ۹ ماه رسید. این خود نشانه‌ای از اقبال عراقی‌ها برای استفاده از خدمات پزشکی مشهد است.
به گفته خوش شکن، افغانستانی‌ها پس از عراقی‌ها در جایگاه دوم قرار دارند. مقایسه آماری از تعداد و حضور گردشگران دیگرکشور‌های همسایه نیز مبین روند صعودی حضور این گردشگران در مشهد است. به عنوان مصداق و نمونه می‌توان به افزایش حضور گردشگران حوزه سلامت کشور بحرین در مشهد اشاره کرد. در ۹ ماه ابتدایی پارسال ۱۵۷ گردشگر سلامت به مراکز درمانی مشهد مراجعه کرده بودند. این در حالی است که در ۹ ماه ابتدایی امسال ۱۰۰۸ گردشگر سلامت بحرینی وارد مشهد شدند.
درآمد‌های گردشگری سلامت در مشهد نیز رشد درخورتوجهی داشته است. از ابتدای فروردین تا پایان آذر امسال، بیمارستان‌های مشهد توانستند در حوزه گردشگری سلامت ۲۴۷ میلیارد تومان درآمد کسب کنند. این رقم از محل گردشگری سلامت درحالی برای مشهد ثبت شد که پارسال و در همین مدت سهم گردشگری سلامت از محل درآمد‌ها ۲۰۶ میلیاردتومان بود.
بیشتر درآمد بخش گردشگری سلامت در سبد درآمدی بیمارستان‌های خصوصی قرار می‌گیرد. براساس آمار، امسال ۱۹۱ میلیارد تومان درآمد بیمارستان‌های خصوصی از محل مراجعه گردشگران سلامت به این بیمارستان‌ها محقق شد.
بیمارستان‌های دولتی نیز با وجود همه مشکلات بودجه‌ای از امکانات مناسب برای پذیرش گردشگران سلامت هستند تا جایی که امسال و در مدت ۹ ماه ۱۳ هزارو ۳۸۴ گردشگر سلامت از امکانات و ظرفیت‌های بیمارستان‌های دولتی مشهد استفاده کردند.
صدور مجوز آی پی دی برای پنج بیمارستان دکتر شیخ، عباس ناظران، جوادالائمه (ع) طبرسی، ۲۲ بهمن و حضرت زهرا (س) شهرستان فریمان به همت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، برقراری پرواز مستقیم مسقط-مشهد و برعکس برای تسهیل ورود گردشگران سلامت از کشور عمان، راه اندازی بخش آی پی دی در شهرستان درگز با حضور سفیر و سرکنسول کشور ترکمنستان ازجمله اقداماتی است که خوش شکن به عنوان اقدامات شاخص در حوزه گردشگری سلامت و توسعه آن در مشهد ذکر می‌کند.
خوش شکن به توسعه مراکز درمانی گردشگری سلامت نیز اشاره می‌کند. او در این باره می‌گوید: افزایش ظرفیت حوزه رسمی ارائه خدمات به زائران خارجی سلامت مانند افزایش تعداد شرکت‌های رسمی گردشگری سلامت (۱۲۷ دفتر) و همچنین افزایش صدور مجوز مراکز ارائه خدمات درمانی دارای مجوز آی پی دی (درمان زائران خارجی) در بخش دولتی و خصوصی (۳۸ مرکز) از دیگر اقدامات دانشگاه علوم پزشکی در حوزه گردشگری سلامت است.