بهروز کریم پور | شهرآرانیوز؛ قدیم تر‌ها شاید دغدغه جدی پدر‌ها و مادر‌ها درباره تحصیل فرزندان از اواخر دوره دبیرستان آغاز می‌شد؛ جایی که موضوع کنکور و قبولی در رشته‌ها و دانشگاه‌های برتر داغ بود، اما گویا امروز موضوع تحصیل فرزندان خیلی زودتر به عنوان یک مسئله پیش روی والدین قرار می‌گیرد؛ چنان که انتخاب یک مدرسه برای فرزندان و ثبت نام آن ها، به ویژه برای آغاز دوره‌های ابتدایی و متوسطه نیز چالش‌هایی را در برابر آن‌ها نمایان کرده است و عجیب‌تر آنکه این چالش نه در نزدیکی‌های آغاز سال تحصیلی، بلکه از خیلی وقت پیش تر، یعنی زمستان سال قبل آغاز می‌شود؛ چنان که این روز‌ها نیز بسیاری از والدین در گیرودار این موضوع هستند. این موضوع به ویژه برای والدینی که از میان مدارس غیردولتی به دنبال گزینه‌ای مناسب می‌گردند، بیشتر به چشم می‌آید. با کمی پرس وجو دراین باره، زوایای بیشتری از موضوع روشن می‌شود.
درحالی که فرایند ثبت نام مدارس دولتی در زمانی نزدیک‌تر به آغاز سال تحصیلی انجام می‌شود، غیردولتی‌ها این روند را به ویژه برای پذیرش پایه اول، از زمستان سال قبل آغاز می‌کنند و مراحل گوناگونی را نیز برای آن در نظر می‌گیرند. با مراجعه و گفتگو با تعدادی از این مدارس، بیشتر جویای موضوع شدیم. یکی از مدارس غیردولتی واقع در ناحیه ۶ مشهد، فرایند ثبت نام را شامل مراحلی ازجمله پیش ثبت نام اینترنتی، مراجعه حضوری و مصاحبه با دانش آموز می‌داند که در صورت پذیرفته شدن پس از طی این مراحل، والدین می‌توانند به ثبت نام اقدام کنند. در پاسخ به سؤال درباره میزان شهریه سال آینده با این جواب روبه رو شدیم که نرخ شهریه هنوز مشخص نشده است، اما در زمان ثبت نام علی الحساب ۴ میلیون تومان دریافت می‌شود.
با پرس وجویی در چند مدرسه غیردولتی دیگر نیز با وضعیت مشابهی روبه رو شدیم. حال آنکه یکی از سؤال‌های پیش روی والدین این است که با وجود مشخص نبودن شهریه سال تحصیلی آینده، چطور باید درباره انتخاب مدرسه، ثبت نام قطعی و پیش پرداختی در حدود سه چهار میلیون تومان تصمیم گرفت! این درحالی است که با توجه به وضع اقتصادی موجود و قرارداشتن بسیاری از خانواده‌ها در تنگنا، میزان شهریه یکی از عوامل اثرگذار در این انتخاب خواهد بود.
موضوع آنجا جدی‌تر می‌شود که وقتی از رقم شهریه امسال مدارس غیردولتی از آن‌ها سؤال می‌کنیم، با پاسخ‌های متنوعی روبه رو می‌شویم؛ چنان که در پنج مورد از آن‌ها که تقریبا در یک محدوده قرار گرفته اند و فاصله چندانی با هم نداشتند، با پنج نرخ متفاوت از ۱۰ میلیون تا ۱۸ میلیون تومان روبه رو شدیم. نحوه دریافت این مبالغ نیز متفاوت است و شامل دریافت‌های نقدی و چکی می‌شود. دریافت مبالغ اضافی در طول سال تحصیلی نیز از مواردی است که والدین همیشه از آن گلایه داشته اند.
با تعدادی از پدرومادر‌هایی که در محیط‌های آموزشی حضور داشتند، در این باره هم صحبت شدیم تا موضوع را از نگاه آن‌ها ببینیم. پدری که در فرایند انتخاب دبستان برای فرزند شش ساله اش گزینه‌های گوناگونی را در میان مدارس غیردولتی بررسی کرده است، در این باره می‌گوید: «امکانات و برنامه‌های آموزشی خوبی در برخی از این مدارس در نظر گرفته شده است که از نقاط قوت آن‌ها محسوب می‌شود، اما شهریه‌های به نسبت زیاد و مشخص نبودن میزان آن در زمان ثبت نام یکی از مسائلی است که با آن روبه روییم؛ به ویژه آنکه در بسیاری موارد هزینه‌های دیگری نیز با عناوین مختلف در طول سال تحصیلی از والدین دریافت می‌شود.»
مادری که به تازگی همراه پسرش برای ثبت نام پایه اول به یکی از دبستان‌های غیردولتی ناحیه ۳ مشهد مراجعه کرده است، ضمن تمجید از برخورد خوب و روی خوش کادر آموزشی و کارشناسان آن با والدین و نوآموزان، نحوه دریافت هزینه ثبت نام را چنین توصیف می‌کند: «در روز مراجعه به مدرسه و پس از مصاحبه با فرزندم، مدیر دبستان درخواست واریز ۵ میلیون تومان برای ثبت نام به صورت علی الحساب در همان روز را داشت که برای من مقدور نبود.» نکته دیگری که برخی والدین به آن اشاره کردند و از آن گلایه داشتند، فاصله زمانی درخور توجه میان انجام مصاحبه با نوآموز و اعلام نتایج پذیرش است که با توجه به هم زمانی این فرایند و تداخل آن با زمان ثبت نام دیگر مدارس غیردولتی، آن‌ها را در حالت تعلیق و بلاتکلیفی و فرزندان را در انتظار نگه می‌دارد و انتخاب میان گزینه‌های درنظرگرفته شده را دشوار می‌کند.
برای والدینی که فرزندانشان قصد ورود به مقطع تحصیلی جدیدی مانند دبستان یا دبیرستان را دارند، انتخاب مدرسه یک علامت سؤال بزرگ است که پاسخ آن به عوامل گوناگونی مانند کیفیت آموزشی، هزینه ثبت نام، فاصله خانه تا مدرسه و عوامل دیگر بستگی دارد. با توجه به اهمیت بیشتری که امروزه کیفیت محیط آموزشی و دوران تحصیلات پایه در میان خانواده‌ها پیدا کرده است، به نظر می‌رسد دقت نظر والدین در این باره بیشتر شده است و همه توانشان را برای انتخاب بهتر در این زمینه به کار می‌گیرند.
یکی از مادران که دخترش در حال تحصیل در دوره دبستان است، از تعامل مثبت کادر آموزشی با دانش آموزان و نگرش‌های نوین و غیرکلیشه‌ای در قبال آن‌ها را از نقاط مثبت برخی مدارس غیردولتی ذکر می‌کند و این موضوع را از دلایل گرایش به این محیط‌های آموزشی می‌داند. او که خود دانش آموخته رشته مدیریت آموزشی است، در این باره می‌گوید: «نحوه ارتباط معلمان با دانش آموزان در این مقطع سنی بسیار مهم است، به طوری که نمی‌توان فقط انتقال محتوای درسی در کلاس را مورد توجه قرار داد و از دیگرموضوع‌های تربیتی و روان شناسی غفلت کرد.
در برخی از این مدارس با به کارگیری روش‌ها و نگرش‌های نو در تعامل با دانش آموز، حس بهتری را از حضور در مدرسه برای او رقم می‌زنند، به گونه‌ای که او اشتیاق بیشتری برای صرف وقت در مدرسه و مشارکت در برنامه‌های آموزشی خواهد داشت. با این حال، برخی مدارس غیردولتی نیز برای اقناع والدین و دریافت هزینه بیشتر، فشار بر دانش آموز را برای یادگیری حجم بیشتر محتوا و کلاس‌های جانبی افزایش می‌دهند که اثر خوبی بر فرزندان ندارد. همچنین بر خلاف انتظار والدین، تعداد دانش آموزان هر کلاس در برخی مدارس غیردولتی، با وجود شهریه‌های زیاد، در حدود سی نفر یا بیشتر است که حتی از مدارس دولتی نیز بیشتر است و به طبع کیفیت رسیدگی به دانش آموزان را کاهش می‌دهد.»
برای بررسی بیشتر موضوع‌هایی که با آن روبه رو شدیم، به سراغ نهاد متولی این موضوع رفتیم و با کارشناس مسئول مدارس و مراکز غیردولتی اداره کل آموزش وپرورش خراسان رضوی در این باره گفتگو کردیم.
محمد طیبی در توضیح تفاوت موجود میان شهریه مدارس غیردولتی می‌گوید: «شهریه این مدارس عدد ثابتی نیست و آموزش وپرورش هرسال با درنظرگرفتن یازده معیار، این میزان را برای هر مدرسه مشخص و ابلاغ می‌کند. شاخص‌هایی ازجمله فضای آموزشی، میزان اجاره بهای محیط آموزشی و میزان پرداختی به کادر مدرسه در این باره بررسی و شهریه مصوب بر این اساس تعیین می‌شود.»
وی با اشاره به اینکه شهریه سال تحصیلی آینده برای مدارس غیردولتی تاکنون مشخص نشده است، می‌افزاید: «در سال تحصیلی جاری یعنی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به طور متوسط ۵۳ درصد افزایش شهریه داشتیم که میزان آن در مدارس مختلف با توجه به شاخص‌های بررسی شده متفاوت بود. به عنوان مثال در شهر مشهد شهریه مصوب برای مدارس غیردولتی در دوره ابتدایی در امسال بین ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تا ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. همچنین در صورت وجود برنامه‌های آموزشی بیش از ساعت معمول در این مدارس، شهریه مکمل دریافت می‌شود.»
طیبی با تصریح اینکه ۱۱۳ هزار دانش آموز در شهر مشهد در حال تحصیل هستند، می‌گوید: «تعداد دانش آموزان مدارس غیردولتی در مقایسه با پارسال بیش از ۱۲ درصد افزایش داشته است. این می‌تواند نشانگر گرایش بیشتر خانواده‌ها به این مدارس باشد. با توجه به رویکرد‌های متفاوتی که در برخی از این مدارس وجود دارد، برنامه‌های آموزشی مکمل آن‌ها متفاوت است. به عنوان مثال برخی از آن‌ها رویکرد مهارتی دارند و بر این اساس برنامه ریزی می‌کنند.»
کارشناس مسئول مدارس و مراکز غیردولتی اداره کل آموزش وپرورش خراسان رضوی در توضیح شیوه‌های نظارتی بر مدارس غیردولتی می‌افزاید: «نظارت بر این مدارس هم از طریق بازدید میدانی و هم از طریق سامانه مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی انجام می‌شود. همچنین خانواده‌ها می‌توانند در صورت مشاهده تخلف، شکایاتشان را از طریق این سامانه ثبت و پیگیری کنند. ضمن اینکه باید در نظر داشت که برخی موارد مانند نحوه پرداخت شهریه در تعامل و توافق مدارس غیردولتی با خانواده‌ها تعیین می‌شود و روند ازپیش تعیین شده‌ای برای آن وجود ندارد.»
با مروری بر صحبت‌های خانواده‌ها و مسئولان، به نظر می‌رسد در عین برخی ابتکارات مثبت به کارگرفته شده در مدارس غیردولتی و نیز وجود چارچوب‌های نظارتی برای پیشگیری از تضییع حقوق دانش آموزان و والدین، هنوز نقاط ضعفی در عملکرد این مدارس وجود دارد که خانواده‌های دغدغه‌مند درباره تحصیل فرزندان را با مشکلاتی در این زمینه روبه رو می‌کند. اینکه چرا ثبت نام این مدارس در زمانی انجام می‌شود که هنوز شهریه‌های سال تحصیلی آینده مشخص نیست یا ابهاماتی که در نحوه و کیفیت ارائه خدمات آموزشی مدارس غیردولتی وجود دارد و مواردی از این قبیل، ضرورت به کارگیری روش‌ها و چارچوب‌های نظارتی دقیق‌تر و جامع‌تر از سوی نهاد‌های ذی ربط را یادآور می‌شود.