ماه ذی‌حجه یکی از ماه‌های خاص خداوند است و مناسبت‌های بسیاری دارد که بر ما گذشت و معلوم نیست قدر آن‌ها را دانسته باشیم. رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت این ماه بزرگ می‌فرمایند: «اساسا دهه اول ذی‌حجه، دهه خاطره‌هاست. در ماه ذی‌حجه، هر دهه‌ای یک خصوصیتی دارد؛ دهه اول، هم دهه خاطره‌های پرشکوه و مهم و آموزنده است و هم دهه تضرع و توجه و انابه الی‌ا... است.
خاطره‌ها از خاطرات مربوط‌به حضرت موسی (ع) شروع می‌شود. بعد نوبت می‌رسد به روز عید قربان؛ این قربانی شگفت‌انگیز و شگفتی‌ساز در تاریخ که بی‌نظیر است. دهه دوم ذی‌حجه، دهه ولایت است و موضوع غدیر. در دهه سوم، حوادث مهمی وجود دارد که شاید مهم‌ترینشان، داستان مباهله باشد که آنجا هم مسئله، مسئله توحید است».
اما این ماه، آخرین ماه از سال قمری است و همیشه آخرین‌ها حس‌وحال خاص خود را دارند. همیشه آخر هر روز و آخر هر ماه و آخر هرسال باید به پشت‌سرمان نگاه کنیم و ببینیم چه کردیم و چه نکردیم؛ چیزی که علمای بزرگ اخلاق تحت عنوان محاسبه اعمال به آن پرداخته‌اند. باید به فکر جبران کاستی‌ها بود. درکنار اعمالی که باید انجام می‌دادیم و انجام ندادیم، به این موضوع فکر کنیم که روز بزرگ غدیر و روز بزرگ مباهله چه اعمالی باید انجام می‌دادیم و کوتاهی کردیم و آن‌قدر اهمیت در این روز هست که می‌شود از همین آغاز سال قمری، دوباره به فکر جبران آن بود.
در روز‌های پایانی ماه ذی‌حجه، اعمال درخور توجهی را بزرگان از علما نقل کرده‌اند. در آخرین و مهم‌ترین آن‌ها که در کتاب گران‌سنگ المراقبات مرحوم آیت‌ا... ملکی‌تبریزی هم آمده است، مرحوم «سیدبن‌طاووس» نقل کرده است که در روز پایان ذی‌الحجه، دو رکعت نماز مى‌خوانى و در هر رکعت، یک مرتبه سوره «حمد» و ده‌مرتبه سوره «قل‌هوا...» و ده مرتبه «آیت‌الکرسى» را مى‌خوانى و بعد از نماز می‌گویى:
«أللهُمَّ ما عَمِلتُ فى هذِهِ السـنةِ مِنْ عَمَل نـَهَیتـَنى عـَـنهُ و لمْ ترْضَهُ، و نـَسیتهُ ولمْ تنسَهُ، وَدَعَوتنى اِلى التوبَةِ بَعْدَ اجْتِرائى عَلیْکَ، اَللهُمَّ فاِنى أسْتغفِرُکَ مِنهُ فاغفِرْ لى، وَما عَمِلتُ مِنْ عَمَل یُقَرّبـُـنى اِلیکَ فاقبَلهُ مِنى، وَلا تقطعْ رَجائى مِنکَ یاکَریمُ».
«خدایا! آنچه انجام دادم در این سال از اعمالى که مرا از آن نهى فرمودى و راضى بدان نبودى و من آن را فراموش کردم ولى تو فراموشش نکردى و مرا به بازگشت به‌سویت خواندى پس از گستاخی کردنم بر تو، خدایا! من از آن اعمال آمرزش می‌طلبم. پس بیامرز آن‌ها را و هر عملى که انجام دادم از اعمالى که مرا به تو نزدیک کرد، پس آن را از من قبول کن و قطع مکن امیدم را از خودت اى بزرگوار!»
هنگامی که چنین کردی، شیطان می‌گوید: «واى بر من! هرچه در مدت این سال زحمت کشیدم (و وی راوسوسه کردم) با این عمل، همه را از بین برد و سالش را به خیر پایان داد».
چقدر دعایی که در این عمل نقل شده است، زیباست، ولی همیشه این‌طور نیست که خدای بزرگ، آمرزش را مفت و بدون هیچ عملی به ما بدهد، بلکه باید حرکتی کرد و پس از آن از او توقع توجه و آمرزش داشت.
از خداوند بزرگ می‌خواهیم که همیشه به ما توفیق توبه و بازگشت به‌سمت خود بدهد و با انجام دادن اعمالی که می‌پسندد، لیاقت عنایت و رحمت خود و عاقبت‌به‌خیری را به ما ارزانی فرماید. ان‌شاء‌ا...!