خراسان از دیرباز جزو مناطق درخشان تمدن اسلامی در حیطه‌های علمی و فرهنگی بوده است. عالمان و شخصیت‌های برجسته‌ای از این منطقه سربرآورده‌اند و تا به امروز این سیر درخشان ادامه دارد. مشهد نیز به سبب وجود مدفن حضرت امام رضا (ع) هماره مورد توجه بوده است. در دوره معاصر نیز یکی از عرصه‌های درخشان فعالیت‌های فرهنگی در مشهد مسئله تلاوت قرآن بوده است. قرائت قرآن در تمدن اسلامی سابقه‌ای بسیار طولانی دارد و مکاتب متنوعی در سرتاسر تمدن اسلامی توسط قاریان مختلف شکل گرفته است. شاید بتوان به یقین گفت که مشهد در دوره معاصر سرسلسله تلاوت قرآن در ایران است.
سید محمد عرب زعفرانی و تربیت نسل اول قاریان
ورود سید محمد عرب زعفرانی به مشهد نقطه شروع این تحول بوده است. وی متولد سال ۱۲۸۳ قمری در کربلا و استاد مسلم قرائت و تجوید در ایران بود. او سفر‌هایی نیز به هند و تبت کرده بود و برهه آخر عمر مقیم مشهد شد و حلقه درسی در این شهر تشکیل داد. او در سال ۱۳۶۷ قمری وفات یافت. شاگردان او در این شهر حلقه‌های درسی را گسترش دادند. کسانی نظیر محمدحسن بیوکی رضوان، کتیبه‌نویس آستان قدس، صاحب کتاب لولوه الرضوان در علم تجوید، سید حسین حافظیان صدرالقراء آستان قدس، آیت‌ا... درافشان، مرحوم ملاعباس و افرادی دیگر که از شمع وجود این استاد بهره بردند. رهبر معظم انقلاب اسلامی اشاراتی دراین‌باره داشته‌اند. ایشان در بخشی از خاطرات خود گفته‌اند که «یک روز استاد اول ما در تلاوت قرآن به ما گفت: «شما دیگر به مرحله‌ای رسیده‌اید که من نمی‌توانم به شما درس بدهم و بیشتر از این شما را جلو ببرم.» به ما توصیه کرد که پیش استاد او -مُلّا عبّاس- برویم که در سن هفتادسالگی در صحن حرم رضوی (ع) تدریس می‌کرد. نزد او کتاب تجوید را خواندیم که به‌فارسی است و تألیف سید محمد عرب زعفرانی. این سید محمد، عرب و ساکن مشهد بود که استاد مُقری ما -مُلّا عبّاس- هم شاگرد او بوده است. پس از چند ماه شاگردی، حاج رمضان گفت که ترقی کرده‌اید و دیگر نمی‌توانم به یادگیری بیشتر شما کمک کنم. استاد بعدی ملاعباس، بزرگ‌ترین استاد قرائت قرآن مشهد، شاگرد سید محمد عرب زعفرانی، مؤسس علم قرائت در مشهد بود. ملاعباس شال خراسانی سفید رنگی به سر می‌بست، عبا به دوش می‌انداخت و ریش بلندی داشت. چهره‌ای شبیه افغان‌ها داشت. جلسه قرآن او در یکی از اتاق‌های بالای صحن کهنه برپا می‌شد، مگر ماه‌های رمضان که به ایوان رو‌به‌روی ایوان حصیر‌باف‌های مسجد گوهر‌شاد منتقل می‌شد. یکی از خصوصیات این جلسه آداب ورود و خروج به آن بود. از در که وارد می‌شدیم باید می‌گفتیم سلام علیکم، از در هم که خارج می‌شدیم، برای خداحافظی باید می‌گفتیم سلام علیکم. هیچ خداحافظ نمی‌گفت. شاگرد‌ها پشت رحل‌هایی که دور اتاق چیده شده بود می‌نشستند. روی رحل‌ها فقط یک نوع قرآن بود و آن قرآن چاپ بمبئی بود؛ قرآن‌های رحلی بزرگ، با کاغذ نازک و خط هندی. الان هم با آن رسم‌الخط خیلی مأنوس هستم و خوشم می‌آید. شاید بتوان گفت قرآن‌های هندی جزو صحیح‌ترین قرآن‌ها هستند. قرآن‌های مصری و هندی هر ۲ صحیح هستند. بر خلاف قرآن‌های ایرانی که غلط زیادی داشتند.» پس از انقلاب فعالیت‌های قرآنی رشد چشمگیری کرد و جلسات متعددی در جای‌جای کشور برگزار می‌شد. مشهد نیز سرسلسه این فعالیت‌ها بود. قاریان متعددی از مشهد در مسابقات بین‌المللی ایران، مالزی و دیگر کشور‌های اسلامی صاحب عناوین برتر شدند و هنوز نیز این مسیر درخشان ادامه دارد و قاریان متعددی از این شهر پربرکت سربرآورده‌اند.
اتفاقی خوب در ماه رمضان امسال
معاونت فرهنگی شهرداری مشهد در اقدامی تحسین‌برانگیز تصاویر استادان و پیش‌کسوتان قرآنی مشهد را در جای‌جای شهر نصب کرده است. این اقدام زیبا سبب می‌شود مردم هرچه بیشتر با نخبگان قرآنی این شهر آشنایی پیدا کنند. توسعه فعالیت‌های قرآنی نیازمند توجه هرچه بیشتر سازمان‌های فرهنگی برای پیشبرد هرچه بهتر این اهداف است. به عنوان عضو کوچکی از جامعه قرآنی مشهد مراتب قدردانی خود را نسبت به این اقدام ارزشمند اعلام می‌دارم. باشد که این اتفاقات مهم هرچه بیشتر در سطح برنامه‌ریزی شهری دیده شود.