لیلی رحمانی/شهرآرانیوز - چندی پیش، ضربه‌های کلنگ تخریب بر بافت سههزارساله کنگ، قلب دوستداران میراث فرهنگی را به درد آورد و قصه تخریب ماسوله خراسان آغاز شد. چرایی وقوع این اتفاق را به موضوع مهمی تبدیل کرد که ریشه در خلأ وجود قوانینی محکم برای حفظ این اثر تاریخی داشت.
ماجرا از آنجا آغاز شد که تصاویری از تخریب روستای کنگ در فضای مجازی منتشر شد؛ اتفاقی که اجرای طرح هادی روستایی عامل آن معرفی شد اما در‌این‌بین، خبر دردناک‌تر این بود که این اثر تاریخی در فهرست آثار ثبت‌شده ملی، قرار ندارد و همین مسئله ورود سازمان میراث فرهنگی را به‌عنوان متولی، با محدودیت روبه‌رو می‌کرد.
هدف از اقدامات انجام‌گرفته برای اجرای طرح هادی روستایی و بعد از آغاز عملیات، احداث معبری شش‌متری، ایجاد ارتباط میان دو طرف روستا بوده است، اقدامی که برخی آن‌را غیر قانونی نمی‌دانند و دهیاری و شورای روستا بر‌اساس دلایل خود به‌دنبال اجرای آن هستند.
در‌واقع افرادی که اقدام به تخریب قسمتی از بافت این روستا کرده‌اند، به‌دنبال اجرای طرحی بوده‌اند که قرار بوده مسیری برای دسترسی خودروها در مواقع بحرانی باشد، اما مسئله این است که به‌دلیل نبود قوانین مشخص، اجرای این طرح به بافت تاریخی و گلی این اثر تاریخی پیش از اسلام، آسیب‌های جدی وارد خواهد کرد.
محمد قربانی، بخشدار طرقبه، در‌این‌باره گفته بود: اگرچه باید بازسازی منازل با حفظ اصالت و معماری خاص روستای کنگ انجام شود، متأسفانه طرح مصوبی نداریم که به اهالی، دهیاری و شورا ابلاغ کنیم تا بازسازی و بهسازی با چه شرایط و طبق چه طرحی اجرا شود.
او تأکید کرده بود که با‌توجه‌به معماری خاص این روستا به‌هیچ‌وجه امکان تجدید معماری آن وجود ندارد و از‌طرفی نیز با برهم‌خوردن بافت روستا، جاذبه گردشگری کنگ از میان خواهد رفت.
همه این‌ها در‌حالی است که سید‌حسن حسینی، فرماندار بینالود، نیز حق را به دهیار روستا داده بود و پیش‌تر با تأکید بر اینکه با‌توجه‌به ثبت‌نشدن این اثر ورود سازمان میراث فرهنگی موضوعیتی ندارد، بیان کرده بود: اگر اداره کل میراث فرهنگی خراسان‌رضوی، روستای کنگ را ثبت ملی کرده باشد، حتما باید موضوع مربوط‌به حفاظت از میراث را مدنظر قرار بدهد و با‌توجه‌به اینکه چنین اقدامی انجام نشده است، ورود آن‌ها به مسئله موضوعیت ندارد. اگر میراث فرهنگی هنگام تصویب طرح اعلام می‌کرد که این روستا جزو میراث فرهنگی است، با چنین وضعیتی طرح هادی تصویب نمی‌شد و طرح دیگری جایگزین آن می‌شد، اما در حال حاضر چون طرح هادی تصویب شده، حق با دهیار است و باید کار خود را انجام دهد. با‌وجود تلاش حقوقی افراد حامی اجرای طرح هادی، از‌میان‌رفتن این روستا موضوعی نیست که بتوان درمقابل آن سکوت کرد. این اثر تنها به مردم خراسان تعلق ندارد و از‌طرفی نیز باید گفت تخریب آن ضربه بزرگی به اقتصاد گردشگری که قطعا خود اهالی را منتفع خواهد کرد، خواهد زد.
در‌این راستا احسان زهره‌وندی، جانشین معاون میراث فرهنگی استان، بیان کرده بود: روستای کنگ، یکی از بافت‌های با‌ارزش استان است و مکاتبات بسیاری با مقامات مسئول، فرماندار و دهیار این روستا داشته و مطرح کرده‌ایم که با تخریب بافت روستایی موافق نیستیم و ترجیحمان این است که این بافت حفظ شود.
حالا بعد‌از گذشت چند ماه از اولین برخورد تیشه‌ها با بدنه خانه‌های چند‌هزار‌ساله کنگ و اهمیت‌یافتن موضوع ثبت این روستا و همچنین وعده مسئول دفتر آثار ثبت تاریخی و حرایم میراث فرهنگی خراسان رضوی مبنی‌بر پیگیری و ثبت این اثر که در گزارشی تحت عنوان «ماجرای گنگ کنگ» در همین صفحه به چاپ رسید، بالاخره این اثر سههزارساله در جلسه شورای ملی ثبت آثار تاریخی و فرهنگی غیر‌منقولثبت شد.
مدیر کل دفتر ثبت آثار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت که از استان خراسان رضوی، محدوده تاریخی روستای کنگ، بقایای طاق دوبرار، پاسگاه سه‌گوش، خانه مهدوی، خانه فرشادنیا، حمام کندکلی، سراچه (خانه) رضایی، خانه چوپانی، خانه پورقیصر، خانه رضایی (حوضخانه رضایی)، خانه باصری، استرخانه‌های شورلق، مخزن آب قدیمی (فهرست میراث صنعتی)، پاسگاه شورلق، خانه سلیمانی، خانه قوامی، خانه نجفی، خانه میرمعزی، خانه تقی‌زاده، خانه عطایی و خانه رمضانی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
خبر این ثبت می‌تواند نقطه عطفی در حفظ این میراث تاریخی بین‌المللی که دست کمی از ماسوله ندارد، باشد و امید می‌رود بعد‌از ابلاغ رسمی این ثبت به استان، نه‌تنها از تخریب این بافت جلوگیری شود، بلکه اقتصاد گردشگری نیز در این منطقه قوت گیرد.