مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: در ۲دهه اخیر معادل ۳برابر مساحت کشور آفریقای جنوبی،فضای سبز و زنده از دست داده‌ایم.
سمیرا شاهیان/شهرآرانیوز، تورج همتی ضمن گرامیداشت هفته محیط زیست افزود: متأسفانه حدود یک میلیون گونه گیاهی و جانوری در کره زمین در معرض تخریب هستند و این نشان می‌دهد در طبیعت مداخله کردیم و اگر اقدامات لازم در کل زمین انجام نگیرد، دوباره دچار سوزانده شدن کره زمین و تغییر اقلیم می‌شویم که بدون شک برای مقابله با آن نیاز به عزم جهانی داریم.
برنامه‌های هفته محیط زیست امسال
مدیر کل اداره حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اظهار کرد: در راستای پاسداشت این هفته، روز گذشته با فرماندهی یگان ویژه دیدار داشتیم. این دیدار باتوجه‌به آتش‌سوزی‌هایی که در این فصل در سراسر ایران به وقوع می‌پیوندد، ضرورت داشت. همچنین امروز، در دومین روز از هفته محیط زیست، با بسیج استان دیدار داریم تا در زمینه پیشگیری از این حوادث و توسعه آموزش‌های محیط زیست در حوزه خانواده با آن‌ها هم‌فکری داشته باشیم.
تهیه نقشه جامع محیط زیست استان
وی افزود: در راستای برنامه‌های این هفته، فردا با سمن‌های محیط زیستی استان نشست آنلاین داریم. همچنین روز سه‌شنبه در جلسه شورای پژوهشی استان با حضور صاحب‌نظران، عملکرد پژوهشی استان را مرور می‌کنیم.
درخصوص پژوهش نیز چند اتفاق خوب افتاد؛ برنامه مدیریت زیست‌بومی کشف‌رود را در سال گذشته تهیه کردیم و همچنین بیلان آبی رودخانه کشف‌رود مطالعه شد. به علاوه نقشه جامع محیط زیست استان را با همکاری دانشگاه فردوسی تهیه می‌کنیم که سند بسیار معتبری با رویکرد توسعه پایدار است و اولین‌بار در کشور تهیه شده و مرحله اول آن مطالعه شده است.
مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست استان ادامه داد: در روز سه‌شنبه جلسه‌ای با همیاران آب خواهیم داشت. مستحضرید در استان خراسان رضوی در بخش‌های مختلف توسعه، معدن و گردشگری فعالیت‌های زیادی صورت می‌گیرد و نیاز است که در راستای ارتقای بهره‌وری و مدیریت مصرف در حوزه آب اقداماتی انجام بگیرد. دراین‌باره در دانشگاه فردوسی که در این زمینه پیش‌قدم است، جلسه‌ای با گروه همیاران آب خواهیم داشت که مباحثشان را ارئه دهند و از منظر محیط زیست در آن جلسه نظر بدهیم. همتی با اشاره به اینکه نمی‌دانیم سرنوشت سند جامعی که در زمینه آب تهیه شده، چه شده است، گفت: خواستیم دوستان توضیح بدهند تا موضوع از چه قرار است.
همتی افزود: روز‌های پنجشنبه و جمعه نیز در شورای اداری شهرستان‌های بجستان و نیشابور شرکت می‌کنیم و از نزدیک به اتفاق فرمانداران موضوعات زیست محیطی را پیگیری می‌کنیم. ضمن اینکه ۱۵ خردادماه، روز جهانی محیط زیست از شهرستان کلات به‌لحاظ قابلیت‌هایی که دارد، بازدید کردیم.
تصمیم‌گیری درباره کمربند جنوبی را به مدیریت شهری واگذار کنید
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی درخصوص پروژه کمربند جنوبی گفت: بنده نهایت بعد از پایان دوره مسئولیتم از این شهر می‌روم، اما شما مشهدی هستید و باید مباحث را دقیق‌تر بررسی کنید. شاید به‌عنوان یک مسافر، مشهد را از نظر ساختار شهری، مدرن ببینیم، اما به‌نظر من رسانه‌ها و فعالان محیط زیست باید با نگاهی عمیق‌تر موضوعات را پیگیری کنند.
تورج همتی اظهار کرد: شهر باید برنامه داشته باشد. ۱۰ سال پیش طرح جامع طراحی کردند و نوشتند در آنجا باید کارکرد اکولوژیک در ارتباط با ارتفاعات باشد، ما نیز قبول داریم و بدون شک شهرداری هم باید قبول داشته باشد. اینکه ساخت کمربند جنوبی چه زمانی اتفاق افتاده است را من بررسی کردم. ۱۰ سال پیش ایجاد کمربندی شهر آغاز شده است و بنده متولی مسائل فنی نیستم که توضیح بدهم چرا این پروژه اتفاق افتاده است.
وی افزود: ساختاری به نام شورای ترافیک هست که اعضای آن تصمیم گرفتند کمربند جنوبی اجرا شود. معاون اداره محیط زیست هم موافقت کرده است کمربندی ایجاد شود و امضا کرده است و متأسفانه در آن زمان، قانون اجازه داده است بدون مطالعات، پروژه اجرا شود.
این مسئول با اشاره به اینکه من وقتی در سال ۱۳۹۷ به سمت مدیر کل حفاظت محیط زیست استان منصوب شدم، متوجه شدم این پروژه دغدغه فعالان محیط زیست و دستگاه قضایی است، افزود: در آن زمان، باتوجه‌به اینکه پروژه در گذشته مشمول قانون مطالعات نشده بود، بلکه بعد از شروع پروژه کمربند، ارزیابی آن شروع شد، ما شهرداری را ملزم کردیم که برنامه مدیریت محیط زیست را در قبال کمربند جنوبی ارائه دهد. جلساتی برگزار و پیگیری‌هایی شد و شهرداری ملزم شد مطالعات این پروژه را دنبال کند، اما بعد‌ها متوجه شدیم این مطالعات روند کندی دارد. اکنون نیز مطالعات به دست ما نرسیده است.
وی بیان کرد: باتوجه‌به اینکه ارکان حاکمیت در استان تصمیم گرفتند با حفظ کاربری‌ها و جلوگیری از هرگونه توسعه نامتوازن شهری، اقداماتی برای مردم در آنجا انجام شود، بنابراین باید اجازه بدهیم شهردار که به محیط زیست علاقه‌مند است، مباحثش را در راستای محیط زیست پیاده کند. به‌نظر من فعالان محیط زیست فشار وارد می‌کنند بخشی از کار‌ها متوقف شود و از شهرداری می‌خواهند کاری انجام بدهد که مردم را متقاعد کند، اما در نهایت منجر به تصمیم عجولانه می‌شود. تصمیم بدون برنامه به سرانجام خوبی نمی‌رسد. امیدواریم مدیریت شهری تصمیم درست بگیرد و مردم نیز با سعه صدر و انعطاف خردمندانه و نگاه متعالی به این شهر نگاه کنند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان با بیان اینکه وظیفه اصلی و قانونی ما در ۲.۵ میلیون هکتار از عرصه‌های خراسان رضوی تعریف می‌شود، تأکید کرد: کسی جرئت ندارد در این عرصه‌های تعریف شده برود و کاری انجام بدهد، زیرا ما در راستای عمل به وظایفمان با او مقابله می‌کنیم. طبق قانون در کمربند جنوبی ما فقط می‌توانیم برنامه مدیریت زیست‌محیطی را اجرا کنیم، باید‌ها و نباید‌های این طرح را تعریف کنیم، اما اگر انتظار دارید با چند خودرو برویم و مانع پیشرفت پروژه شویم، طبق قانون اجازه نداریم و به این معنی نیست که ما از وظایفمان شانه خالی کردیم.
همتی تأکید کرد: اگر از یک پارک ملی بازدید کنیم و بی‌مبالاتی‌ای در حد مشاهده فضولات حیوانی ببینیم، بدون شک با محیط بان برخورد می‌کنیم، زیرا قانون داریم که در پارک ملی هیچ تخلفی صورت نگیرد تا ذخیره محیط زیست آیندگان حفظ شود، اما بنده وظیفه ندارم درخصوص پروژ‌ه‌ای، به‌جای دیگران پاسخ بدهم. ضمن اینکه در برنامه سوم توسعه در قانونی که مجلس شورای اسلامی تعیین کرده است، طبق ماده‌های ۱۲۴ و ۱۳۴ خسارت بر اساس مترمکعب تعریف می‌شد، اما در برنامه چهارم و پنجم و ششم این اختیارات به سازمان محیط زیست داده نشد که خسارات محیط زیست را محاسبه و آن را ابلاغ کند.
کشف‌رود نه، فاضلاب‌رود
در ادامه، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در پاسخ به اینکه سازمان محیط زیست در کارگروه ویژه کشف‌رود، وظایفی بر عهده داشت از جمله پیگیری‌هایی درخصوص تأمین مالی و تحویل اراضی کشف‌رود که به شهرداری تحویل بدهد، گفت: همه ما می‌دانیم رودخانه حفاظت‌شده کشف‌رود، ضلع میانی‌اش که حدود ۸۱ کیلومتر است حتی در زمانی که به منطقه حفاظت‌شده تبدیل شده بود، متأسفانه کارکرد اکولوژیکی‌اش را از دست داده بود. در آنجا به‌نوعی، رودخانه تبدیل به فاضلاب‌رود شده است و فقط بار مشکلات و بی‌تدبیری کسانی را به دوش می‌کشد که به محیط زیست توجه ندارند؛ بنابراین مسئله کشف رود خرد جمعی می‌خواست و نیازمند این بود که همه برای رفع مشکل کمک کنند.
همتی با اشاره به پیشینه کشف‌رود ادامه داد: قبل از اینکه مدیریت بخش‌هایی از کشف‌رود به شهرداری واگذار شود، مشکلاتی داشتیم؛ می‌خواستیم جلو فعالیت موتورپمپ‌هایی را که فاضلاب به زمین‌های کشاورزی منتقل می‌کردند، با حکم دادگاه بگیریم. تعدادی از همکاران مأمور شدند که در آنجا حضور پیدا کنند، اما ما دچار چالش شدیم و نمی‌توانستیم با مردم آنجا مقابله کنیم. بنده از شورای تأمین استان و فرماندار وقت کمک خواستم. نهایت نتوانستیم برخورد قهری با مردم داشته باشیم و طرح شکست خورد.
حدود ۱۰.۴ تن پسماند عفونی در شهرستان مشهد تولید می‌شود
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان درباره این سؤال که پسماند‌های بیمارستانی در شرایط کرونایی چقدر افزایش داشته است و در این وضعیت پروتکل‌های بهداشتی تغییر کرده است، گفت: ۶۹ بیمارستان در استان داریم که از این تعداد، ۳۵ بیمارستان در شهرستان‌ها و ۳۴ بیمارستان در مشهد است. پسماند عفونی که در شهرستان تولید می‌شود ۲.۶ تن در واحد‌های بخش خصوصی، مطب‌ها و کلینیک‌ها و درمانگاه‌هاست و ۷.۸ تن هم مربوط می‌شود به بیمارستان‌های مشهد که درمجموع در حوزه شهرستان مشهد حدود ۱۰.۴ تن پسماند عفونی تولید می‌شود.
همتی افزود: فقط در ایام شیوع کرونا، حدود ۱۴۱ بازدید داشتیم که منتج به ۲۷ اخطاریه شده است.
وی توضیح داد: پس از اینکه پسماند‌ها جمع‌آوری می‌شود، با لحاظ اصول بهداشتی دفن و آهک‌پاشی و پوشش‌دهی می‌شود.
همتی در پایان این بخش گفت: شهرستان مشهد در واقع بهترین شهر به لحاظ مدیریت پسماند عفونی در کشور است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان با اشاره به اینکه ۲.۵ میلیون هکتار اراضی تحت مدیریت در خراسان رضوی داریم، گفت: هر محیط‌بان به‌طور میانگین از ۱۷ هزار هکتار حفاظت و حراست می‌کند، درحالی که استاندارد جهانی‌اش بین ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ هکتار است.
تورج همتی افزود: در بعضی از شهرستان‌ها محیط‌بانان تا ۲۵ هکتار را زیر نظر دارند و حفاظت می‌کنند.
وی درباره مجهزبودن محیط‌بانان نیز اظهار کرد: نه‌تن‌ها در خراسان رضوی که در کل کشور، تجهیزات خودروی کم است و جواب‌گو نیست.
آتش‌سوزی‌هایی که خاموش شدند
این مسئول درباره پیشگیری از آتش‌سوزی در شهرستان‌های خراسان رضوی بیان کرد: مانند سال‌های قبل هماهنگی‌هایی با دستگاه انتظامی و بسیج انجام شده است. همچنین در راستای پیشگیری از وقوع حریق، اراضی زیر حفاظت استان را به ۵ پهنه تقسیم کردیم و در هر پهنه یک نفر مدیر بحران تعیین کردیم که اگر آتش‌سوزی شد، بلافاصله شهر‌های تحت معینشان وارد عمل شوند و به‌موقع آتش را خاموش کنند.
همتی با بیان اینکه برای همه فرماندهان و محیط‌بانان دوره آموزشی برگزار شده است، ادامه داد: دو سه آتش‌سوزی در تربت جام، خواف و نیشابور رخ داد که خوشبختانه همکاران وارد عمل شدند و آتش خاموش شد. آتش‌سوزی‌ها در منطقه حفاظت شده رئیسی ۵۰۰۰ هکتار و در «بزد» تربت جام یک هکتار و در شهرستان خواف نیز حدود ۵ هکتار بود که بلافاصله خاموش شدند.
تحویل ببر‌های باغ وحش مشهد به اربیل عراق
معاون پایش و نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: در راستای سامان‌دهی باغ‌وحش و باتوجه‌به درخواستی که به دست ما رسیده بود، ۳ قلاده ببر باغ‌وحش مشهد به اربیل عراق منتقل شدند که واگذاری آن‌ها مطابق پروتکل‌های جهانی انجام شده است. ضمن اینکه این ۳ قلاده از گونه‌های بومی نیستند و مشکل انتقال به کشور‌های دیگر را ندارند.
بتول عابدی همچنین در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت فعلی باغ‌وحش مشهد توضیح داد: باغ‌وحش مشهد مسائلش خیلی متعدد بود؛ عمده‌ترین مسئله مربوط به فضا‌های نامناسبی بود که برای گونه‌ها تعیین کرده بودند. اکنون بهسازی فضا‌ها در بخش‌های زیادی انجام و فاضلاب مدیریت شده است و با ۵۱ دوربین مداربسته محیط آنجا رصد می‌شود.
او اظهار کرد: کارگروه سه‌جانبه بین اداره کل دام‌پزشکی خراسان رضوی و اداره کل حفاظت محیط زیست استان و دانشکده دام‌پزشکی تشکیل شده است و حسب مورد، مشکلاتی را که در باغ‌وحش است، در کارگروه طرح و بررسی می‌کنیم و درباره آن‌ها تصمیم می‌گیریم.
این مسئول همچنین درباره باغ پرندگان و سرنوشت پرندگان قاچاقی که به شاندیز منتقل شده بودند، اظهار کرد: باغ پرندگان ۲۶ مشکل عمده داشت که اکنون وضعیتش مساعد است. پرندگان قاچاق را نیز موقت به مرکزی در شاندیز تحویل دادیم تا به‌زودی به ۲ مرکز مجاز که در نیشابور و تربت‌حیدریه داریم، تحویل داده شوند.
سال گذشته ۹۷۰ متخلفِ شکار صید در استان دستگیر شدند
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان با بیان اینکه بیولوژیست‌ها خسارت ناشی از تخریب حتی یک اصله درخت اُرس را مثلا حدود ۱۰۰ هزار دلار تخمین می‌زنند، توضیح داد: اگر بخواهیم با نگاه بیولوژیست‌ها به محیط زیست بنگریم، به هیچ‌وجه خسارت‌های وارد شده به محیط طبیعی قابل جبران نیست.
در همین راستا، معاون پایش و نظارت بر حفاظت محیط زیست استان تشریح کرد: در سال ۱۳۹۸ تعداد ۹۷۰ متخلف شکار صید در سطح استان دستگیر شده است که در قالب ۷۴۱ پرونده به دستگاه قضایی معرفی شدند.
محمد عرفانی ادامه داد: در این بین ۲۰۸ قبضه انواع سلاح شکاری از متخلفان، کشف و توقیف شده است. همچنین تعداد پیشگیری از تخلفات شکار صید در سال گذشته افزایش پیدا کرده است و ۸۳ پرونده به عنوان شروع به شکار، قبل از اینکه متخلفان شروع به شکار کنند در مناطق دستگیر شدند.
راه‌اندازی کلینیک تخصصی گونه‌های جانوری در ویرانی
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان از راه‌اندازی مرکز بازپروری و کلینیک تخصصی گونه‌های جانوری در شمال شرق کشور خبر داد و افزود: به‌زودی این مرکز در ویرانی شاندیز افتتاح می‌شود و خوشبختانه به مرکز مستقلی دست خواهیم یافت و دیگر نیاز نداریم برای نگهداری موقت گونه‌ها از پارک پردیسان استفاده کنیم.
تورج همتی با اشاره به اینکه در خراسان رضوی، تنوع زیستی منحصربه‌فردی داریم، اظهار کرد: از ۱۱۶۳ گونه مهره‌دار در کشور ۴۹۴ گونه را در خراسان رضوی داریم که شامل ۴۲ درصد جمعیت مهره‌داران می‌شود و تنوع عمده روی پستانداران و پرندگان است.
او ادامه داد: از وجود ۸ گربه‌سان کشور، به جز ببر که منقرض شده است، گزارش داریم و از نظر تنوع زیستی و تعداد مناطق در کشور اولین هستیم.
این مسئول استان یادآوری کرد: خوشبختانه در سال گذشته یگان حفاظت استان، یگان برتر در کشور شد و به همین دلیل جا دارد از زحمات محیط‌بانان که در سراسر استان دل‌سوزانه این زیست‌بوم کهن و حیات‌بخش را حفاظت می‌کنند، تشکر کنم.
سال گذشته ۹۷۰ شکارچی متخلف در استان دستگیر شدند
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان با بیان اینکه بیولوژیست‌ها خسارت ناشی از تخریب حتی یک اصله درخت اُرس را مثلا حدود ۱۰۰ هزار دلار تخمین می‌زنند، توضیح داد: اگر بخواهیم با نگاه بیولوژیست‌ها به محیط زیست بنگریم، می‌بینیم که به‌هیچ‌وجه خسارت‌های وارد شده به محیط طبیعی جبران‌پذیر نیست.
در همین راستا، معاون پایش و نظارت بر حفاظت محیط زیست استان تشریح کرد: سال گذشته ۹۷۰ شکارچی متخلف در استان دستگیر شدند که در قالب ۷۴۱ پرونده به دستگاه قضایی معرفی شدند.
محمد عرفانی ادامه داد: در این بین ۲۰۸ قبضه سلاح شکاری از متخلفان کشف و توقیف شده است. همچنین تعداد پیشگیری از تخلفات شکار در سال گذشته افزایش پیدا کرده و ۸۳ پرونده به‌عنوان شروع به شکار تشکیل شده است، یعنی قبل از اینکه متخلفان شکار را شروع کنند، در مناطق دستگیر شده‌اند.