در زندگی روزمره خود ممکن است بار‌ها برای فرار از واقعیت یا اثبات نادرست استدلال‌های خود به سراغ مغالطه‌ها برویم. این پافشاری‌های نادرست، اما همیشه با نیت قبلی نیست. برخی مغالطه‌ها ناخودآگاه هستند و حتی وقتی بر مغالطه بودن آن‌ها تأکید می‌شود ممکن است در برابر آن مقاومت کنیم.
عماد پورشهریاری | شهرآرانیوز - در زندگی روزمره خود ممکن است بار‌ها برای فرار از واقعیت یا اثبات نادرست استدلال‌های خود به سراغ مغالطه‌ها برویم. این پافشاری‌های نادرست، اما همیشه با نیت قبلی نیست. برخی مغالطه‌ها ناخودآگاه هستند و حتی وقتی بر مغالطه بودن آن‌ها تأکید می‌شود ممکن است در برابر آن مقاومت کنیم. «مغالطه منشأ» از این همین موارد است. مغالطه منشأ تلاش می‌کند تره را بذر آن و حسنی را به پدرش نسبت دهد و اصرار دارد که از درون کوزه همان بیرون می‌تراود که در اوست. در حالی که منشأ هر محصول یا خدماتی لزوما تأیید آن نیست و همین‌طور منشأ بد دلیل شرارت نیست. فولکس‌واگن گرچه در زمان نازی‌ها در آلمان ساخته شده، اما نمی‌توان به این جرم آن را از رده خارج کرد.
مغالطه منشأ چیست؟
وقتی یک موضوع یا استدلال را در شکل گذشته آن بررسی کنیم و بدون در نظر گرفتن تغییرات احتمالی، آن ارزیابی‌ها را به زمان حال نسبت دهیم، دچار مغالطه منشأ یا تکوینی شده‌ایم.
مثال مشهور مغالطه منشأ استفاده از حلقه ازدواج است. در دوران روم باستان از حلقه ازدواج برای نمایش مالکیت مرد بر زن استفاده می‌کردند. البته در طول صد‌ها سال این مفهوم معنای اصلی خود را از دست داده است و کاربرد فعلی حلقه‌های نامزدی یا ازدواج عمری کمتر از ۱۰۰ سال دارد. اگر فردی مدعی شود که به دلیل منشأ حلقه ازدواج، با خرید یا استفاده از آن مخالف است و قصد حمایت از حقوق زنان را دارد دچار مغالطه شده است.
مغالطه منشأ همیشه اشتباه نیست
مانند همه استدلال‌های نادرست باید فرصتی هم برای درست بودن این مغالطه قائل شد. این احتمال در مغالطه منشأ حتی بیش از سایرین است. اساس این استدلال بر پایه اشاره به گذشته است. مثلا می‌توانیم ادعا کنیم پائولو مالدینی بازیکن فوتبال خوبی شد، چون چزاره، پدرش، فوتبالیست مطرحی بود.
مغــالــطـه‌ها روش‌هــای نـــادرســت استدلال‌کردن هستند هرچند ممکن است نتیجه یکسانی داشته باشد. پائولو مالدینی ممکن است از نظر ژنتیکی قدرت بدنی یا قد بلند را از پدر به ارث برده باشد، اما حضور پدر در محیط‌های ورزشی و زندگی فوتبالی او بیشترین تأثیر را در رشد پائولو داشته است.
مغالطه منشأ ممکن است با مغالطه توسل به سنت اشتباه شود. در اولی گذشته به معنی اصل و نسب یا یک نوع ارتباط ژنتیکی است و اصلا در انگلیسی به مغالطه ژنتیکی شناخته می‌شود. توسل به سنت، اما می‌تواند یک رفتار یا آداب قدیمی را به‌عنوان مغالطه استفاده کند. افزون بر این، مغالطه منشأ ناشی از بنیان نادرست است، اما دیگری برای مغالطه به سنت متوسل می‌شود.
هم‌چنین مغالطه منشأ به مغالطه توسل به مرجعیت نامرتبط یا مغالطه حمله شخصی شباهت زیادی دارد.
مغالطه منشأ در بازاریابی و تبلیغات
از آنجایی که رد کردن مغالطه منشأ آسان نیست و ممکن است با مخالفت آشکار مخاطب روبه‌رو شود، ابزاری کارآمد در بازاریابی است. کافی است یک نام یا اتفاق خوب در گذشته را به برنامه‌های امروز خود مرتبط کنیم. به همین ترتیب، با شناخت این مغالطه گاهی نیاز است از آن پرهیز کنید.
هلدینگ‌سازی‌ها یا سوپراپلیکیشن‌ها برای اثبات کارایی خود در بسیاری موارد از این مغالطه استفاده کنند. برای نمونه، شرکت گلرنگ رسانه با توجه به موفقیت شامپو‌ها و سایر مواد شوینده خود، مغالطه‌آمیز وارد دنیای فیلم‌سازی شد و مجموعه ناتمام «قهوه تلخ» را پشتیبانی کرد.
این اتفاق درباره اسنپ متفاوت است. اپلیکیشن قدرتمندی مانند اسنپ به منشأ ساختار مطلوب خود می‌تواند در بسیاری از عرصه‌ها ورود کند و نام خود را روی سوپرمارکت، مجتمع پزشکان و ... قرار دهد.
چه‌طور از مغالطه منشأ در بازاریابی و تولید محتوا استفاده کنیم؟
برای استفاده از این مغالطه پرکاربرد در کمپین‌های خود مهم‌ترین کار یافتن ریشه‌های درخشان خدمات و محصول است. مهم این است که این منشأ موردقبول عموم قرار بگیرد یا شهرتی فراگیر داشته باشد. فراموش نکنید که از دید عموم گرگ‌زاده در نهایت باید گرگ شود.
فرض کنید آب‌پرتقال می‌فروشید. منشأ بهترین و مشهورترین پرتقال‌های کشور کجاست؟ پرتقال شهسوار (تنکابن) شهرت خوبی دارد. می‌توانید در محتوا‌های خود اشاره‌ای به این منطقه داشته باشید. اینکه پرتقال شهسوار طعم خوبی دارد مغالطه نیست، اما اینکه منشأ خود را پرتقال‌های طبیعی و دست‌چین‌شده این منطقه معرفی کنید مغالطه است. از طرفی، همه پرتقال‌های شهسوار هم ممکن است باب میل ما نباشند.
رپرتاژنویسی مغالطه‌آمیز
مغالطه منشأ یا تکوینی در دیگر حوزه‌های بازاریابی دیجیتال هم نقش دارد. الگوریتم‌های گوگل و ترفند‌های سئو از بزرگ‌ترین مغالطه‌گر‌ها در این حوزه هستند. شما برای بهبود وضعیت وب‌سایت خود در موتور‌های جست‌وجو ممکن است اقدام به انتشار رپرتاژ در وب‌سایت‌های معتبر کنید. گوگل آدرس شما را در این وب‌سایت‌ها مشاهده می‌کند و اعتبار بیشتری به شما خواهد داد. این رفتار یا الگوریتم گرچه منطقی به نظر می‌رسد، کارشناسان سئو خیلی راحت می‌توانند مغالطه آمیز بودن آن را حس کنند.
از سوی دیگر، کارشناسان روابط عمومی برای ایجاد اعتبار در یک محتوا از این مغالطه استفاده می‌کنند. چه بسا بار‌ها شنیده‌اید که درستی رخداد یک موضوع به انتشار خبر آن در صداوسیما و یا یک رسانه خاص مرتبط شده است که به‌شدت منشأ مغالطه‌آمیزی است. پس می‌توانید به آسانی با خرید یک خبر یا یک ستون در یک رسانه معتبر مغالطه کنید.