غزاله حسینپور| قصه و قصهدوستی انسان از روزگار غارنشینی تا امروز سخن تازهای نیست. بشر همواره از شنیدن ماجرایی شگفتآور لذت میبرده است و این تمایل تا امروز و عصر پرشتاب رایانه و ارتباطات مجازی در او باقی است. قصص در کلام آسمانی و روایتهای معصومان و نیز در آثار فرهنگی و ادبی گذشتگان هم حضوری چشمگیر داشتهاست؛ چنانکه میتوان آثار شاخص و برجسته بسیاری را -مثلا شاهنامه فردوسی- در این باره نمونه آورد. در ایران امروز نیز اهمیت قصه و قصهگویی روزبهروز بیشتر روشن میشود. بیستودومین جشنواره قصهگویی منطقهای یکی از مصداقهای آشکار شدن این اهمیت برای مسئولان فرهنگی است؛ برنامهای که نشست خبری آن روز گذشته در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خراسانرضوی برگزار شد.
قصهگویی در قرآن و روایات
در این نشست، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان و مدیر اجرایی جشنواره منطقه ۴ کشور، ذات اقدس الهی را قصهگو و قصهنویس و از اینرو جایگاه قصه را پراهمیت دانست. ابراهیم زرهساز این موضوع را در سیره و روایتهای اهل بیت (ع) هم مشهود خواند و ادامه داد: فرهنگ محرم بهعلت دراماتیک بودن قصه عاشورا، بهعنوان یک تراژدی بزرگ دهانبهدهان چرخیده و به نسل امروز رسیده است. او شاهنامه فردوسی را نمونه برتر قصهگویی در فرهنگ کهن ایران معرفی کرد و قصه و قصهگویی را ابزاری مهم برای ارتباط نسلها با یکدیگر برشمرد.
آینده ساختنی است
زرهساز درباره شعار این دوره از جشنواره گفت: شعار جشنواره بیستودوم قصهگویی، «آینده ساختنی است» انتخاب شد و تلاش کانون پرورش فکری بر این بود که بتوانیم از گذشته پرمحتوای خود الهام بگیریم تا آینده را زیبا بسازیم.
او روند جشنواره امسال را بهصورت فرایندی در طول سال بیان کرد و توضیح داد: هماکنون بیشاز ۵۰۰۰ نفر در استان درحال قصهگویی برای کودکان و نوجوانان هستند. در مرحله استانی که در مهرماه برگزار کردیم، ۵۰ نفر برگزیده شدند و درنهایت ۵ نفر از آنها توانستند به مرحله منطقهای راه پیدا کنند.
جشنواره قصهگویی در ۲ قالب «اجرای صحنهای» که حداکثر زمان آن ۱۵ دقیقه است و «۹۰ ثانیهای» که هر نفر ویدئوی خود را در مدت ۹۰ ثانیه ضبط میکند و به دبیرخانه جشنواره میفرستد، برگزار میشود. مدیر اجرایی منطقه ۴ ادامه داد: با همکاری خوبی که در مرحله فراخوان با شهرداری مشهد داشتیم، از بخش ۹۰ ثانیهای استقبال خیلی خوبی شد و حدود ۱۰۰۰ اثر از هماستانیها به جشنواره رسید. آثار در موضوعات «شهر من» که قصه زندگی در شهر مشهد است، «خبرنگاران» و «دفاع مقدس» است و در بخش شهر من و خبرنگاران ۶ برگزیده و در بخش دفاع مقدس نیز ۳ برگزیده خواهیم داشت.
به گفته زرهساز، در بخش صحنهای حدود ۵۴۰ اثر به جشنواره رسیده است که از استان خراسانرضوی، ۵ نفر انتخاب شدهاند. این استان در این جشنواره میزبان برگزیدگان استانهای خراسانجنوبی، سیستانوبلوچستان، کرمان، یزد و هرمزگان خواهد بود که در تاریخ ۲۸ و ۲۹ آبان به رقابت خواهند پرداخت. منتخبان بخش ۹۰ ثانیهای هم در آیین پایانی معرفی خواهند شد.
داوران جشنواره بیستودوم، علی خانجانی، عباس جهانگیریان و رضا بابک هستند و داوران بخش ۹۰ ثانیه و دفاع مقدس نیز، ازسوی نهاد متولی معرفی شده اند.
بنا به اعلام مدیرکل کانون در استان، بخش نهایی و اختتامیه جشنواره بینالمللی قصهگویی، پایان آذرماه در شب یلدا در تهران برگزار خواهد شد. او در ادامه گفت: بنا داریم در سالهای آینده مرحله بینالمللی جشنواره را هم در مشهد میزبانی کنیم.
قصه در خدمت هویت تاریخی
کانون افزونبر این جشنواره نیز فعالیتهایی در حوزه قصه و قصهگویی دارد. مدیر اجرایی منطقه ۴ جشنواره قصهگویی در پاسخ به یکی از خبرنگاران درباره همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با دیگر مراکز و نهادها گفت: همکاریهای خوبی میان کانون و سازمان بهزیستی درحال شکلگیری است. همچنین ارتباط مؤثری با مهدهای کودک داریم. اتفاقی که در فضای بازیابی هویت تاریخی و سند تحول بنیادین آموزشوپرورش میافتد، همکاری سهجانبه میان آموزشوپرورش، شهرداری مشهد و کانون پرورش فکری است که در مرحله نهایی قرار دارد. در اینباره، همکاران ما در کانون قصههایی مرتبط با نسل امروز را با موضوع شاهنامه برای دانشآموزان مقطع ابتدایی آماده کردند. حدود ۳۰ قصه مؤثر در جلسات کارگروههای ویژه ۳ نهاد مطرح شده است و کارشناسان در مدت ۲ ماه و حدود ۵۰۰ ساعت درباره آن صحبت کردهاند. قرار است این قصهها به معلمان منتخب دوره ابتدایی برخی مدارس بهصورت آزمایشی آموزش داده شود. در کنار آن، برخی ابزارها با موضوع قصهگویی در نظر گرفته شده است، مثل سرود و نمایش خلاق.
زرهساز در ادامه از همکاری دیگری، با بسیج خواهران سپاه امامرضا (ع)، به نام «جشنواره غنچههای امید» خبر داد که یکی از بخشهای آن قصهگویی بوده است و خیلی از علاقهمندان قصهگویی در آن شرکت
کردهاند.
بنا به اعلام او، انجمن قصهگویی استان خراسانرضوی نیز حدود ۲ ماه پیش با حضور پرشور قصهگویان حرفهای استان و مشهد تشکیل شده و کارهای ارزشمندی نیز تاکنون انجام داده است؛ برای نمونه، طی همکاری با بیمارستان اکبر، خیلی از پرستاران با همکاری انجمن قصهگویی در دورههای کوتاهمدت شرکت میکنند تا برای بچهها داستان بگویند. همچنین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان درحال پیگیری برای ثبت قصههای اصیل خراسان به میراث معنوی و ماندگار در کشور است.
کتاب دغدغه کودکان و نوجوانان کانون است
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان و مدیر اجرایی جشنواره منطقه ۴ کشور در پایان این نشست خبری اعلام کرد: باتوجه به ایام هفته کتاب، لازم به یادآوری است که نخستین درخواست کودکان و نوجوانان کشور در کانون پرورش فکری، کتاب است. با اینحال ما هماکنون حدود ۳۰ هزار جلد کتاب عقب هستیم. باید به مرحلهای برسیم که احساس نیاز به کتاب در مخاطب بهوجود بیاید و کانون توانسته است این امر را محقق سازد.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از مراکز تأثیرگذار در فرهنگ مطالعه است و با افتخار میگویم اولویت اول برای بیش از ۳۰ هزار عضو فعال و ۲۰۰ هزار عضو ناپیوسته کانون، کتاب است؛ بنابراین در این زمینه نیازمند کمک مسئولان هستیم تا بتوانیم تعداد کتاب لازم را فراهم کنیم.