امین عظیمی زاده | شهرآرانیوز؛ زمانی راه انداختن کسب وکار‌ها به سرمایه‌های کلان نیاز داشت و بیشتر این فعالیت‌ها صرفا در انحصار سرمایه و نقدینگی اولیه خلاصه می‌شد. با پیشرفت فناوری و گسترش اینترنت، کسب وکار‌های متنوعی در سراسر دنیا ایجاد شده اند. به دنبال این پیشرفت روزافزون، راه انداختن کسب وکار دیگر نیازی به سرمایه‌های کلان ندارد و صرفا در انحصار پول نیز نیست.
طبق یک تعریف ساده، استارت آپ به کسب وکاری گفته می‌شود که بخشی از آن مبتنی بر فناوری است، اما باید توجه داشت که هر کسب وکاری که مبتنی بر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات باشد لزوما یک استارت آپ نیست. به همین دلیل همه استارت آپ‌ها به طریقی از تکنولوژی‌های جدید استفاده می‌کنند تا رشد زیادی داشته باشند. ایران نیز از این قاعده جهانی مستثنا نیست.
چند سالی است بحث کسب وکار‌های نوپا در ایران نیز داغ شده است و استارت آپ‌های متنوعی شکل گرفته اند. آیا با بهترین استارت آپ‌های ایرانی آشنایی دارید؟ می‌دانید برای شروع کسب وکار خود در ایران باید چه اقداماتی انجام دهید؟ از آن مهم‌تر اینکه وضعیت و جایگاه استارت آپ‌ها در شهر مشهد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در همین راستا، گفت وگوی اختصاصی شهرآرانیوز با محسن روشنک؛ عضو هیئت رئیسه انجمن شرکت‌های دانش بنیان و مسئول انجمن شتاب دهنده‌های خراسان رضوی را دنبال کنید.
روشنک در ابتدای این گفتگو بیان کرد: «شهر مشهد و استان خراسان رضوی از دیرباز مهد جریان سازی در ایران بوده و هست، بنابراین در حوزه نوآوری و شکل گیری استارت آپ‌های مبتنی بر نوآوری، خلاقیت و دانش هم در رتبه‌های اول کشور قرار دارد، اما این دلیل بر موفقیت این کسب و کار‌ها در توسعه و تجاری سازی محصولاتشان نیست چراکه سرانه توزیع منابع مالی و فرصت‌های توسعه بازار محصولات این کسب و کار‌ها در مشهد و در مقایسه با تهران یکسان نیست و این باعث شده است که مشهد به گهواره و گلخانه‌ای موقت برای شکل گیری استارت آپ‌ها و شرکت‌های SME تبدیل شود و این کسب و کار‌ها پس از طی مراحل پرخطر اولیه (از ایده تا تولید نمونه اولیه محصولات) چاره‌ای جز مهاجرت ندارند و حجم زیادی از این کسب و کار‌ها به ناچار به تهران و یا خارج از کشور با هدف دستیابی به ابزار و امکانات لازم برای توسعه کسب و کار خود مهاجرت می‌کنند.»
روشنک در پاسخ به این گمانه زنی که آیا تسهیلات بانکی‌ای که به استارت آپ‌ها اختصاص داده شده است در جایی غیر از این شرکت‌ها هزینه می‌شود، گفت: «بنده به عنوان مسئول کمیسیون تأمین مالی و جذب سرمایه شرکت‌های دانش بنیان استان با این موضوع مخالفم که حمایت‌های مالی حوزه دانش بنیان به انحراف رفته است.» وی افزود: «حجم این حمایت‌ها به نسبت حمایت‌های مالی دیگر حوزه‌ها بسیار ناچیز است، بنابراین سنجش این انحراف با ابزار یکسان و بر مبنای تجارب قبلی عادلانه نیست. ضمن اینکه تبدیل دانش و فناوری به محصولات نوآورانه و مبتنی بر دانش با حمایت‌های دولتی هم کماکان از پرخطرترین حوزه‌های سرمایه گذاری است و بیشتر شرکت‌ها و استارت آپ‌ها چنان چه دیدگاه کاسب گونه به این موضوعات داشتند فرصت‌های بهتری برای جذب منابع ارزان با حجم‌های بیشتر و کم دردسر‌تر را تجربه کرده اند.»
روشنک در همین راستا بیان کرد: «حتی در همین سال ۱۴۰۱ که شعار تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین را به خود اختصاص داده برخی از این شرکت‌ها با استفاده از خلأ‌های قانونی‌ای که در اختیار داشته و دارند به همین شکل عمل کرده اند. البته این موضوع مطلق نیست و باید نظارت‌ها بیشتر شود و فرآیند بهره مندی شرکت‌ها از حمایت‌های مالی، بازنگری و شفاف سازی شود، زیرا یکی از دلایل مهم در شکست استارت آپ‌ها غیرهدفمند و غیرعادلانه بودن حمایت هاست.»
عضو هیئت رئیسه انجمن شرکت‌های دانش بنیان خراسان رضوی در پایان این گفتگو نیز بیان کرد: «باید این نکته را یادآور شوم که رسالت اصلی معاونت علم و فناوری و وزارت محترم علوم، توسعه دانش و به اصطلاح تراشیدن لبه‌های دانش است و بر همین اساس است که ایران در توسعه دانش در دنیا جایگاه خوبی دارد، اما توسعه اقتصاد دانش بنیان زمانی میسر می‌شود که اولویت، فتح بازار باشد نه توسعه دانش. اگر فتح بازار اولویت باشد دانش همچون ابزاری در خدمت تولیدکنندگان برای ایجاد مزیت رقابتی خواهد بود و آن زمان شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند با تولید محصولات رقابتی مبتنی بر دانش در پی فتح بازار‌های داخلی و خارجی و به پیروی از آن توسعه اقتصاد دانش بنیان باشند.»
وی همچنین افزود: «تکیه صرف بر دانش محور بودن محصولات، دلیل بر توفیق محصولات در بازار نیست و لازم است مسئله در بازار، کشف و تعریف شود و با ابزار دانش و نوآوری راهی برای حل آن تدوین شود که تولید محصولات دانش محور با مزیت رقابت در بازار‌های داخلی و خارجی نتیجه اصلاح این نگرش است.»