وقتی واقعه روز عاشورا و به ویژه ادامه نهضت حسینی را مرور می‌کنیم، کلاس درسی است که نقش زنان حاضر در این رویداد به ویژه حضرت زینب (س) در آن بسیار تأمل برانگیز است. دراین باره شهید مطهرى در کتاب «حماسه حسینى» مى گوید: «تاریخ کربلا، یک تاریخ و حادثه مذکر-مؤنث است. حادثه اى است که مرد و زن، هر دو در آن نقش دارند، ولى مرد در مدار خودش و زن در مدار خودش.»
زنان نقش آفرین در عاشورا زنان باایمانی بودند که شهادت فرزندان و برادران و همسران خویش را تحمل کردند و با صبر و مقاومت و مدیریت مصائب، پیام آنان را به همه عصر‌ها و نسل‌ها رساندند.
در کربلا ارزش‌های زیادی وجود داشت که زنان به ویژه حضرت زینب (س) مظهر صدور آن بودند و در کنار و دوشادوش مردان مأموریت‌های خطیر و سنگینی را برعهده داشتند.
بر کسی پوشیده نیست که زن می‌تواند در برانگیختن همسر و فرزندش در موقعیت‌های خطیر و تصمیمات بزرگ و سرنوشت ساز نقشی مهم ایفا کند. در این راستا، زن زهیر را در تاریخ داریم که شوهرش را به همراه شدن با امام حسین (ع) ترغیب کرد و باعث تغییر مسیر زندگی او شد.
در محور دوم نقش بانوان در واقعه عاشورا به جایگاه پیام رسانی آنان باید اشاره کنیم. زنان به عنوان رسانه‌ای قوی توانستند پیام عاشورا و کربلا را به جهانیان برسانند. بخش عمده‌ای از آنچه از واقعه کربلا به دست ما رسیده است، زنان به ویژه حضرت زینب (س) به عنوان رسانه‌ای قوی انجام دادند.
در کلاس درس عاشورا شاهد آموزش صبر، روحیه مقاومت، تحمل و بردباری بودیم و اوج این صبوری و پایداری و پایمردی و مقاومت را می‌توان در رفتار و روحیات حضرت زینب (س) مشاهده کرد. در بسیاری از جنگ‌ها حضور تشویق آمیز زنان در جبهه به رزمنده‌ها روحیه می‌دهد و در کربلا هم مادران شهدا و رزمندگان این نقش را داشتند. حتی فرزندانشان را تشویق می‌کردند به میدان جنگ بروند. پرستاری از بیماران و مداوای مجروحان و رسیدگی به بیماران یکی دیگر از وظایف زنان در واقعه عاشورا بود که اوج این پرستاری، مراقبت حضرت زینب (س) از امام سجاد (ع) محسوب می‌شود.
موضوع دیگر مدیریت است. درس مدیریت در اوضاع بحرانی را به خوبی می‌توانیم از زینب کبری (س) بیاموزیم که بازماندگان را در ادامه نهضت با این مدیریت هدایت کرد و با هر اقدام خنثی کننده‌ای که می‌خواست نتایج عاشورا را تحت تأثیر قرار دهد، مقابله و نقشه‌های دشمن را خنثی کرد.
از موضوعاتی که بسیار باید به آن توجه کرد، حفظ حریم و مراقبت از نگاه نامحرمان در اوضاع بحرانی است. درحالی که خیمه‌ها درحال غارت شدن و آتش گرفتن بودند و اهل بیت حرم در وضعیتی نامطلوب در معرض دید تماشاچیان قرار داشتند، حضرت زینب (س) با استقامت و روحیه‌ای دلیرانه از حریمشان محافظت می‌کردند.
در پایان باید به این نکته طلایی اشاره کنیم که حضرت زینب (س) ماهیت اسارت را تغییر و در قالب اسارت به اسیران درس آزادی دادند و به بعد عاطفی و تراژیک ماجرای کربلا عمق بخشیدند.