محرم اولین ماه از تقویم قمری و آغاز سال هجری‌قمری است، اما برای ما ایرانی‌ها آغاز ماه محرم، یادآور خاطرات زیبای این روز‌ها در دوران بچگی و کوچکی و شوروحال خاص همیشگی این ایام است که محرم گرچه به‌ظاهر برای ما ایرانی‌ها ماه غم و یادآور قیام و شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) است، اما شرکت در گردهمایی‌های بزرگ در این ایام و نذری دادن‌ها و برپایی پرچم‌های سیاه عزاداری و سینه‌زدن‌ها و زنجیرزدن‌ها و اعمال خاص این ایام، بیشتر یک تصویر و خاطره دلچسب و معنوی برای ماست که خدا را شکر بعد گذشت سالیان دراز همچنان حفظ و همواره به شور آن افزوده شده است.
غم درواقع خواست قلبی هیچ انسانی نیست و هیچ فردی از غم استقبال نمی‌کند، اما فرق غمی که در این ایام و در مجالس امام‌حسین (ع) وجود دارد با غم‌های دیگر را، فقط فردی می‌فهمد که عمرش را در این‌گونه مجالس در محرم و غیرمحرم گذرانده باشد. یک غم شیرین؛ غمی که یک شادی و فرح عمیق را انسان، بعدش تجربه می‌کند و نشان از یک رضایت قلبی و آرامش معنوی دارد؛ احساسی که از برکات محرم امام‌حسین (ع) و شرکت در مجالس این ایام است. یکی از احادیث معروف که در این ایام بر پرده‌ها و بیرق‌ها نوشته می‌شود، جمله
«ان‌الحسین مصباح‌الهدی و سفینه‌النجاه» است؛ یعنی امام‌حسین (ع) چراغ هدایت و کشتی نجات است؛ البته همه اهل‌بیت در این صفت، مشترک هستند، اما به‌خاطر خصوصیات ویژه امام‌حسین (ع) که ناشی از شرایط زمانه ایشان بود، این صفات بیشتر از تمام اهل‌بیت (ع) در آن حضرت جلوه‌گر شده است.
البته اصل این عبارت مشهور در متون دینی و اسناد ما با اندکی تغییر وجود دارد. در کتاب «إعلام‌الورى» طبرسی، ص۴۰۰ آمده است:
«إِنَّهُ لَمَکْتُوبٌ عَلَى یَمِینِ عَرْشِ ا... مِصْبَاحٌ هَادٍ وَ سَفِینَه نَجَاه:
در طرف راست عرش نوشته شده است: حسین (ع) چراغ هدایت و کشتى نجات است».
امام‌موسی صدر در کتاب «سفر شهادت» که دربردارنده گفتار‌های وی درباره قیام عاشورا و ابعاد و نتایج و پیامد‌های این نهضت است، درباره این حدیث و ویژگی‌های امام‌حسین (ع) می‌گوید: «رسول خدا (ص) فرموده است: إِنَّ الحُسَینَ مِصباحُ الهُدی وَ سَفینَه النّجاه؛ حسین، چراغ هدایت و کشتی نجات است». کشتی نجات است؛ چون یکی از دو ثقلین است که پیامبر (ص) برای امت خود باقی گذاشته و فرموده‌اند: «مَثَلُ أهلِ بَیتی مَثَلُ سَفینَه نوح مَن رَکَبَها نَجا وَ مَن تَخَلَّفَ عَنها غَرِقَ»؛ مثل اهل‌بیت من مانند کشتی نوح است. هرکه بر آن کشتی سوار شود، نجات یابد و هرکه از آن بازماند غرق شود.».
ولی در این میان، امام‌حسین (ع) ویژگی خاصی دارد. پیامبر (ص) راه هدایت را به راهی تاریک تشبیه میکنند که نیاز به چراغ و نور دارد و آن چراغ و نور، امام‌حسین (ع) است. معنای این سخن، روشن است.
مجالس امام‌حسین (ع) جلوه‌ای از همین هدایتگری حضرت و کشتی نجات حسینی است که البته باید مراقب انحراف این مجالس بود و نگذاشت از جامعیت و محتوا خالی شود. رهبر معظم انقلاب در این‌باره می‌فرمایند:
«ما مبلغان، زیر نام حسین‌بن‌علی تبلیغ می‌کنیم. این فرصت بزرگ را یاد این بزرگوار به مبلغان دین بخشیده است که بتوانند تبلیغ دین را در سطوح مختلف انجام بدهند... هم صرف پرداختن به عاطفه و فراموش کردن جنبه منطق و عقل که در ماجرای حسین‌بن‌علی (ع) نهفته است، کوچک کردن حادثه است، هم فراموش کردن جنبه حماسه و عزت، ناقص کردن این حادثه عظیم و شکستن یک جواهر گران‌بهاست. این مسئله را باید همه مراقب باشیم». (۵/۱۱/۸۴)
از خداوند بزرگ می‌خواهیم در این ماه عزیز که نفس کشیدن در ساعات آن روزی‌مان شده است، ما را در زمره نجات‌یافتگان در کشتی نجات حسینی قرار بدهد.
ان‌شاء‌ا...!