حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ با فرارسیدن ماه محرم، دوستداران اهلبیت (ع) خود را برای ایام عزاداری سیدالشهدا (ع) و یارانش آماده میکنند و برای نشان دادن ارادتشان به ایشان، خود را به خیمه عزای حسینی میرسانند. به قول شاعر: «دل را به محرم آشنا خواهم کرد/ از هرچه به غیر او جدا خواهم کرد». برای بهرهگیری هرچه بیشتر از این ایام، خوب است جان و روان خود را آماده کنیم. در ادامه، توصیههای ائمهاطهار (ع) و علما را در اینباره بررسی خواهیم کرد.
کارشناسان دینی میگویند شایسته است سبک زندگی شیعیان و دوستداران امامحسین (ع) در ماه محرم تغییر کند و برای ورود به این ماه بزرگ آماده شویم.
بر این اساس توصیه شده است که قبل از محرم، امور شخصی را به انجام برسانیم تا در ایام محرم وقت عزاداری داشته باشیم. ترک میهمانیها و مجالس غیرضروری از آداب این ایام است. با نگاهی به گذشته، درمییابیم در این ایام، بیشتر مردم وقت خود را در حسینیهها و مجالس عزا میگذراندند.
شایسته است بهترین اوقات روز را به مجالس اهلبیت (ع) اختصاص دهیم؛ بدین صورت که تا آخر وقت در محل کار یا خانه نمانیم و زمان خستگی را به مجلس اختصاص ندهیم یا اینگونه نباشد که اوقات اضافی را به مجالس اختصاص دهیم. رهبر معظم انقلاب درباره بهرهمندی از مجالس عزاداری فرمودهاند: «قدر مجالس عزاداری را بدانند. از این مجالس استفاده کنند و روحا و قلبا این مجالس را وسیلهای برای ایجاد ارتباط و اتصال هرچه محکمتر میان خودشان و حسینبنعلی (ع)، خاندان پیغمبر و روح اسلام و قرآن قرار دهند». (۷/۰۳/۱۳۷۳).
حضرت على (ع) در روایتى میفرمایند: «شیعیان و پیروان ما در شادى و حزن ما شریکند». (بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۸۷). همچنین در روایتی از امامرضا (ع) آمده است: «همین که ماه محرم فرامیرسید، لبخند از لبان پدرم محو میشد و دیگر کسی ایشان را متبسم نمیدید». بر همین اساس، حزن ظاهری و باطنی از دیگر قدمهای آمادگی برای محرم است.
تهیه لباس برای خود و خانواده و فرزندان قبل از ماه محرم، یکی از آداب این ماه است. خوب است قبل از شروع ماه محرم به فکر تهیه لباس عزا برای خود و خانوادهمان باشیم و با پوشیدن رخت عزا در این ایام، پیام سوگواری خود را به اطرافیانمان برسانیم. به روایت ابن ابىالحدید در شرح نهجالبلاغه، امامحسن (ع) در سوگ امیرمؤمنان على (ع) جامه سیاه پوشید و با همین جامه براى مردم خطبه خواند. (ابن ابىالحدید، شرح نهجالبلاغه). براساس حدیثى که بیشتر محدثان نقل کردهاند، زنان بنىهاشم در سوگ اباعبدا... الحسین (ع) جامه سیاه پوشیدند. (بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۸۸).
مرحوم کلینى چنان نقل میکند که سلیمانبنراشد از پدرش نقل کرد: «امامسجاد (ع) را دیدم که جبهاى جلوباز و سیاهرنگ و طیلسانى (عبایی) کبودرنگ پوشیده بود.» (وسائلالشیعه، ج ۳، ص ۳۶۱). این شیوه را دیگر ائمه (ع) و بزرگانى، چون امسلمه، مختار ثقفى و سیفبنعمیره نخعىکوفى نیز ادامه دادند و در عصر غیبت تاکنون، استمرار یافته است.
(سیاهپوشى در سوگ ائمه نور، ص ۱۲۹-۱۵۵).
آیتا... مکارمشیرازی در توصیههایشان به عزاداران محرم فرموده اند: «عزاداران عزیز به نماز اهمیت فراوان دهند و هنگام برپا شدن نمازجماعت، مراسم را موقتا متوقف کنند و بعد از نماز ادامه دهند؛ زیرا نماز، ستون و خیمه دین است». همچنین برخی مراجع در این ماه، مطالعه قرآن و خواندن چند آیه از این کتاب مبارک را در هر روز توصیه کرده و گفتهاند شایسته است این قرائتها به ائمه اطهار (ع) بهخصوص امامزمان (عج) هدیه شود. بدون شک توجه به نماز اول وقت و قرائت روزانه قرآن مجید، به آمادگی روحی ما در این ایام برای بهرهبرداری از برکات آن، کمک بسیار میکند.
علقمهبنمحمد حضرمی میگوید: «امام باقر (ع) برای امامحسین (ع) گریه میکرد و ناله سر میداد و به هر فردی در خانهاش بود، میفرمود بگرید و در منزل آن حضرت، مجلس سوگواری و عزاداری تشکیل میشد و آن مصیبت را به یکدیگر تسلیت میگفتند». امامصادق (ع) به جعفربنعفان فرمودند: «هیچ فردی نیست که درباره حسین (ع) شعرى بسراید و بگرید و با آن بگریاند، مگر آنکه خداوند، بهشت را بر او واجب مىکند و او را میآمرزد».
همچنین امامحسین (ع) در حدیثی به ثواب عزاداری کربلا اشاره کردند و فرمودند: «چشمان هر فردی که در مصیبتهاى ما قطرهاى اشک بریزد، خداوند او را در بهشت جاى مىدهد». در روایتی، پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «فاطمهجان! روز قیامت هر چشمی گریان است، مگر چشمی که در مصیبت و عزاى حسین گریسته باشد که آن چشم در قیامت، خندان است و به نعمتهاى بهشتى مژده داده میشود» (بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۹۳).
آیتا... مظاهری در توصیههایی درباره ماه محرم فرمودهاند: «از نظر عقیده، محبت و شعار، در حد بالا و خوب هستیم. در یک جا لنگیم و مهم هم آن است و آن، شیعه عملیبودنمان است. عدهای آمدند در خانه امیرالمؤمنین (ع) و به ایشان عرضه داشتند که ما از شیعیان شما هستیم. حضرت آمدند نگاهی به آنها کردند و گفتند: من در سیمای شما، شیعهگری نمیبینم. نه اینکه عقیده و محبت نداشتند؛ عقیده و محبت داریم، اما از نظر عمل لنگیم». در این ایام سعی کنیم ظاهرمان را نیز شبیه اهلبیت (ع) کنیم. در لباس پوشیدن، نوع برخورد و رفتار در هیئتها و مجالس و نوع برخورد با پدر و مادر. حواسمان باشد که اطاعت از دستور پدر و مادر، مهمتر از شرکت در مجلس عزاداری است. دل آنها را بهدست آوریم.
در روایت است وقتی پسر شبیب در اول محرم بر امامرضا (ع) وارد شد، حضرت برای او ذکر مصیبت شهادت و اسارت اهلبیت (ع) را بیان فرمودند. شایسته است ما نیز در این ایام در مجالسمان، به ذکر مصیبت بپردازیم و همچنین به بیان احادیث و روایات اهتمام داشته باشیم. در این زمینه عبدالسلامبنصالح الهروی میگوید: از امامرضا (ع) شنیدم که میفرمودند: «خداوند رحمت کند کسی را که امر ما را زنده کند!» گفتم: «چگونه امر شما را زنده کند؟» حضرت فرمودند: «علوم ما را یاد بگیرد و به مردم بیاموزد؛ زیرا اگر مردم حسن و حقایق کلام ما را بدانند، بیشک از ما پیروی خواهند کرد».
دین مبین اسلام با دعوت به تفکر و تعقل، انسانها را از پذیرش بیدلیل و تقلید کورکورانه از دیگران بازمیدارد و برای هر پدیده، سبب و علت خاصی را قرار میدهد تا ما گرفتار ایدههایی مانند شانس و اتفاق و خرافاتی از این قبیل نشویم. امامصادق «ع» میفرمایند: «أَبَیا... أَنْ یُجْرِیَ الْأَشْیَاءَ إِلَّا بِأَسْبَابٍ فَجَعَلَ لِکُلِّ شَیْءٍ سَبَباً...؛ خداوند متعال، خودداری و امتناع فرموده است که کارها را بدون اسباب فراهم آورد، پس برای هر چیزی سبب و وسیلهای قرار داده است».
دنبالهروی کردن از روشهای سنتی در عزاداری و همچنین دوری از خرافات، توصیه دیگری است که علمای دین درباره عزاداریهای این دهه پربرکت بر آن تأکید کردهاند.
در این زمینه، آیتا... مکارمشیرازی بیان کرده است: «عزاداران عزیز در حفظ مراسم و سبکهای سنتی کوشا باشند. حضور جوانان و نوجوانان به این مراسم را گرامی دارند و آنها را تشویق کنند و اهداف قیام تاریخی عاشورا را برای آنها روشن سازند. رعایت نظم کامل در برنامهها، اهانت نکردن به مقدسات دیگران، ملاحظه حال همسایگان مساجد و حسینیهها، جلوگیری از اسراف و تبذیر مواد غذایی و رساندن آن به نیازمندان و خودداری از قربانی کردن حیوانات در معابر عمومی که سبب آلوده شدن خیابانها و مساجد و تکایا میشود، دلیل بر بیداری ملت ما خواهد بود. از خداوند اجر و پاداش همگی و حل مشکلات عموم مسلمین و عظمت و اعتلای اسلام و دفع شر اشرار و دشمنان را خواستاریم».