شور جوانی در هیئت متوسلین به حضرت عباس (ع)

سمیرا منشادی | شهرآرانیوز؛ در کشور ما و به‌ویژه در شهر مشهد، هیئت‎های مذهبی فراوانی وجود دارد که به مناسبت‌های مختلف برنامه‏‌های متفاوتی برگزار می‎‏کنند، اما تشکیل هیئتی برای یک قشر خاص آن هم نوجوان و جوانان کمی متفاوت‏ است، زیرا بیشتر هیئت‌ها از افرادی که در دوره میانسالی هستند تشکیل شده و چندان با نوجوانان و جوانان میانه‌ای ندارند.

 

آخرین باری که برای تهیه گزارش به مسجد قمر بنی‌هاشم (ع) در محله چهارچشمه رفتیم با صحنه بسیار زیبایی روبه‌رو شدیم. سه‌شنبه شب بود و شور و حال خاصی بین بانوان وجود داشت. گروهی از بانوان داخل آشپزخانه مسجد نشسته و در حال پوست‌کردن پیاز‌ها بودند. خداقوتی گفتیم و کنارشان نشستیم، آن‌ها گفتند که برای شام شب هفته آینده هیئتشان در حال پوست کردن پیاز هستند. آن‌ها از هیئت متوسلین به حضرت عباس (ع) گفتند و اینکه گردانندگان آن نوجوانان دیروز و جوانان پرتلاش امروز هستند. یکی از بانوان که پسرش مسئولیت هیئت را به عهده داشت بیان کرد که ۹۰ درصد افراد هیئت جوانان و نوجوانان هستند. مشتاق شدیم رمز محبوبیت و شهرت این هیئت را که به گفته مسجدی‌ها ۱۸ سال پیش تشکیل شده از زبان بانی‌اش بشنویم و از نزدیک دیداری با آن‌ها داشته باشیم. هیئتی که ثمره فکر، تلاش و تعهد تعدادی جوان مخلص، خلاق، مبتکر و عاشق اهل بیت (ع) و انقلابی است. هنگامی که با مهدی عقلی، بانی و رئیس هیئت، احسان کارگزاری مسئول فرهنگی هیئت و محسن حاتمی مسئول مالی هیئت صحبت کردیم آن‌ها گفتند برای اینکه به راه اسلام و امام حسین (ع) نزدیک شوند هیئت را تأسیس کرده‌اند. این گروه جوان همچنین در صحبت‌هایشان اشاره کردند که هیئت ۳ اصل مهم را در این سال‌ها سرلوحه کارش قرار داده و آن اینکه یک هیئتی باید احترام به پدر و مادر در اخلاقش نمود داشته و شور و شعور حسینی داشته و به دنبال کسب رزق و روزی حلال باشد. آن‌ها معتقدند که تربیت و تعامل با نوجوانان یکی از مهم‌ترین رسالت‌هایشان در این هیئت است و برای آن در این سال‌ها تلاش بسیاری کرده‌اند.

 

 

مهدی عقلی متولد ۶۷ است و کارشناسی‌ارشد مدیریت دارد. او چند سالی می‌شود که کارمند یکی از بانک‌های شهر است. این جوان هیئتی از سال ۱۳۷۲ به همراه خانواده‌اش به هاشمیه ۶۲ آمده و اینجا ساکن است. او به عنوان یکی از بانی‌های هیئت متوسلین به حضرت عباس (ع) درباره شکل‌گیری این هیئت توضیح می‌دهد: «از همان کودکی به همراه مادر و پدرم به روضه و هیئت می‌رفتم. حتی خودمان در منزل هم دوره قرآنی داشتیم که مادرم آن را اداره می‌کرد.»
او عاشق هیئت و فعالیت برای اهل بیت بوده و هست. از این‌رو در دوره نوجوانی تصمیم می‌گیرد که به همراه سایر دوستان هیئتی‌اش، خودشان هیئتی را تشکیل بدهند.

 

عقلی که در دوران نوجوانی در هیئت‌های دیگر فعالیت می‌کرده به این فکر می‌افتد که دوره‌ای را از نوجوانان و جوانان محله تشکیل بدهد. او این فکرش را با چند تن از دوستان هیئتی‌اش از جمله شاد، وحیدی، نجفی، حاتمی و... در میان می‌گذارد. آن‌ها هم از این فکر استقبال می‌کنند. او می‌گوید: «سال ۱۳۸۲ بود که هیئت کوچک، اما صمیمی از نوجوانان و جوانان محله‌مان راه انداختیم.»

 

این گروه به دلیل ارادتی که به حضرت ابوالفضل (ع) داشتند نام هیئتشان را «متوسلین به حضرت عباس (ع)» نام‌گذاری می‌کنند. گروه تصمیم می‌گیرد که دوره هیئتشان هر سه‌شنبه شب در منزل یکی از بانی‌ها باشد. او می‌گوید: «دوره‌مان در منازل می‌چرخید، زیارت عاشورایی بود و روضه‌خوانی. سپس یک سخنران که به طور عمده صحبت‌هایش جوان‌پسند بود برایمان صحبت می‌کرد و از مسائل روز و بااهمیت می‌گفت.»
هیئت جوان آن‌ها به این شکل پا می‌گیرد. هیئت متوسلین به حضرت عباس (ع) فعالیت خود را از ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۵ در منازل ادامه داده می‌دهد و بعد از تأسیس مسجد قمر بنی‌هاشم (ع) به این مکان منتقل می‌شود. در سال‌های بعد وحیدی، شاد و نجفی با رفتن از محله کمتر به هیئت می‌آیند و کار‌ها را بیشتر عقلی و حاتمی جوان‌تر به سرانجام می‌رسانند. در حال حاضر هم عقلی به عنوان مسئول هیئت فعالیت می‌کند.

 

از عقلی درباره شام‌هایی که هیئت می‌دهد می‌پرسم. همان شامی که آن شب شاهدش بودیم و بانوان هیئتی در حال پوست کردن پیازهایش بودند. او می‌گوید: «ما بانی خاصی برای مراسم سه‌شنبه‌ها نداریم. از همان ابتدای تأسیس هیئت قرار شد پول شام شبی را که می‌خواهیم در منازلمان بخوریم، روی هم بگذاریم و دور هم سفره‌ای پهن کنیم و با هم شام بخوریم.»

 

شامشان ساده است، فلافل، ماکارونی، الویه و... البته ناگفته نماند که آن‌ها برای برخی شب‌ها مانند عاشورا، اربعین و شهادت امام رضا (ع) بانی خاص دارند. عقلی می‌گوید: «ما گاهی برای اجرای مراسم یا حتی آشپزی‌مان پول قرض کرده‌ایم، اما به لطف مردم پولش جمع شده و ما شرمنده نشده‌ایم.»
گاهی هم به قول خودش از خزانه غیب برایشان می‌رسد. عقلی می‌گوید: «دهه اول محرم همین امسال از آشپزخانه‌ای تماس گرفتند و گفتند از ۵ محرم تا ۸ محرم شبی ۲۰۰ پرس غذا برایتان فرستاده می‌شود. از فردی که تماس گرفته بود درباره بانی‌اش پرسیدم، آن طرف گفت، بانی قسم داده اسمش را نگویم فقط گفته غذا‌ها را برایتان می‌فرستم. پولش را هم پرداخت کرده است.»
او خوشحال است هنوز افرادی هستند که بدون نام و نشان کار خیر انجام می‌دهند.

 

تا به حال حتی یک شب هم نشده که برنامه هیئت تعطیل شود. در این باره عقلی می‌گوید: «چه در زمستان سرد و برفی و چه در تابستان گرم، حتی یک شب هم برنامه هیئت لغو نشده است. همه ما کار و زندگی‌مان را با سه‌شنبه‌ها تنظیم می‌کنیم. حتی بچه‌هایی که دانشجو هستند و در شهرستان درس می‌خوانند به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنند که سه‌شنبه‌ها در اینجا حضور داشته باشند.»
او می‌خندد و می‌گوید: «برای من خیلی از اتفاق‌های خوب زندگی‌ام در سه‌شنبه رقم خورده. به طور مثال به دنیا آمدن فرزندم، ازدواجم و...»
هنگامی که مسئول هیئت این حرف را می‌گوید دیگران هم حرفش را تصدیق می‌کنند و هر کدام از اتفاق‌های خوبی که سه‌شنبه‌ها برایشان رخ داده یا از برنامه‌های مهم خانوادگی که به‌دلیل این شب لغو کرده‌اند می‌گویند.

 

احسان کارگزاری ۳۰ سال دارد و ارشد حقوقش را گرفته و در یک نهاد دولتی مشغول به کار است. او از همان ابتدا یعنی سال ۱۳۸۲ جذب و کم‌کم به یکی از اعضای اصلی این هیئت تبدیل شده است. در حال حاضر هم مسئولیت فرهنگی هیئت با اوست. کارگزاری می‌گوید: «چند ماه از تأسیس این هیئت نگذشته بود که توسط دوستی به آن دعوت شدم. راستش نمی‌توانستم به آن دوستم نه بگویم برای همین قبول کردم که سه‌شنبه همراه او به هیئتشان بروم. هنگامی که داخل منزل شدم، بزرگان هیئت آن‌قدر استقبال گرمی کردند که در تصورم نبود. چهره‌ای متبسم، لطف خوششان و رفتار همراه با ادب و احترامشان سبب شد تا هفته آینده هم بدون اینکه بگویند و یادآوری کنند به آنجا بروم.»
اخلاق و رفتار خوش همان نکته‌ای است که او از این روز‌ها برای جذب سایر نوجوانان و جوانان هم به‌کار می‌برد.

 

کارگزاری برای اینکه جوانان محله را جذب هیئتشان کند همان راهی را در پیش گرفته که ۱۸ سال قبل بزرگان هیئت انجام دادند. او می‌گوید: «جذب جوانان کار ساده‌ای نیست. به‌ویژه که گاهی مسن‌تر‌های محل با کوچک‌ترین صدایی از کودکان آن‌ها را دعوا می‌کنند. این کارشان کودکان را ناراحت می‌کند. تعادل برقرارکردن بین این دو قشر کار آسانی نیست به‌ویژه که ما می‌خواهیم در این هیئت نسل جدید را جذب کنیم.»

 

برای مصاحبه داخل مسجد نشسته‌ایم و هر چند دقیقه از کودک گرفته تا جوانان وقتی متوجه می‌شوند آن‌ها داخل مسجد هستند به داخل می‌آیند. نوع رفتار محبت‌آمیز و برخورد خوبشان را در طول مصاحبه می‌بینم. یکی دیگر از راه‌هایی که مسئول فرهنگی هیئت از آن برای جذب جوانان استفاده می‌کند دادن مسئولیت به این نوجوانان مشتاق است. او توضیح می‌دهد: «یادم می‌آید در زمان ورودم به هیئت مسئول پذیرایی بودم. این مسئولیت برایم بسیار شیرین بود. در حال حاضر هم به جوانان مسئولیت‌های مختلفی می‌دهیم، مانند پذیرایی، نصب پرچم‌ها، ضدعفونی‌کردن دست‌ها، توزیع ماسک بین هیئتی‌ها و... تا با این مسئولیت آن‌ها را در هیئت ماندگار کنیم.»

 

مسئول فرهنگی هیئت از تولید محتوا در فضای مجازی برای جوانان و خانواده‌هایشان می‌گوید و اینکه آن‌ها اگر اطلاعات را از راه درست به‌دست نیاورند به سراغ منابع دیگر می‌روند و در این صورت امکان گرفتن اطلاعات اشتباه وجود دارد. او آموزش را سرلوحه کارشان قرار داده و در این باره توضیح می‌دهد: «نوجوان و جوان امروز با دنیای مجازی و اینترنت عجین شده‌اند. به همین دلیل برای جذب آن‌ها از فضای مجازی کمک گرفته‌ایم. تولید محتوا می‌کنیم تا نیازشان برطرف شود. در برنامه‌هایی که داریم آموزش‌های اخلاقی، تربیتی و روان‌شناسی را هم گنجانده‌ایم تا فردی که به اینجا می‌آید هنگام خروج دست پر برود و به قولی به معلوماتش اضافه شده باشد.»
آن‌ها در برنامه‌هایشان تفریحاتی، چون انواع اردو‌های دسته جمعی و ورزش را هم گنجانده‌اند. او درباره برنامه‌های تفریحی هیئت می‌گوید: «بچه‌های هیئت ما اهل ورزش هستند و علاوه بر اینکه به تمام قله‌های مرتفع کشورمان صعود کرده‌اند چند نفرشان قله آرارات را هم فتح کرده‌اند.»

 

 

کارگزاری می‌گوید: «ما درباره ازدواج آسان جوانان در هیئتمان بسیار صحبت می‌کنیم. از خانواده‌ها هم می‌خواهیم که در این زمینه با جوانان همکاری کنند و مسیر را برایشان هموار کنند. در این هیئت دختران و پسران مجرد داشته و داریم که با آشنایی خانواده‌ها ۱۴ مورد وصلت فرخنده صورت گرفته است.» آن‌ها آرامش در زندگی و عشق به همسر را در این هیئت آموخته‌اند و با فراهم‌شدن بستر‌های لازم، سر خانه و زندگی‌شان رفته‌اند. او ادامه می‌دهد: «چه دختران و چه پسر‌ها به دنبال تجمل و ظواهر نبودند به همین دلیل شاهد زندگی‌های مستحکمی از آن‌ها هستیم.»

 

محسن حاتمی جزو پایه‌گذاران این هیئت در سال ۱۳۸۲ است. او که زمان تأسیس هیئت نوجوانی ۱۶ یا ۱۷ ساله بوده است، می‌گوید: «آن سال‌ها نوجوان بودم که به هیئت آمدم و بعد از رفتن شاد و وحیدی به تهران به طور عملی کار دست ما چند نفر افتاد. البته در این مسیر پدر من و حاج آقا عقلی هم کمکمان کردند.»
آن‌ها نگذاشتند هیئت تازه‌تأسیسشان با جدا شدن چند نفر منحل بشود. با آنکه خودشان نوجوان بودند کمر همت بستند، کار‌ها را به دست گرفته و با تقسیم مسئولیت‌ها هر روز این هیئت را گسترش دادند. او مسئولیت مالی هیئت را به دست گرفته و تا به امروز نگذاشته کار روی زمین بماند. مسئولیتی که از اسمش هم پیداست در این روز‌ها کار بسیار سختی است.

 

حاتمی تأمین هزینه‌های مالی هیئت را در شرایط فعلی بسیار سخت می‌داند و می‌گوید: «تا چند سال قبل مشکلی برای تأمین هزینه‌ها نداشتیم. هر چه مردم کمک می‌کردند و هر چه خودمان و بانی‌های اصلی هیئت برای خرج و مخارج هزینه می‌کردیم کافی بود، اما در یک یا دو سال اخیر اوضاع سخت شده است. کرونا هم که شرایط مالی و اقتصادی همه را تحت‌تأثیر قرار داده است.»
هیئت آن‌ها از طرف هیچ نهاد و ارگانی پشتیبانی نمی‌شود و مثل برخی مساجد و هیئت‌های بزرگ شهر بودجه‌های میلیونی به آن تزریق نمی‌شود. همه‌اش مردم هستند و علاقه و ارادتشان به اهل بیت (ع). همه‌اش مردم هستند و عشقی که حرارتش در مراسم‌های این هیئت شعله می‌کشد و البته بچه‌های این هیئت با هر زحمتی که هست امکاناتش را ردیف کرده‌اند، اما این روز‌ها تأمین حداقل‌ها هم کمی سخت شده است.

 

حاتمی در صحبت‌هایش اشاره می‌کند که برای هر شب شام بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه می‌شود. در شب‌های خاصی هم برای برگزاری مراسم بانی دارند. او توضیح می‌دهد: «هزینه مراسم‌های ما در طول سال چیزی حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون است. در مراسم‌هایی مانند تاسوعا، عاشورا، اربعین و شب‌های قدر حدود هزار نفر از اهالی در مراسم‌ها شرکت می‌کنند. ما در این سال‌ها توانسته‌ایم خودمان را در محله به عنوان هیئتی پرکار که هم از نظر مذهبی فعالیت دارد و هم از نظر فرهنگی پرتلاش است، در بین مردم معرفی کنیم.»
با آنکه تأمین هزینه‌های مالی در این شرایط بسیار سخت شده است، اما حاتمی به اتفاق سایر بانی‌ها نمی‌گذارند که چراغ این هیئت خاموش شود. آن‌ها با وفق‌دادن خودشان و ساده برگزار کردن مراسم‌ها تلاش می‌کنند که هم‌چنان پرباجا بمانند. او می‌گوید: «مردم هنوز انتظار سابق را از ما دارند در حالی که این روز‌ها کمک‌های مردمی هم به دلیل شرایط اقتصادی کمتر شده است و فعالیت‌های ما را محدودتر کرده است.» آن‌ها هیچ زمان از لطف خداوند و ائمه معصوم (ع) ناامید نشده‌اند و با تکیه بر همین اصل مهم فعالیتشان را ادامه می‌دهند.

 

مسئول مالی هیئت از این می‌گوید که بعد از آمدن کرونا و تعطیل‌شدن بسیاری از مراسم‌ها، هزینه‌های مراسم و کمک‌های مالی مردم را به نیازمندان حاشیه داده‌اند که از کرونا بیکار شده‌اند. او توضیح می‌دهد: «در مدتی که کرونا باعث تعطیلی برخی مراسم‌ها شد، ما چندین مناسبت مختلف داشتیم که برای آن‌ها هزینه و کمک‌های مالی درخور توجهی حدود ۲۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان جمع‌آوری شد. با خرید مواد غذایی آن را در ۵ دوره بین ۲۵ خانوار حاشیه شهر توزیع کردیم.»
همچنین آن‌ها به مناسبت سال جدید تحصیلی هم توزیع نوشت‌افزار را در بین دانش‌آموزان نیازمند داشته‌اند.

 

در بین صحبت‌هایی که با مردان هیئتی داشتیم آن‌ها بار‌ها به نظم بانوان در انجام کار‌های هیئت و استقبال خوب آن‌ها حتی گاهی بیشتر از مرد‌ها اشاره کردند. در بخش بانوان هیئتی چند تن از بانوان فعالیت می‌کنند که ما به نیابت از همه آن‌ها با مطهره عقلی که از قدیمی‌ترین افراد فعال است گپ‌و گفتی داشتیم. مطهره عقلی خواهر مهدی عقلی است. او در رشته مدیریت بازرگانی و دو سالی هم در حوزه درس خوانده و در حال حاضر هم به امور خانه و همسر و فرزندانش رسیدگی می‌کند. هر زمان هم که مراسمی باشد یکی از پایه‌های اجرای آن است. از همان زمانی که برادرش پایه این هیئت را گذاشته کنارش بوده و در قمست بانوان کار‌ها را به کمک سایرین سامان‌دهی کرده است. او می‌گوید: «در زندگی شخصی‌ام بسیار به نظم اهمیت می‌دهم. از سویی هنگامی که این هیئت پا گرفت دوست نداشتم هیئت ما مانند برخی هیئت‌ها که قسمت بانوان بسیار شلوغ و به‌هم ریخته است باشد. به همین دلیل نظم و انضباط مراسم را به حد کامل جدی گرفتم.»

 

این بانوی خوش‌فکر که ایده جالبی برای بانوان و دختران هیئتی‌شان داشته است، درباره آن توضیح می‌دهد: «بانوان به‌ویژه دختران جوان آراستگی و زیبایی را دوست دارند. با خودم فکر کردم بهتر است آن‌هایی که می‌خواهند در مراسم کمک کنند لباس‌های یک‌شکل داشته باشند. از آنجایی که خودم خیاطی بلد هستم چند دست لباس طراحی کردم و به مسئولان دادم تا تصمیم بگیرند. در نهایت یک طرح قبول شد. ابتدا چند دست لباس دوختم و دختران و خودم در مراسم به تن کردیم. سایر بانوان هم با دیدن لباس‌های ما تشویق شدند که چنین لباسی داشته باشند.»
هزینه اولیه لباس‌ها از هزینه‌های مالی هیئت بوده، اما در سال‌های بعد هزینه‌های لباس‌ها اقساطی از مردم دریافت می‌شود.

 

عقلی کار دیگری که برای مراسم‌ها انجام داده این است که با توجه به مناسبت میز خاصی هم برای آن تدارک می‌بیند. خودش در این باره توضیح می‌دهد: «به عنوان مثال شهادت حضرت رقیه (س)، شهادت علی‌اکبر، حضرت فاطمه (س) و... میزی را گل‌آرایی می‌کنیم یا نمادی را که مرتبط با آن معصوم است تهیه کرده و بر روی آن میز می‌گذاریم. گهواره، مشک آب، عروسک و...»
به این شکل آن‌ها تلاش کرده‌اند تا فضای سرشار از معنویت را برای بانوان ایجاد کنند. او در ارتباط با همین موضوع می‌گوید: «بار‌ها بانوانی که در مراسم‌ها حضور داشتند به ما گفتند با وجود اینکه همسرشان به هیئتی دیگر رفته، اما آن‌ها به اینجا آمده‌اند، زیرا برنامه‌های ما برایشان حس و حال خوبی را ایجاد می‌کند.»
شاید به همین دلیل است که در مناسبت‌ها در قسمت بانوان حضور جمعیت مثال‌زدنی است.

 

عقلی تأکید می‌کند در این هیئت تنها کار برگزاری مراسم نیست. بعد از هر جلسه‌ای که دارند عده‌ای می‌مانند و کار‌های هفته بعد را انجام می‌دهند. او توضیح می‌دهد:
«عده‌ای می‌مانیم و در کار‌های آشپزی که مردان نیاز به کمک دارند، کمکشان می‌کنیم. با این‌کار بچه‌ها هم یاد می‌گیرند که هیئت آمدن تنها عزاداری نیست و کار‌های دیگری هم دارد که باید مشارکتی انجام شود.»
عقلی معتقد است که باید به جوانان در کنار بزرگ‌تر‌ها مسئولیت داد تا آن‌ها هم دلگرم شوند و در آینده جایگزینشان شود. هنگامی که او در حال صحبت است با خودم فکر می‌کنم، چه بسیارند هیئت‌ها و مساجدی که در هیئت امنایشان حتی یک جوان را راه نمی‌دهند و همه با بیش از ۵۰ سال سن، فقط فکر خودشان را انتهای ابتکار و خلاقیت می‌دانند، اما در مقابل این هیئت به جوان‌ها بیشترین بها را می‌دهد و هر تصمیمی و فعالیتی دارند حول محور جوانان برنامه‌ریزی می‌کنند. در نتیجه ثمره فکر جوان، اخلاص و خلاقیت جوان و اعتماد به جوانان می‌شود هیئتی مثل متوسلین به حضرت عباس (ع).