برنامه‌های حسینیه‌ها و تکایا منطقه ثامن مشهد در روز شهادت امام رضا

نجمه موسوی زاده | شهرآرانیوز؛ هرسال روز‌های پایانی ماه صفر جاده‌های خراسان مملو از زائرانی بود که با پای پیاده راهی مشهدالرضا می‌شدند تا عشق و ارادت خود را به سرور و مولایشان نشان دهند. برپایی مراسم تعزیه‌خوانی در حوالی حرم مطهر رضوی، پخش نذری در بین عزاداران، حضور زن و مرد و پیر و جوان در دسته‌های عزاداری و برگزاری نماز جماعت با حضور جمعیت انبوه عزادار از جلوه‌های به‌یادماندنی در سالروز شهادت حضرت ثامن‌الحجج (ع) بود، اما حال‌وهوای امسال با سال‌های گذشته تفاوت بسیاری دارد. دیگر خبری از زائر پیاده نیست و حضور دسته‌های عزاداری همچون گذشته در خیابان‌های منتهی به حرم مطهر به چشم نخواهد خورد.

 

چون شیوع یک بیماری از ماه‌ها پیش زندگی تمام مردم جهان را تحت‌تأثیر قرار داده است. این روز‌ها که مشهد باید میزبان خیل عظیم زائران برای اقامه عزا باشد، در وضعیت قرمز به سر می‌برد و روزبه‌روز به تعداد مبتلایان به کووید ۱۹ افزوده می‌شود. همین موضوع باعث شده است تا ورودی‌های شهر برای حفظ سلامتی مردم بسته باشد. شاید در نگاه اول برگزار نشدن این مراسم‌ها یا موکب‌هایی که در شهر و جاده‌های خراسان برپا بود، غمی را بر دل هر زائر و مجاور بنشاند، اما در این میان افرادی هستند که با رعایت آیین‌نامه‌های بهداشتی و ایده‌های خلاقانه نمی‌گذارند پرچم عزای، ولی نعمتشان، حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) بر زمین بماند. منطقه ثامن قدیمی‌ترین بافت جمعیتی مشهد است که به‌دلیل مجاورت با حرم مطهر رضوی تکایا و حسینیه‌های بسیاری در آن قرار دارد. تکایایی که فعالان هرکدام به‌نوعی ارادتشان را به مولایشان نشان می‌دادند و امسال نیز به شکل دیگری خدمتگزار عزاداران امام مهربانی‌ها هستند.

 

 

حسینیه علی اکبری‌های نوغان واقع در شارستان رضوی یکی از حسینیه‌های منطقه است که با رعایت آیین‌نامه‌های بهداشتی، مراسم عزاداری دهه اول محرم و اربعین حسینی را در محوطه بیرونی خود برگزار کرد. مراسمی که استقبال مردمی از آن دست کمی از سال‌های گذشته نداشت. این هیئت برای روز شهادت حضرت رضا (ع) نیز با تدابیر ویژه‌ای برنامه‌هایی را به رسم ادب و احترام به ساحت امام هشتم (ع) برگزار می‌کند.

 

عضو هیئت علی‌اکبری‌های نوغان با اشاره به اینکه امسال شیوع بیماری کرونا باعث شد تا برگزاری بسیاری از محافل عزاداری شکل دیگری به خود بگیرد و برخی از هیئت‌ها با یکدیگر تجمیع شوند و مراسم‌های عزاداری محرم و صفر را برگزار کنند، اظهار کرد: روز پایانی ماه صفر نه‌تن‌ها برای مشهدی‌ها، بلکه برای تمام مردم ایران‌زمین از جنس دیگری است. به همین دلیل هم بسیاری از هیئت‌های مذهبی شهرستان‌های دور و نزدیک راهی این شهر می‌شدند تا بتوانند ارادت خود را به سرور و مولایشان نشان دهند، اما با توجه به وضعیت امسال، همچون دهه اول محرم برای برپایی مراسم عزاداری تفاوت‌هایی وجود دارد.

 

امیر دانشور ادامه داد: سال‌های گذشته یکی از برنامه‌های اصلی تکیه علی‌اکبری‌های نوغان حرکت گروهی عزاداران از مقابل حسینیه به سمت حرم مطهر رضوی بود، اما امسال به‌دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد، حرکت دسته‌های عزاداری منع شده است و در همین راستا تصمیم گرفتیم تا مراسم عزاداری، سینه‌زنی و روضه‌خوانی را در حسینیه برپا کنیم.
وی افزود: تا قبل از سرد شدن هوا با هدف حفظ سلامت مردم و رعایت آیین‌نامه‌های بهداشتی، مراسم عزاداری در محوطه بیرونی حسینیه علی‌اکبری‌های نوغان برگزار می‌شد، به‌طوری‌که قبل از شروع مراسم خیابان فرش و ضدعفونی می‌شد و با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، از عزاداران درخواست می‌کردیم تا با ماسک در مراسم حاضر شوند، اما با توجه به کاهش محسوس دمای هوا، مراسم عزاداری شهادت حضرت رضا (ع) در طبقه منهای یک حسینیه برگزار می‌شود که مساحتی با زیربنای ۱۳۰۰ مترمربع دارد.
عضو هیئت علی‌اکبری‌های نوغان تصریح کرد: با توجه به اینکه مراسم در محیط بسته برگزار می‌شود، برای رعایت آیین نامه‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی، امکان حضور ۷۰۰ نفر را فراهم کرده‌ایم، به‌طوری‌که پس از گنجایش این تعداد، در‌های حسینیه بسته خواهد شد.

 

دانشور با بیان اینکه نماز ظهر به جماعت اقامه می‌شود و سپس مراسم عزاداری برگزار خواهد شد، بیان کرد: روضه‌خوانی با حضور مداحان اهل همین محله و سخنرانی بعد از نماز ظهر برگزار خواهد شد و در ادامه غذای نذری در میان عزاداران توزیع می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه تمام نکات بهداشتی برای حضور عزاداران مدنظر اعضای هیئت قرار دارد، خاطرنشان کرد: به افرادی اجازه حضور در مراسم عزاداری داده می‌شود که حتما ماسک به همراه داشته باشند. البته ماسک‌هایی نیز تهیه شده است که در بدو ورود به عزاداران داده می‌شود. همچنین در حین برگزاری مراسم چندین‌مرتبه ماده ضدعفونی‌کننده دست به شرکت‌کنندگان داده می‌شود.

 

عضو هیئت علی‌اکبری‌های نوغان با اشاره به اینکه جدای از پخت غذای نذری و توزیع آن در میان عزاداران، بسته‌های معیشتی نیز به همت خیران تهیه شده است، اظهار کرد: ۵۰ بسته معیشتی شامل گوشت، برنج، روغن، حبوبات، رب و... بین خانواده‌های بی‌بضاعتی که از قبل شناسایی یا از سوی افراد معتمد به ما معرفی شده‌اند، توزیع شده است. البته تعداد دیگری از این بسته‌ها در روز‌های پایانی ماه صفر توزیع
خواهد شد.

 

 

حسینیه پیروان دین نبوی دیگر حسینیه قدیمی منطقه است که تأسیس آن به ۸۰ سال پیش می‌رسد. این حسینیه که در محله پایین‌خیابان و در نواب‌صفوی ۶ واقع شده است، به‌دلیل نزدیکی به حرم مطهر رضوی، هرسال میزبان خیل عظیمی از زائران و مجاوران برای عزاداری در ماه‌های محرم و صفر بود، به‌طوری‌که با برپایی ایستگاه صلواتی در این ایام، نذورات خیران را در میان مردم توزیع می‌کرد، اما به‌دلیل وضعیت ویژه امسال و دستورالعمل‌های ستاد مقابله با بیماری کرونا، تغییراتی در برگزاری مراسم‌های امسال این حسینیه لحاظ شده است.

 

عضو هیئت پیروان دین نبوی با اشاره به اینکه امسال دیگر مجوزی برای برپایی ایستگاه صلواتی به هیئت‌ها داده نمی‌شد، اظهار کرد: رنگ و بوی برگزاری مراسم‌های عزاداری ایام محرم و صفر امسال تغییر کرد، به‌طوری‌که برای حفظ سلامت مردم در دهه اول محرم مراسم را در پشت‌بام حسینیه برگزار کردیم.

 

هاشم قدیری با بیان اینکه پشت‌بام فضاآرایی و سیاه‌پوش شده بود، گفت: با وجود اینکه به‌دلیل وضعیت موجود میزبان تعداد کمتری از عزاداران بودیم، استقبال بسیار خوب بود و تمام آیین‌نامه‌های بهداشتی مانند زدن ماسک و ضدعفونی دست‌ها و فاصله‌گذاری اجتماعی انجام شد.
وی درباره برنامه‌های امسال حسینیه در دهه پایانی ماه صفر به‌ویژه روز شهادت حضرت ثامن الحجج (ع) بیان کرد: تمام مشهدی‌ها ارادت ویژه‌ای به حضرت رضا (ع) دارند و به‌خوبی به این موضوع واقف‌اند که هرچه دارند، از عنایت و نگاه خاص حضرت است. در همین راستا برای روز شهادت هرکس در حد توان خود می‌تواند عرض ارادتی به سرور و مولایش داشته باشد و در مراسم عزاداری شرکت کند.

 

عضو هیئت پیروان دین نبوی از برگزاری مراسم ویژه شب شهادت در این حسینیه خبر داد و افزود: فضای حسینیه امکان پذیرایی برای ۵۰۰ نفر را دارد، اما برای رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، اجازه حضور به ۲۰۰ نفر از عزاداران داده می‌شود. ضمن اینکه مراسم ویژه آقایان است و ساعت ۲۱ با قرائت زیارت عاشورا آغاز می‌شود و با روضه‌خوانی و سخنرانی به پایان می‌رسد.

 

قدیری با اشاره به اینکه به‌دلیل سرمای هوای این روز‌های مشهد مراسم را در حسینیه برگزار می‌کنیم، خاطرنشان کرد: هرسال خیران با پخت غذای نذری، بعد از مراسم از عزاداران پذیرایی می‌کردند، اما امسال غذای نذری به‌صورت بسته‌بندی و بیرون‌بر به عزاداران داده می‌شود.
وی یادآور شد: در روز شهادت حضرت رضا (ع) در میدان بیت‌المقدس میزبان عزاداران برای اقامه عزا با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و زدن ماسک و... هستیم.

 

 

سرپرست هیئت شیفتگان قاسم‌بن‌الحسن (ع) نیز از برنامه‌های این هیئت با همراهی ۳ هیئت دیگر در روز شهادت حضرت رضا (ع) خبر داد و گفت: هیئت حمزه سیدالشهدا (ع)، هیئت خدمتگزاران امام زمان (عج) و هیئت جان‌نثاران حضرت علی‌اصغر (ع) همراه با هیئت شیفتگان قاسم‌بن‌الحسن (ع) روز شهادت امام رضا (ع) در عرصه میدان طبرسی حدفاصل چهارراه مقدم از ساعت ۹ تا ۱۱ عزاداری می‌کنند.

 

سلحشور ادامه داد: در این مراسم اقامه عزا بین مردمی که راهی حرم مطهر رضوی می‌شوند، ماسک توزیع می‌شود که نذر خیران است. همچنین بن غذای نذری هیئت که برای ظهر شهادت است، بین عزاداران توزیع می‌شود.
وی از ذبح و توزیع ۲۰۰۰ مرغ در روز شهادت حضرت رضا (ع) خبر داد و افزود: این مرغ‌ها بسته‌بندی می‌شود و میان افراد بی‌بضاعتی که از قبل شناسایی شده‌اند یا افراد معتمد به ما معرفی کرده‌اند، توزیع می‌شود. هزینه خرید و ذبح آن‌ها را خیران تأمین کرده‌اند.

 

عضو هیئت‌امنای مسجد امام خمینی (ره) در ادامه با بیان اینکه شب شهادت حضرت ثامن الحجج (ع) از ساعت ۲۱ تا ۲۳ مراسم عزاداری مقابل مسجد و در فضای باز برگزار می‌شود، بیان کرد: در مسجد امام خمینی (ره) واقع در خیابان هفده‌شهریور یک شمالی میزبان عزاداران در شب شهادت حضرت رضا (ع) است که بعد از مراسم روضه‌خوانی و سخنرانی ۷۰۰۰ وعده غذا به‌صورت بیرون‌بر بین عزاداران توزیع می‌کند.
سلحشور در پایان یادآور شد: بعدازظهر شهادت حضرت رسول (ص) و امام حسن مجتبی (ع) به‌صورت نمادین مراسم تشییع امام حسن (ع) با حمل تابوت از مقابل مسجد امام خمینی (ره) تا حرم مطهر رضوی با حضور عزاداران انجام می‌شود.

 

 

تشییع پیکر مطهر حضرت ثامن‌الحجج (ع) توسط جمعی از زنان محله نوغان یکی از آیین‌های ایام شهادت امام رضا (ع) مربوط به ۱۲۰۰ سال پیش است که تاکنون نیز ادامه پیدا کرده است. این زنان هنگامی که از شهادت مولایشان باخبر شدند، با بخشیدن مهریه‌های خود به شوهرانشان، اجازه گرفتند تا در آن هنگام برای عرض ارادت به امام رضا (ع) راهی تشییع پیکر مطهر شوند و بسیار پرشکوه در این مراسم جان‌سوز و جان‌گداز شرکت کردند و غریب‌نوازی و مهمان‌نوازی خود را در تاریخ به ثبت رساندند.

 

مراسم ویژه عزاداری زنان نوغان در سالروز شهادت امام رضا (ع) رسم دل‌نشین معنوی و فرهنگی است که بی‌اختیار اشک‌ها را جاری و قلوب را محزون و غمگین می‌کند. سوگواره زنان نوغان هرسال با برنامه‌های متنوعی همراه است، به‌گونه‌ای که از صبح شهادت حضرت رضا (ع) برنامه ویژه شهادت آغاز می‌شود و با حرکت زنان عزادار به سوی حرم رضوی پایان می‌پذیرد.

 

مسئول امور فرهنگی مسجد‌الرضا (ع) در محله نوغان با بیان اینکه صحبت‌هایی مبنی بر برگزاری مراسم عزاداری زنان نوغان انجام شده است، اظهار کرد: هرسال بیش از ۱۵۰ نفر از زنان در مراسم تشییع نمادین حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) حضور داشتند، اما امسال با توجه به وضعیت به‌وجودآمده و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی که با هدف کنترل و جلوگیری از شیوع بیماری کرونا صورت گرفته، مقرر شده است تا مراسم با تدابیر ویژه‌ای ازجمله حضور تعداد کمتری از زنان نوغان برگزار شود.

 

ضیایی با تأکید بر اینکه تشییع نمادین پیکر حضرت رضا (ع) توسط زنان نوغان تاریخی دارد که فراموش‌شدنی نیست، گفت: با توجه به قدمت این آیین، تصمیم گرفتیم تا امسال نیز این مراسم را با تعداد محدود از مقابل مسجدالرضا (ع) در محله نوغان آغاز کنیم و سپس به سمت میدان طبرسی و بعد از آن به طرف حرم مطهر رضوی برویم، به‌طوری‌که قبل از اذان این مراسم پایان یابد.
وی ادامه داد: پیش‌بینی حضور ۵۰ نفر از زنان را در این مراسم داشته‌ایم که برای آن‌ها ماسک و محلول ضدعفونی‌کننده تهیه کرده‌ایم. همچنین در نظر گرفته شده است تا قبل از مراسم تشییع نمادین، روضه‌خوانی کوتاهی در مسجد انجام شود.

 

مسئول امور فرهنگی مسجدالرضا (ع) در محله نوغان تأکید کرد: درخواست‌های مردمی برای برگزاری آیین تشییع نمادین زنان نوغان بسیار زیاد بود، اما باتوجه به اینکه حفظ سلامتی مردم مطابق دستور ستاد مقابله با بیماری کرونا برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است، مقرر شد این آیین دیرینه امسال با رعایت تمام آیین‌نامه‌های بهداشتی با جمعیت کمتری برگزار شود.

 

 

علاوه بر هیئت‌های مذهبی و حسینیه‌ها و تکایا که مراسم عزاداری را به‌صورت پرشور برگزار می‌کنند، شهرداری منطقه نیز جدای از همکاری و مشارکتی که با این هیئت‌ها دارد، اقداماتی را در راستای فضاآرایی انجام می‌دهد. رئیس اداره فرهنگی‌واجتماعی شهرداری منطقه ثامن در همین زمینه از نصب ۱۰ هزار مترطول پارچه مشکی در خیابان‌های نواب‌صفوی، طبرسی، اندرزگو، بولوار رضوان و... خبر داد و اظهار کرد: علاوه بر این، ۴۵۰ بیرق مشکی در این خیابان‌ها و همچنین ۲۰۰ پارچه عرضی کوچک در پیاده‌رو‌ها نصب شده است. دانشمند ادامه داد: امسال به‌دلیل وضعیت ویژه و حفظ آیین‌نامه‌های بهداشتی، اجازه برپایی ایستگاه صلواتی به هیئت‌های مذهبی داده نشد، اما بسیاری از هیئت‌ها می‌توانستند با برپایی معابر فرهنگی و ارائه پرچم، کتاب و... تبلیغات فرهنگی انجام دهند و از سوی دیگر سیستم صوت و تصویری عزاداری داشته باشند.
وی با بیان اینکه هماهنگی‌هایی برای حضور برخی از هیئت‌ها برای اقامه عزا در ۴۵ نقطه از شهر انجام شده است، گفت: ۳ نقطه در منطقه ثامن قرار دارد و شامل هیئت آذربایجانی‌های مقیم مشهد در بولوار رضوان و ۲ هیئت دیگر در خیابان طبرسی و خیابان شیرازی می‌شود که برنامه‌های خود را با حفظ دستورالعمل‌های بهداشتی در روز شهادت حضرت رضا (ع) برگزار می‌کنند. رئیس اداره فرهنگی‌واجتماعی شهرداری منطقه ثامن با تأکید بر اینکه کرامت حضرت رضا (ع) همواره شامل حال مشهدی‌ها شده است، خاطرنشان کرد: هرسال میزبان جمعیت زیادی از زائران در روز شهادت بودیم. امسال به‌دلیل شیوع بیماری کرونا حضور زائران کم‌رنگ خواهد بود، اما باید توجه داشت که برگزاری هرگونه مراسم عزاداری ابتدا باید با رعایت تمام نکات بهداشتی در راستای حفظ جان هم‌نوعان باشد تا مورد قبول و رضای حضرت نیز قرار گیرد.

 

 

سا‌ل‌های گذشته هم‌زمان با دهه پایانی ماه صفر، برنامه‌ها و شرایط ویژه و خاصی در آستان قدس رضوی حاکم بود. علاوه بر حضور زائران، دلدادگان و عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، برگزاری مراسم‌ها و آیین‌های خاص و ویژه شهادت ازجمله خطبه‌خوانی، شمع‌گردانی، شام غریبان و... جلوه دیگری از دلدادگی و اظهار محبت و عشق و ارادت را در بارگاه نورانی ثامن‌الحجج (ع) رقم می‌زد. امسال با توجه به شیوع ویروس کرونا در کشور، محدودیت‌های زیارتی در بارگاه منور رضوی وجود دارد و به‌دلیل این اوضاع، کمتر امکان حضور فیزیکی مردم در حرم مطهر وجود دارد، اما تلاش شده است تا با رعایت کامل موازین بهداشتی، برنامه‌های مذهبی در روز شهادت سرور و مولایمان حضرت رضا (ع) در حرم رضوی برگزار شود.

 

رئیس سازمان علمی‌وفرهنگی آستان قدس رضوی درباره برنامه‌های حرم مطهر رضوی در روز‌های شهادت اظهار کرد: فعالیت‌های امسال دهه پایانی ماه صفر تحت‌تأثیر اوضاع کرونایی که بر جهان و کشور ما سایه افکنده است، به شکل متفاوتی برنامه‌ریزی شده است و این برنامه‌ها در ۳ محور محدوده حرم مطهر رضوی، شهر مشهد و کشور برگزار می‌شود.

 

حجت‌الاسلام محمدحسن مهدوی‌مهر ادامه داد: با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، آیین‌های مختلفی ازجمله خطبه‌خوانی، شام‌غریبان و نظایر آن‌ها در حرم مطهر رضوی اجرا می‌شود. همچنین هیئت‌های مذهبی در این ایام با رعایت آیین‌نامه‌های بهداشتی در فضا‌های مشخص‌شده حضور خواهند داشت.
وی اجرای برنامه ویژه ناشنوایان و روشن‌دلان را از دیگر برنامه‌های حرم مطهر رضوی در ایام دهه آخر صفر معرفی کرد و افزود: به همت مرکز کانون‌های خدمت رضوی، برای نخستین‌بار در شب شهادت حضرت امام رضا (ع) و در ۳۱نقطه از کشور، اجتماع عزاداران حضرت امام رضا (ع) با حضور خادمیاران رضوی برپا خواهد شد.
جانشین مدیرعامل بنیاد کرامت رضوی نیز در ادامه اطعام محرومان را یکی دیگر از برنامه‌های معاونت خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی بیان کرد و گفت: روزانه بیش از ۵۰۰۰ وعده غذای متبرک حضرت امام رضا (ع) در مناطق حاشیه شهر توزیع می‌شود.

 

سیدوحید موسویان افزود: هم‌زمان با دهه پایانی ماه صفر به همت مؤسسه جوانان آستان قدس رضوی پویش سراسری «محله‌های امام رضایی» با محوریت حمایت از برگزاری برنامه‌های مذهبی به مناسبت سالروز شهادت حضرت امام رضا (ع) راه‌اندازی می‌شود.
در ادامه رئیس مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی با بیان اینکه ۲۷شبکه ملی و بین‌المللی برنامه‌های دهه آخر ماه صفر حرم مطهر رضوی را پوشش می‌دهند، اظهار کرد: پخش کرسی تلاوت از شبکه قرآن، خطبه خوانی شب شهادت امام رضا (ع) و مراسم شام غریبان از شبکه‌های مختلف سیما، هیئت عزاداری عالم آل‌محمد (ص) از شبکه خراسان، ویژه‌برنامه «ما امت محمدیم» ویژه بیست‌وهشتم ماه صفر از شبکه۲، «مطاف فرشتگان» از شبکه‌های۳ و قرآن، «رواق دعبل»، «اینجا بهشت است» و «روضه دل» ویژه نابینایان و اجرای ویژه‌برنامه دهه آخر ماه صفر در صحن جامع رضوی با مداحی سیدمجید بنی‌فاطمه از شبکه یک روی آنتن خواهد رفت.
محمدمهدی خیرجو یادآور شد: در دهه آخر ماه صفر بیش از ۲۰شبکه داخلی و خارجی و ۴شبکه رادیویی با مشارکت مؤسسه رسانه‌های صوتی و تصویری برنامه‌های حرم مطهر رضوی را پوشش خواهند داد.