دلیل اصلی افزایش قیمت برنج، تولیدکننده است یا واسطه؟

طنین همتی|شهرآرانیوز، قوت غالب بیشتر ایرانیان برنج است که مسلما هر کمبود و افزایش قیمت این محصول، کاهش واردات و حذف ارز ترجیحی، این بازار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. طبق آخرین آمار گمرک ایران، امسال و تا نیمه تیرماه فقط ۸۶.۳هزار تن به‌ارزش ۷۸.۱میلیون دلار برنج وارد و از گمرک ترخیص شده است. درحالی‌که در مدت مشابه سال قبل میزان واردات برنج چندین برابر بوده است؛ ۲۲۷.۶هزار تن به‌ارزش ۲۴۹.۱میلیون دلار وارد کشور شده بود. بر این اساس، واردات برنج امسال از نظر وزنی و ارزش ۶۹درصد کاسته شده است. همین امر باعث شد عرضه این محصول در بازار کم شود.
با وجود اینکه گفته می‌شود مسئولان افزایش قیمت برنج ایرانی را شایعه می‌دانند، اگر به بازار سر بزنیم، می‌بینیم که قیمت این محصول میانگین ۷۵ تا ۹۰ هزار تومان است. حتی خود کشاورزان و تولیدکنندگان هم این افزایش قیمت را به‌دلایل مختلف واقعی می‌دانند.

دلیل اصلی افزایش قیمت برنج تولیدکننده است یا واسطه؟

کشاور برنج(تولید کننده محصول برنج) در گفت‌وگو با شهرآرانیوز، از دلایل اصلی افزایش قیمت برنج در بازار را کاهش ۳۰ تا۴۰درصدی تولید آن در امسال بیان می‌کند، به‌طوری‌که نسبت به پارسال میزان تولید به‌شکل محسوسی کاسته شده است. کاهش ۳۰ تا ۴۰درصدی موجودی برنج در کشور رقم کمی نیست و مسلما بر بازار این محصول هم به‌شدت تأثیر می‌گذارد. تقاضا همیشه وجود دارد. به‌یقین موجودی که کم می‌شود، بازار را به‌سمت ناآرامی می‌برد. مقدار برنجی مثل طارم در کشت دوم بسیار کم شده است. اینکه گفته می‌شود هزینه‌ها افزایش یافته است یا واسطه سود بیشتری می‌برد، مشکل هرسال است؛ اما آنچه باعث شده است قیمت برنج افزایش چشمگیری داشته باشد، کاهش تولید محصول است که در بازار هم این کمبود به چشم می‌خورد.
این فروشنده برنج در شهرستان جویبار مازندران در ادامه می‌گوید: اکنون ما برنج را کیلویی ۷۷هزار تومان می‌فروشیم که مسلما با هزینه حملی که شامل آن می‌شود، قیمتش در شهرهای دیگر بیشتر هم می‌شود.

برنج‌کار برنجش را کیلویی ۱۵۰هزار تومان هم بفروشد، بازهم ضرر می‌کند

اما یکی‌دیگر از شالی‌کاران در رشت، دلیل دیگری برای افزایش قیمت برنج بیان می‌کند. به‌گفته شفیعی، اکنون اگر برنج‌کار برنجش را کیلویی ۱۵۰هزار تومان هم بفروشد، بازهم ضرر می‌کند. اگر من کشاورز برنج صدری دم‌سیاه مرغوبم را کیلویی ۱۰۰هزار تومان می‌فروشم، برای این است که برنج ارگانیک است و از همه مهم‌تر ناخالصی ندارد.
او درباره قیمت همین نوع برنج در سال گذشته گفت: برنج دم‌سیاه با همین کیفیت در مدت مشابه سال گذشته حدود ۵۲هزار تومان بوده است. اما دلیل اصلی افزایش قیمت را نمی‌توان فقط کاهش محصول دانست. اگر پارسال برنج را برای شالی‌کوبی به کارخانه می‌فرستادیم، هزینه آن حدود ۶۰۰هزار تومان می‌شد؛ اما اکنون همین کار را باید با یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان انجام دهیم. اگر کرایه بار سال گذشته برای هر کیسه برنج ۱۰هزار تومان بود، الان ۲۰هزار تومان شده است.
او می‌گوید: متأسفانه افرادی که قیمت برنج را دستوری تعیین می‌کنند، هیچ اطلاعاتی از هزینه‌های برنج ندارند. کشاورز بدبخت باید ۸۰۰تومان هزینه کند تا ۱۰۰۰تومان در بیاورد. اگر پارسال کود را ۵۵تومان می‌خریدیم، امسال باید ۷۷هزار تومان برایش پرداخت کنیم.
این کشاورز توضیح می‌دهد که متأسفانه دولت یارانه مناسبی به کشاورز نمی‌دهد که هزینه‌هایش مهار شود و بسیاری از هزینه‌های کشت برنج کشاورز به‌صورت آزاد پرداخت می‌شود. اگر بهای تمام‌شده برنج را به اضافه سود منطقی آن در نظر بگیریم، این نوع برنج برای کشاورز کیلویی ۷۰هرار تومان می‌شود که مسلما تا به بازار مصرف برسد، قیمتش بیشتر هم خواهد شد. کشاورز هزینه‌ها را در نظر می‌گیرد و در قیمت محصولش لحاظ می‌کند. خیلی از کشاورزها به‌دلیل بدهی‌شان برنج را کمتر از قیمت معمول می‌فروشند.

برای سود بیشتر برنج‌ها را مخلوط می‌کنند

شفیعی گفت: بیشتر واسطه‌های فروش برنج برای سود بیشتر برنج را با برنج بی‌کیفیت مخلوط می‌کنند. کشاورز به هیچ کارخانه‌داری اطمینان ندارد، چون بعضی از آن‌ها برنج‌ها را باهم مخلوط می‌کنند. برای مثال ۱۰۰کیلو برنج شیرودی کیلویی ۳۰هزار تومان را با ۱۰۰کیلو برنج هاشمی که کیلویی ۸۰هزار تومان است، مخلوط و با قیمت برنج هاشمی به بازار مصرف روانه می‌کنند. هیچ کارخانه‌داری وجود ندارد که برنج صددرصد خالص به بازار عرضه کند؛ بیشتر آن‌ها برای سود بیشتر برنج‌ مخلوط عرضه می‌کنند.
همچنین دبیر انجمن صنفی برنج در گفت‌وگویی، کارخانجات را متهم ردیف اول افزایش قیمت می‌داند. اگر پایان شهریور فصل برداشت برنج است، همان زمان این محصول از دست کشاورز خارج می‌شود، در نتیجه از ابتدای پاییز تولیدکننده نقشی در تعیین قیمت‌ها ندارد.
به‌گفته علیزاده‌شایق، سال قبل از لحاظ بارش و تأمین آب استثنا بود و ما ۲۰۰هزار تن برنج مازاد داشتیم، اما امسال به‌روال طبیعی تولید بازگشته‌ایم. تعدادی از بازرگانان عامل افزایش قیمت برنج هستند. آن‌ها با شایعه‌پراکنی و رفتاری سوداگرانه موفق شده‌اند نرخ این محصول را افزایش دهند.
به‌گزارش شهرآرانیوز، بر اساس بررسی‌های جدید مرکز آمار ایران درباره وضعیت قیمت برنج، برنج ایرانی در دی‌ امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل ۶۸.۵درصد گران شده است، درحالی‌که امسال تاکنون چنین درصد افزایش قیمتی برای برنج ثبت نشده بود.
براساس این گزارش، هر کیلو برنج ایرانی که در دی پارسال به‌طور متوسط ۳۳هزار تومان قیمت داشته در آذر امسال به ۵۱هزار تومان رسیده است؛ اما در دی متوسط قیمت تا ۵۷هزار تومان پیش رفته و حتی تا بیش از ۶۴هزار تومان هم نرخ رسمی برای آن ثبت شده است. برنج ایرانی نسبت به آذر امسال بیش از ۱۰درصد گران شده است.
برنج خارجی هم وضعیتی مشابه برنج ایرانی دارد؛ دی پارسال قیمت هر کیلو برنج به‌طور متوسط ۲۳هزار تومان بوده و در آذر امسال به ۳۰هزار تومان رسیده است. در دی برنج خارجی در هر کیلو به‌طور متوسط بیش از ۲۸هزار تومان و تا ۳۳هزار تومان هم قیمت خورده است. بر این اساس، قیمت برنج خارجی وارداتی نسبت به آذر ۳.۴درصد و در مقایسه با دی پارسال ۲۱.۸درصد بیشتر شده است.

مجوز توزیع ۳هزار تن انواع برنج پاکستانی، هندی و تایلندی  در خراسان رضوی صادر شد

ناصر شعربافیان، مدیر نظارت بر بازار سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، در گفت‌وگو با شهرآرانیوز در تشریح بازار برنج گفته است: در کشور حدود ۵۰درصد برنج مصرفی خانوار از محل تولیدات داخل و حدود ۵۰درصد از واردات تأمین می‌شود. قیمت انواع برنجی که دولت و بخش خصوصی وارد می‌کنند، در بازار نوسان کمتری دارد و به‌عنوان رقیبی در تعادل قیمت انواع برنج ایرانی با کیفیت مشابه، نقشی مؤثر دارد.
به‌گفته وی، حدود ۸درصد مصرف برنج خانوار در کشور از نوع اعلا و ممتاز مثل دم‌سیاه و طارم است که از نظر کیفیت هیچ‌یک از برنج‌های وارداتی نمی‌توانند با آن‌ها رقابت کنند. این گروه برنج مرغوب ایرانی افزایش قیمت بیشتری داشته است که یکی از دلایل آن کاهش تولید و ‌برداشت محصول در امسال به‌دلیل خشک‌سالی و کشت جایگزین اعلام می‌شود. در خراسان رضوی مجوز توزیع ۳هزار تن انواع برنج پاکستانی، هندی و تایلندی گرفته شده است که مراحل توزیع فروشگاهی آن در شبکه مویرگی استان درحال انجام است و هیچ‌ کمبودی دراین‌زمینه وجود ندارد.